KAZAKİSTANDA HAYVAN KÜLTÜ VE 12 HAYVANLI HALK TAKVİMİ

Year 2022, , 41 - 47, 23.04.2022

Fikret Türkmen , Gülmira Karimova

https://doi.org/10.55666/folklor.1017852

Abstract

Hayvanlar ve bitkiler, özellikle Türk boyları için, farklı derecelerde anlam ifade etmekte ve günlük hayatlarında da çok önemli rol oynamaktadır. Hayatın en mükemmel ve en güçlü temel kaynağını oluşturan, bütün insanlığın kökeninde bulunan ve ebediyete ulaşmalarını sağladıkları için, insandan ayrı düşünülmeyen hayvanlar ve bitkiler, her zaman ön sıralarda yer almış ve bir örnek, bir sembol, bir kült olarak hayatın temel görüntüsü ve varoluşun ifadesi olmuştur.
Hayvanlarla bu kadar içli dışlı olan Türk toplumu, zaman kavramı ile hayvanlar arasında bir ilişki kurmuş ve on iki dilimli sistemi yaratmıştır. On ikili dilimlerden oluşan bir takvim düşünmüş ve zaman kavramını hayvanlarla özdeşleştiren bir zaman anlayışı geliştirmiştir.
On iki yılda bir devreden bu takvimin her bir yılı belli bir hayvan adıyla anılmakta ve o hayvanın özelliklerinin adının verildiği yılı etkilediğine inanılmıştır. On iki hayvanlı devir tamamlanınca, aynı sıra tekrar başlamaktadır. Kazakistan’daki “On İki Hayvanlı Türk Takvimi” ile ilgili pek çok efsane ve varyantı derlenmiş ve yayınlanmıştır. Bu yayınlarda metinler yer almakta ve yıl adları ile ilgili inançlar dikkat çekmektedir.
Çalışmada Kazak kültüründe yer alan 12 Hayvanlı Türk Takvimi hakkında bilgiler verilip hayvan kültü üzerine tespitlerde bulunulmuştur.

Keywords

Kazakistan, halk takvimi, hayvan kültü.

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

References

• Aynakulova, Gülnisa, Gregoryen Kıpçaklar ve On iki Hayvanlı Türk Takvimi üzerine, Milli Folklor, 2007. S.74. s.75
• Bayniyazov, A., Başkapan, V. ve Koç, K. (2003). Kazak Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Chavannes,’E.,“Le Cycle Turc des Douze Animaux”, TP (T’oung-Pao), Leiden 1906.
• Ospanaliyeva, Bibigül, Kazakistan Janbıl Bölgesi Efsaneleri (İnceleme-Metinler), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2011, s. 225 (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Bahaeddin Özel, Türk Mitolojisi, Ankara 1989, Osman Turan, On İki Hayvanlı Türk Takvimi, İst. 1941
• Roux, J. Paul; Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. Kabalcı Yay., İstanbul 2005.
• Sağlam, S. Jambıl’ın “Akın Boldım” Adlı Şiiri Üzerine Bir İnceleme, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi Turkish World Journal of Language and Literature Sayı/Issue: 48 (Güz-Autumn 2019)
• Tavkul, Ufuk Kültürel Etkileşim Açısından On İki Hayvanlı Türk Takviminin Yayılışı, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C.4. S.1 Mart 2007
• Turan, Osman. On İki Hayvanlı Türk Takvimi, İst. 1941