48-69 AYLIK ÇOCUKLARIN ÇİZİMLERİNDE “ÖĞRETMEN”: BİR METAFOR ÇALIŞMASI

Year 2020, Volume: 30 Issue: 2, 189 - 201, 03.09.2020

Abdulhamit Karademir , Beyza Demirel

https://doi.org/10.18069/firatsbed.734548

Cited By: 2

Abstract

Okul öncesi eğitime devam eden çocukların “öğretmen” kavramına ilişkin algılarının, çizimler ve çizimlere ilişkin görüşlerle belirlenmesinin amaçlandığı bu araştırma, olgubilim (fenomenoloji) deseninde nitel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubunu Muş İl Millî Eğitim Müdürlüğüne bağlı resmi 3 anaokulu ve 2 anasınıfında öğrenim gören 48-69 aylık toplam 125 çocuk oluşturmaktadır. Çocukların “öğretmen” kavramına ilişkin çizimleri ile çizimlerine dair ifadelerinin veri toplama aracı olarak kullanıldığı bu araştırma, içerik analizi ile kavramsal kategorilere ayrılmış ve ayrıntılı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda çocukların “öğretmen” kavramına ilişkin en çok çiçek ve insan metaforlarını ürettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çocukların “öğretmen” kavramına ilişkin algılarının çizimler yoluyla detaylandırılarak toplanmasının olumlu sonuçlar verdiği ve çizimlerin, çocukların duygu ve düşüncelerini aktarabilecekleri bir araç olarak kullanılabileceği görülmüştür.

Keywords

Okul öncesi dönem çocukları, metafor, çizim, öğretmen

References

• Ahi, B., Cingi, M. A. ve Kıldan, A. O. (2016). 48-60 aylık çocukların öğretmen kavramına yönelik algılarının çizimler aracılığıyla incelenmesi. Elementary Education Online, 15(1).
• Alabay, E. ve Demirbaş, S. (2017). Okul öncesi dönem çocukların müdür algılarının belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 78-97.
• Alerby, E. (2000). A way of visualizing children’s and young people’s thoughts about theenvironment: A study of drawings. Environmental Education Research, 6, 205–222.
• Aral, N., Kandır, A. ve Can Yaşar, M. (2002). Okul öncesi eğitim ve okul öncesi eğitim programı (Geliştirilmiş 2. Baskı), YA-PA., İstanbul.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 171, 100-108.
• Aydın, İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842.
• Aykaç, N. (2012). İlköğretim öğrencilerinin resimlerinde öğretmen ve öğrenme süreci algısı. Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Aykaç, N.ve Çelik, Ö. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının eğitim programına ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 39(173), 328-340.
• Ayvacı, H. Ş., Atik, A., & Ürey, M. (2016). Okul öncesi çocuklarının bilim insanı kavramına yönelik algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 669-689.
• Balcı, F. A. (2011). Okul metaforları: ilköğretim müfettişlerinin okul algıları, Eurasian Journal Of Educational Research, 3 (44), 27-38
• Bay, D. N., Geyik, Ş. ve Çalışkan, Y. M. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının okul algılarının belirlenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-17.
• Büyükkaya, C.E. (2019) Farklı okul düzeylerindeki öğrencilerin öğretmen kavramına yönelik metaforik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cansever, B.A. ve Aslan, N. (2016). Çocuk perspektifinden "öğretmen": metaforlar üzerine bir araştırma. Eğitim ve Öğrenme Dergisi, 5 (4), 21-33.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6 (4), 693-712.
• Christensen, P. ve James, A. (2000). Researching children and childhood: Cultures of communication. In P. Christensen & A. James (Eds.), Research with children (pp. 1–8). New York: Falmer Press.
• Civek, İ. ve Çakmak, Ö. Ç. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 48-71 aylık çocukların okul algılarının çizimler aracılığıyla incelenmesi. Ibad Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 70-88.
• Colwell, M. J. and Lindsey, E. W. (2003). Teacher-child interactions and preschool children’s perceptions of self and pers. Early Child Development and Care, 173, 249–258.
• Cülha, A., Ateş, R.ve Nazlı, K. (2018). Özel yetenekli öğrencilerin ideal öğretmene ilişkin metaforları. Harran Maarif Dergisi, 3(1), 39-51.
• Çapar, D. (2019). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin ‘barış’ kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 79-91.
• Çelik, K., Çatalbas, G. ve Tomul, E. (2014). İlköğretim kurumu öğrencilerinin “sınıf öğretmeni” kavramına ilişkin metaforik algıları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(16), 1-16.
• Çelikaya, H. (2013). Okul yönetimi ve yükseköğretimde öğretmenlik. Ankara: Nobel.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. National Education,186, 72-83.
• Demirel, Ş. (2012). Sembol, sembolik dil ve bu bağlamda Mesnevi’nin ilk 18 beytindeki sembolik unsurlar, Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer 2012, p. 915-947.
• Dinçel, B. K. ve Yılmaz, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin ve Türkçe öğretmeni adaylarının “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni” kavramlarına ilişkin metaforları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 243-276.
• Durak, T. (2011). Okul öncesi çocuk ve ilk öğretmeni. M.O. Uluğ ve G. Karadeniz (Ed.), Okulöncesi Çocuk ve… içinde (s. 23-45). Ankara: Nobel.
• Egüz, Ş., ve Öntaş, T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin kullandıkları metaforlar. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 79-91.
• Einarsdottir, J., Dockett, S. ve Perry, B. (2009). Making meaning: Children’s perspectives expressed through drawings. Early child development and care, 179(2), 217-232.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik Metaforlar. Akademik Bakış Dergisi, 27, 1-22.
• Ertürk, H. G. (2013). Öğretmen çocuk etkileşiminin niteliği ile çocukların öz düzenleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul Öğrencilerinin “Öğretmen” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 1-15.
• Eskicumalı, A. (2004). Eğitim, öğretim ve öğretmenlik mesleği. Yüksel Özden (Ed.), Öğretmenlik mesleğine giriş (1-31) içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 14.
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 55-66.
• Günindi, Y. (2017). Preschool children’s perceptions of the value of affection as seen in their drawings. International Electronic Journal of Elementary Education, 7(3), 371-382.
• Harrison, L. J., Clarke, L. ve Ungerer, J. A. (2007). Children's drawings provide a new perspective on teacher–child relationship quality and school adjustment. Early Childhood Research Quarterly, 22(1), 55-71.
• Howes, C. (2000). Social‐emotional classroom climate in child care, child‐teacher relationships and children’s second grade peer relations. Social development, 9(2), 191-204.
• Inbar, D. (1996). The free educational prison: metaphors and images. Educational research, 38(1) 77-92.
• Jensen, D. F. (2006). Metaphors as a bridge to understanding educational and social contexts. International Journal of Qualitative Methods 5 (1), 5 (1).
• Karademir, A. (2019), Okul öncesi öğretmenlerinin özellikleri, A. Yıldırım, Erken çocukluk eğitimine giriş (s. 168-191) içinde, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Karaşahinoğlu, T. ve İlhan, E. L. (2019). Beden eğitimi öğretmeni algısına yönelik öğrenci çizimlerinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 24(1), 1-15.
• Kıldan, A. O. (2011). Öğretmen-çocuk ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 103-120.
• Kıral, E. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen metaforları, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65.
• Kızıltaş, E. ve Halmatov, S. (2017). 3-6 yaş çocuklarının öğretmenlik kavramına ilişkin algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 246-259.
• Kızıltaş, E., Halmatov, S. ve Ertör, E. (2017). 6 yaş çocukların kendileri için uygun gördükleri hayvan metaforlarının incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 399-414.
• Kindap, Y., & Sayil, M. (2005). Cocuk cizimlerinde temsil ve ifade: Dogrusal ve dogrusal olmayan gelisim. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 25.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Inönü Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 15(1) 51-72.
• Koomen, H. M. Y. ve Van der Leij, A. (2008). Teacher-child relationships and pedagogical practices: considering the teacher's perspective. School psychology review, Volume 37, No. 2, 244-260
• Kozan, D.ve Zeteroğlu, E. Ş. (2019). Okul öncesi birinci sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin metaforları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1029-1040.
• Köşker, N. (2019). Okulöncesi çocuklarında doğa algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 294-308.
• Kress, G., Jewitt, C., Ogborn, J. ve Tsatsarelis, C. (2001). Multimodal teaching and learning:The rhetorics of the science classroom (p. 188). London: Continuum.
• Kuyucu, Y., Şahin, M.ve Kapıcıoğlu, M. O. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin “çocuk” kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2) 43-53
• Lakoff, G. (1993). Metaphor And Thought, Cambridge Univercity Press, Edit By Andrew Ortony
• Lakoff, G.ve Johnson, M. (2005). Metaforlar hayat, anlam ve dil. (Çev: G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
• Levine, A. (2005). Educating School Leaders. The Education Schools Project.
• Lewis, D. & Greene, J. (1983). Your child’s drawings... their hidden meaning, London: Hutchinson.
• MEB. (2013). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitimi Programı.
• Merry, R. ve Robins, V. (2001). Triangle wheels and a ghost in a girl’s skirt: Young children’s representations of unreality. Early Years, 21(1), 41–53.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. (Çev: Gündüz Bulut). İstanbul: MESS Yayınları No:280.
• Morrison, G. S. (2008). Fundamentals of early childhood education. Ohio: Pearson Education Hall.
• Morrison, G. S. (2012). Early childhood education today. Upper Saddle River, N.J: Merrill/Prentice Hall.
• Mutlu, E. (1998). İletişim Sözlüğü. Ankara: Ark Yayınları
• Oktay, A. (2000). Yaşamın Sihirli Yılları. İstanbul: Epsilon yayıncılık
• Ömeroğlu, E., Yaflar, M. C. (2004). Okul Öncesi Eğitim. Görüş Dergisi.
• Önder Külahoğlu, Ş. (2000). Öğrenci Davranışlarını Etkileyen Psikolojik ve Sosyal Faktörler. (Editör: L. Küçükahmet). Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Nobel yayıncılık
• Özdemir, M. ve Kalayci, H. (2013). An Examination on School Engagement and Metaphorical School Perception: Case of Province of Çankiri. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(4), 2134-2137.
• Özkan, B. ve Girgin, F. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin görsel sanat etkinliği uygulamalarını değerlendirmesi. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 4(4), 79-85.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının “coğrafya” kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2) 55-69.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage publications.
• Petrie, H. G.ve Oshlag, R. S. (1993). Metaphor and learning. Ortony, A. (Ed.), Metaphor and Thought.(pp. 579-609). Cambridge: Cambridge University Press.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbekar, B. N.ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Sabol, T. J. ve Pianta, R. C. (2012). Recent trends in research on teacher–child relationships. Attachment & human development, 14(3), 213-231.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2): 125-140.
• Seyhan, O. (2017). Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi. Ankara: Pegem Akademi.
• Sezgin, E. Y., & Hatipoglu, R. (2017). The study of the 5-6 year-old children's appreciation the humour at preschool education. Universal Journal of Educational Research, 5(11), 1902-1911.
• Silman, F. ve Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri okulları ve merkezi eğitim kurumlarına mecazlar yoluyla bir bakış. Eğitim Araştırmaları, 6(23), 177-187.
• Şener, G. (2018). Şema öncesi dönem çocuklarının (4-7 yaş) okul temalı resimlerine ilişkin yorumlamalar. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 31-42.
• Tatlı, S. ve Aytar, F. A. G. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının değerlere ilişkin algıları ve bunları ifade etme biçimlerinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(2), 331-354.
• Tepeli, K. ve Arı, R. (2011). Okul öncesi eğitim öğretmeni ve öğretmen adaylarının iletişim ve sosyal becerilerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 26
• Tuğrul, B. (1993). Anaokulu eğitimi alan ve almayan çocukların ilkokul birinci sınıftaki akademik başarı ve ruhsal uyum davranışlarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uğurlu, Z. (2018). Öğretmen adaylarının üniversite kavramına ilişkin algılarının metafor analizi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 82-97.
• Ulutaş, İ. ve Ersoy, Ö. (2004). Okul öncesi dönemde sanat eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 1-12.
• Venger, A. (2003). Psikolojik resim testleri: Resimli rehber. Moskova: Vlados Yayınevi.
• Yavuzer, H. (1997). Resimleriyle çocuğu tanıma. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Yavuzer, H. (2010). Resimleriyle çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızlı, H., Acar Erdol, T., Baştuğ, M. ve Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve bilim, 43 (193).
• Yob, I., M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in philosophy and education, 22, 127-138.