DOMLAR’DA MÜZİSYENLİK GELENEĞİ: DİYARBAKIR İLİ KAYAPINAR İLÇESİ ÖRNEĞİ

Year 2024, Volume: 7 Issue: 1, 195 - 207, 30.04.2024

Zozan Yıldız

https://doi.org/10.55666/folklor.1376013

Abstract

Bu makalede, Domlar’da müzik eğitiminin nasıl olduğu ve nasıl devamlılık sağladığı ele alınmaktadır. Diyarbakır ili ve iline bağlı yerleşim yerlerinde müzisyenlik meslekleriyle tanınan Domlar, ağırlıklı olarak davul ve zurna icracılığıyla Diyarbakır kültüründe önemli bir role sahiptirler. Domlar’da müzisyenliğin baba mesleği olmasından dolayı, çocuğun müzikal bir ortamda doğması ve etrafının müzikal bileşenlerle sarmalanması, bu mesleğe yönelmesi bakımından oldukça etkin bir nedendir. Dom çocuğunun bu meslekte yerini almasında doğup büyüdüğü ortam koşulları önemli bir role sahiptir. Müzikal bir ortamda doğan Dom çocukları bir bakıma maruz kaldığı müziği dinleyerek, taklit ederek, kendi yaratıcılık gücüyle ebeveynin icra ettiği enstrüman modellerini oluşturmaktadırlar. Tasarlanan enstrüman modelleriyle taklit becerilerini geliştirerek müzisyenlik mesleğine adım atmaya başlamaktadırlar. Diyarbakır Kayapınar ilçesindeki Domlar’ın toplumsal değer yargılarına göre müzisyenlik geleneğinin erkek çocuklar üzerinden devam ettirilmesi uygun görülmektedir. Bu nedenledir ki bu çalışmada da kız çocuk müzisyenlere rastlanmamıştır. Kız ve erkek çocukları aynı ortamda büyümesine rağmen erkek çocuğun bu meslekte yerini alabilmesinin koşulları sağlanmaktadır. Ebeveynlerin erkek çocuğu bu mesleğe zorlamaları, çocuğu ödüllendirerek teşvik etmeye çalışmaları, kendi iş ortamlarına çocuklarını götürmeleri, çocuğun bu mesleği devam ettirmesinde etkilidir. Ekonomik nedenlerle Dom erkek çocuklarının da aileye maddi açıdan destek olabilmesi için hızlı biçimde mesleğin içerisine koyulmaya çalışılmakta ve bu durumla beraber çocuk aile tarafından zorunlu biçimde eğitilmeye çalışılmaktadır. Bu zorunluluk, baskı ve farklı yöntemlerle de yapılmaktadır. Aynı zamanda Domlar arasında iyi müzisyenler saygınlık kazanmaktadır. Bu durum da, Dom müzisyenlerin rekabetine dönüşmekte ve bu meslekte iyi olabilmek Domlar için değerli hale gelmektedir. Bunun yanı sıra birçok kültürel ve sosyal nedenlerle de müzisyenlik mesleği bir gelenek halinde devamlılık sağlamaktadır.
Domlar yerleşik yaşama geçmeden önce konar-göçer bir yaşam biçimine sahiplerdi. Yerleşik hayata geçmeye başlamaları müzik yaşamlarına da etki etmiştir. Kentlere göçlerin başlamasından önceki dönemlerde müzisyenlik mesleğini yoğunlukta olarak Domlar’ın yaptığı bilinmektedir. Ancak günümüzde, bu mesleğe birçok kişi yönelmekte bundan kaynaklı Dom müzisyenler iş bulmakta da güçlük çekmektedir Kent yaşamında ötekileştirici söylemlere maruz kalan Domlar, müzisyenlik mesleklerinde de zorluklar yaşamaktadırlar. Bu doğrultuda, bu makale Domlar’ın müzisyenlik geleneğini, kültürel yapı ve sosyal bağlamlar içerisinde inceleyip çözümlemeyi ve etnomüzikoloji alanına fayda sağlamasını amaçlamaktadır. Makalenin kapsamı, Diyarbakır ili Kayapınar ilçesindeki Dom müzisyenlerle olan görüşmeler sonucunda elde edilen verilerin, sözlü tarih ve literatür kaynaklarından desteklenmesiyle oluşturulmuştur. Domlar’ın müzisyenlik geleneklerine evdeki çalışmalardan sahneye taşınmasına kadar çeşitli örneklemeler yapılıp fotoğraflarla desteklenmeye çalışılmıştır. Domlar’ın Diyarbakır ili müzik kültür mirasında önemli bir yerleri olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle Domlar’ın müzisyenlik geleneklerinin anlaşılması, akademik çalışmalarda yer edinmesi ve bu konuda daha sonrasında çalışmalar yapacak olanlara kaynak olması açısından oldukça önem arz etmektedir.

Keywords

Diyarbakır, Domlar, Müzisyenlik, Gelenek, Davul-Zurna

References

• Bu bölüme kaynakça eklenmesi zorunludur.