HACI BEKTÂŞ-I VELİ’NİN ULÛHİYET ANLAYIŞI

Yıl 2011, Cilt: 16 Sayı: 2, 0 - 0, 30.12.2011

Selim Özarslan

Öz

Allah’ı bilmek, tanımak ve tanıtmak, ancak onun isim, sıfat ve fiillerini
incelemekle mümkün olabilir. Allah’a ait niteliklere ilahi sıfatlar denilmektedir.Ehl -i
Sünnet kelamcıları gibi Hacı Bektaşı Veli de kendisinin ulûhiyet anlayışını ortaya
koyarken Allah’ın bilinmesi gereken yönlerine temas eder. Bunlar Allah’ın zatı ya da
varlığı, isimleri, sıfatları ve fiilleridir. Ona göre de bu yönlerin iyi bilinmesi Allah’ın
tanınıp, bilinmesini kolaylaştıracaktır.
Hacı Bektaş-i Veli, insanın Allah’ı bilişini, onun kendi nefsini bilmesiyle de
ilişkilendirmektedir. Bu yaklaşıma göre Allah’ı bilmek, insanın kendini bilmesiyle
başlamaktadır. Allah’ın bilinmesinde hareket noktası insandır. İnsanın benlik bilgisi
Tanrı bilgisinin başlangıcı olmaktadır. Onun Tanrı’nın isim ve sıfatlardan olan
Rahmân ve Rahîm’e yüklediği mana, kendisinden önce yaşamış İslam bilginlerinin
anlayış biçimiyle örtüşmektedir. İslam kelamcılarının Allah anlayışlarına ilişkin olarak
tartıştıkları konulardan birisi de Allah’ın inananlar tarafından görülüp
görülemeyeceğidir. Hacı Bektaş-ı Veli Allahın rızasını kazanmış bireylerin Allah’ın
cemalini görebileceği inancındadır. Bu anlayışıyla da onun Ehl-i Sünnet’in görüşünü
paylaştığı ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hacı Bektaş-ı Veli, Uluhiyet anlayışı, Allah’ın isimlerine yaklaşımı

The Divinity Concept of Hajji Bektash Wali

Öz

Kaynakça

• Aclunî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ, Kahire, trs. Âşıkpaşa-zâde, Tevârih-i Âl-i Osman, İstanbul, 1332.
• Cürcânî, Şerif Ali b. Muhammed, Kitabü’t-Ta’rifât, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1416/ 1995.
• Çubukçu, İbrahim Agâh, Türk-İslam Kültürü Üzerinde Araştırmalar ve Görüşler, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1987.
• Ebu Nuaym, el-İsfehânî, Hılyetü’l-Evliyâ, Beyrut, 1405. el-Münâvî, Feyzu’l-Kadir, Mısır, 1356.
• Hacı Bektaş Veli, Kitâb-ı Tefsîr-i Besmele Ma’a Makâlât-ı Hâcı Bektâş Velî, Manisa Kütüphanesi, No: 3536.
• ……………., Besmele Tefsiri (Şerhi Besmele), Hazırlayan, Hamiye Duran, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2009.
• ……………, Makâlât, Hazırlayanlar: Ali Yılmaz, Mehmet Akkuş, Ali Öztürk, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2007.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl el-Askalânî eş-Şafiî, Lisanü’l-Mizân, Beyrut, 1406/1986. İbn Hümâm, Kemal, Kitab el-Müsâyere, (Kemaleddin İbn Ebû Şerif’in el-Müsâmere’si ve İbn Kutluboğa’nın Hâşiyesi ile birlikte) Bulak, 1317/ 1899.
• Köprülü, Fuat, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, DİBY. Ankara, 1991.
• Mâtürîdî, Ebu Mansur, Kitabü’t-Tevhid, Thk. Fethullah Huleyf, Daru’l-Câmiati’l-Mısrıyye, İskenderiye, trs, Özcan, Hanifi, Matüridi’de Bilgi Problemi, İstanbul, 1993.
• Pezdevi, Ebu’l-Yusr Muhammed, Usulu’d-Din, (Ehl-i Sünnet Akaidi), Çev. Ş. Gölcük, İstanbul, 1988.
• Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali, Keşşâfü Istılahâti’l-Fünün, İstanbul, 1984. Topaloğlu, Bekir, Allah’ın Varlığı (İsbat-ı Vacib), Ankara, 1981.