TOPLUMCU GERÇEKÇİ TÜRK ŞİİRİNDE GELENEKSEL ALGIDA KADIN

Year 2020, Volume: 30 Issue: 2, 43 - 60, 03.09.2020

Ayşe Ertuş

https://doi.org/10.18069/firatsbed.715331

Cited By: 1

Abstract

Öz

Toplumcu gerçekçi şairler, toplumda kadına yönelik geleneksel algıyı eleştirmişlerdir. Dünya görüşleri ekseninde kadının toplumsal mücadeledeki önemini irdeleyen bu şairler kadını, çağdaşlaşma yolunun en önemli rol oynayıcısı olarak görmüşlerdir.
Toplumcu gerçekçi şairlerin, kadına yönelik geleneksel algıda eleştirileri, kadının nesneleştirilmesi, cinsel bir objeye dönüştürülmesi, küçük yaşta evlendirilmesi, ev içi işlerle sınırlandırılması ve eve hapsedilmesi, feodal zihniyete mahkum edilmesi, namus cinayetlerine kurban edilmesi yönündedir. Bu eleştirilerde kadın, sinik ve çaresiz çizilirken geleneksel bakışın yanlışlığı da göz önüne serilir.
Kadına yönelik geleneksel algıyı eleştiren şairler; Rıfat Ilgaz, Gülten Akın, Ahmet Oktay, Yaşar Miraç, Özdemir İnce, Refik Durbaş, Ceyhun Atuf Kansu, Sennur Sezer, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Ahmet Telli, Attilâ İlhan, Hasan İzzettin Dinamo, Seyfettin Başcıllar’dır. Bu şairlerin 1960-1980 yılları arasında yayımlanan şiir kitapları esas alınmış ve incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda toplumcu gerçekçi şairlerin kadını toplumun önemli yapı taşlarından biri olarak gördükleri bu nedenle geleneksel algıyı yıkma istekleri görülmektedir. Bunda benimsedikleri Marksist dünya görüşünün etkisi düşünülebilir.

Keywords

Şiir, toplumcu gerçekçilik, kadın, eleştiri, geleneksel algı

References

• Akın, Gülten (1960). Kestim Kara Saçlarımı, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
• Akın, Gülten (1964). Sığda, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Akın, Gülten (1976). Ağıtlar ve Türküler, Cem Yayınevi, 1. Basım, İstanbul.
• Akın, Gülten, (1996). Şiir Üzerine Notlar, Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Nisan.
• Akın, Gülten (1980).Kırmızı Karanfil, Türkiye Yazıları, 2. Baskı, Haziran.
• Alp, Ruken (2012). Türkçe Şiirlerde “Kadın” Şairlerin Poetikalarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi,(İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, Kasım, s.48.
• Andaç, Feridun (1983). “Refik Durbaş İle Konuşma”, Yazko Edebiyat, Sayı:33, Temmuz, s.134.
• Başcıllar, Seyfettin (1961). Altın Çağı Ölümün, Yeditepe Yayınları, Ekim, İstanbul.
• Başcıllar, Seyfettin (1973). Sokak Şarkıları, Yeditepe Yayınları, Mayıs, İstanbul.
• Bebel, August (2013). Kadın ve Sosyalizm, (Çev:Saliha Nazlı Kaya), Agora Kitaplığı, 1. Basım, Mart, İstanbul.
• Bezirci, Asım (1971). On Şair, On Şiir, May Yayınları, 1. Basım.
• Bozoklar, Kutsiye (2009). Sosyalizm ve Kadın İnsan, Akademi Yayınları, 1. Baskı Ekim.
• Camus, Albert (2020). Sisifos Söyleni, (Çev: Tahsin Yücel), Can Sanat Yayınları, 44. Basım,Şubat, İstanbul.
• De Beauvoır, Simon (2019). İkinci Cinsiyet (I-II. Cild), (Çev: Gülnur Savran), Koç Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, Ekim, İstanbul.
• Demir, Ömer, Acar, Mustafa (1992). Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ağaç Yayıncılık, İstanbul, s.143.
• Dinamo, Hasan İzzettin (1976). Gecekondumdan Şiirler, May Yayınları, 1. Basım, Ocak, İstanbul.
• Donovan, Josephine ( 2007). Femist Teori, ( Çev: Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan), İletişim Yayınları, 4. Basım, İstanbul.
• Durbaş, Refik (1974). Hücremde Ayışığı, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Görgülü, Selma (1986). “Kadının Toplumdaki Yeri”, Türk Hemşireler Dergisi, C. 36, S.2, s.55.
• Güneş, Yaşar, (2003). “Gülten Akın’ın Şiirlerinde Kadın, Erkek, Aile”, Varlık, S.1154, s.25.
• Hartmann, Heıdı (2006). Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği, ( Çev: Gülşad Aygen), Agora Yayınları, 1. Basım, Eylül, İstanbul.
• Hızlan, Doğan (2001).“Gülten Akın’da Kadın Kavramının Peşine Düşmek”, Dil Dergisi, S. 101, Mart, s.98.
• Ilgaz, Rıfat (1969). Karakılçık, Öncü Kitapevi, 1. Basım, Mart.
• İlhan, Attilâ (1977). Böyle Bir Sevmek, Bilgi Yayınevi, 1. Basım, Nisan.
• İnce, Özdemir (1969). Kiraz Zamanı, May Yayınları, Temmuz.
• Kansu, Ceyhun Atuf (1970). Buğday, Kadın, Gül ve Gökyüzü, Gül Yayınevi, İstanbul, 1970.
• Korkmazgil, Hasan Hüseyin (1976). Koçero Vatan Şiiri, Bilgi Yayınevi, 1. Basım, Mayıs.
• Korkmazgil, Hasan Hüseyin (1977). Haziranda Ölmek Zor, Bilgi Yayınevi, 1. Basım, Ocak.
• Marx, Engels, Lenin (2010). Marksiszm ve Kadın, Çev: Ö. Ufuk, Sorun Yayınları, 9. Baskı, Nisan.
• Miraç, Yaşar (2002). “Toplumcu Edebiyat”, Soruşturma: “Yaşar Miraç”, Adam Sanat, S.198, s.40-41-45.
• Miraç, Yaşar (1979). Trabzonlu Delikanlı, Sanat Emeği Yayınları, 1. Baskı, Mayıs.
• Necatigil, Behçet (2007). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, “Seyfettin Başcıllar”, Varlık Yayınları, 24. Basım, Ekim.
• Oktay,Ahmet (1965). Her Yüz Bir Öykü Yazar, Kendi Yayını.
• Oral, Zeynep (S.7). Edebiyatımızda On İnsan Bin Yaşam “Gülten Akın” s.2.
• Özdemir, Emin (1976). “Sevginin ve Doğanın Ozanı”, Ilgaz, S.172, Ocak, s.7.
• Popova, Nina (1999). Sosyalizm Diyarında Kadın, Çev: Murat Güneşdoğdu, İsmail Yarkın, İnter Yayınları, 1. Basım Mart.
• Sezer, Sennur (1966). Yasak, Habora Yayınları, 1. Basım, Mart.
• Sezer, Sennur (1977). Direnç, Cem Yayınevi, İstanbul.
• TDK (1998), Türkçe Sözlük, 9. Basım, Ankara, s.831.
• Telli, Ahmet (1979). Yangın Yılları, Aşama Yayınları, 1. Basım, Ocak.
• Thornham, Sue (2006). “Postmodernizm ve Feminizm”, Stuart Sim, Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü, ( Çev: Mukadder Erkan, Ali Utku), Ebabil Yayınları, 1. Baskı, Ankara.