Eğitimde Bilgisayar Okuryazarlığı Çalışmalarının Bibliyometrik Bir Analizi

Year 2021, Volume: 7 Issue: 3, 224 - 242, 03.12.2021

Erkan Yeşiltaş , Nagihan Evci

Abstract

Bu araştırmanın amacı eğitimde bilgisayar okuryazarlığı ile ilgili yayımlanan akademik çalışmaları bibliyometrik açıdan incelemektir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma sürecinde WoS veri tabanlarında “Bilgisayar Okuryazarlığı” anahtar kelimesi kullanılarak araştırma temalarında arama yapılmıştır. Arama kriteri olarak “doküman başlığı, özet, anahtar kelime” seçilmiştir. Araştırmaya 1977-2021 yılları arasında yayımlanan yayınlar dâhil edilmiştir. WoS‘ta eğitim araştırmaları ve eğitim disiplinleri kategorilerinde yer alan 542 akademik çalışmaya ait bibliyometrik veri, çalışmanın veri setini oluşturmaktadır. Araştırmada bilgisayar okuryazarlığıyla ilgili olarak en fazla yayın yapılan yılların 2018 ve 2016 olduğu, en sık yayın yapılan dillerin başında İngilizce ve İspanyolca’nın geldiği, yayımlanan akademik çalışmaların büyük bir kısmını makalelerin oluşturduğu, yayın yapan yazarların çalıştığı ya da desteklendiği kurumların başında Arizona Eyalet Üniversitesi’nin, Türk üniversitelerinden ise Hacettepe Üniversitesi’nin geldiği, yayın yapılan kaynakların başında Computers Education dergisinin olduğu, yayın yapılan ülkelerin başında ABD ve Türkiye’nin olduğu, 2009 yılı sonrasında ise her geçen yıl konuya ilişkin yayınlara yapılan atıf sayısının arttığı, bilgisayar okuryazarlığı ile ilgili yapılan bilimsel yayınlarda en çok eğitimci, bilgili, bilgisayar, teknoloji vb. kavramların kullanıldığı bulgularına ulaşılmıştır. Sonuç olarak bu araştırma; bilgisayar okuryazarlığı alanında öncü olan yayın, yazar, dergi, ülke, atıf sayısı, işbirlikleri, kaynak türleri, güncel araştırma konuları ve gelecekteki araştırma eğilimleri olmak üzere birçok bileşene ilişkin genel bir çerçeve oluşturmuştur. Bu aşamada yapılan araştırmanın, bilgisayar okuryazarlığına ilişkin eğilim ve trendleri yansıtacağı gibi alana ilişkin başka araştırmaların yapılmasında önemli rol oynayacağı düşünülmektedir

Keywords

Eğitim, Bilgisayar okuryazarlığı, Bibliyometrik analiz, Web of Science

A Bibliometric Analysis of Studies on Computer Literacy in Education

Abstract

This study aims to analyze the academic studies published on computer literacy in education from a bibliometric perspective. The case study, one of the qualitative research designs, was used in this research. During the study, research themes were searched in Web of Science (WoS) databases using the keyword "Computer Literacy". "Document title, abstract, and keyword" were chosen as the search criteria. The studies published between 1977 and 2021 were included in the analysis. The bibliometric data of 542 academic studies in the categories of educational research and educational disciplines in WoS constitute the data set of the study. In the study, the years with the most publications on computer literacy were 2018 and 2016, the most frequently published languages were English and Spanish, the majority of the published academic studies were articles, and the leading institution that published authors worked or supported was Arizona State University, among Turkish universities the most support for authors came from Hacettepe University. Besides Computers Education magazine being the leading source of publications, the USA and Turkey are the top countries of publication. And after 2009, the number of citations to publications on the subject has increased every year. In scientific publications on computer literacy, it has been found that the concepts of educator, knowledgeable, computer, technology, etc., are used the most. As a result, this study has created a general framework for many components, including publication, author, journal, country, number of citations, collaborations, source types, current research topics, and future research trends, which are pioneers in the field of computer literacy. It is believed that this research will reflect the tendency and trends in computer literacy; in addition, it will play an essential role in conducting other research on the field.

Keywords

Education, Computer literacy, Bibliometric analysis, Web of Science

References

• Acar, D. (2016). İlköğretim 2. kademe (ortaokul) öğrencilerinde bilgisayar okuryazarlığının matematik okuryazarlığına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Akkoyunlu, B. (1996). Bilgisayar okuryazarlığı yeterlilikleri ile mevcut ders programlarının kaynaştırılmasının öğrenci başarı ve tutumlarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 127-134.
• Aksu, G., & Güzeller, C. O. (2019). Analysis of scientific studies on item response theory by bibliometric analysis method. International Journal of Progressive Education, 15(2), 44-64. https://doi.org/10.29329/ijpe.2019.189.4
• Altınpulluk, H. (2018). Türkiye’de artırılmış gerçeklikle ilgili hazırlanan tezlerin bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1), 248-272.
• Batur, Z., & Özcan, H. Z. (2020). Eleştirel düşünme üzerine yazılan lisansüstü tezlerinin bibliyometrik analizi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(2), 834-854.
• Bordons, M., ve Barrigón, S. (1992). Bibliometric analysis of publications of Spanish pharmacologists in the SCI (1984–89). Part II. Scientometrics, 25(3), 425-446.
• Chadegani, A. A., Salehi, H., Yunus, M., Farhadi, H., Fooladi, M., Farhadi, M., & Ebrahim, N. A. (2013). A Comparison between Two Main Academic Literature Collections: Web of Science and Scopus Databases. Asian Social Science, 9(5), 18-26. https://doi.org/doi:10.5539/ass.v9n5p18
• Demir, E., & Çelik, M. (2020). Fen bilimleri öğretim programları alanındaki bilimsel çalışmaların bibliyometrik profile. Journal of Turkish Chemical Society Section C: Chemistry Education (JOTCSC), 5(2), 131-182.
• Demir, H., & Selvi, S. (2018). Sağlık alanında kaynak bağımlılığı yaklaşımı ile ilgili bilimsel yayınların bibliyometrik analizi, 17. Uluslararası Katılımlı İşletmecilik Kongresi, 26-28 Nisan, (s. 1-14), İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Doğru, M., Güzeller, C. O., & Çelik, M. (2019). Geçmişten günümüze sürdürülebilir kalkınma ve eğitim alanında: bibliyometrik bir analiz. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 42-68.
• Doyle, C. S. (1994) Information literacy in an information society: A concept for the information age. New York: Syracuse University.
• Evci, N. (2021). Sosyal bilgiler eğitimi bağlamında bilgisayar okuryazarlığı, E. Yeşiltaş (Ed.). Teknoloji işığında okuryazarlıklar ve sosyal bilgiler eğitimi içinde (s.111-141), Ankara: Pegem Akademi.
• Gökçen, D., & Arslan, M. (2019). Türkçe eğitimi araştırmalarına genel bir bakış: Bibliyometri çalışması. Journal of Research in Turkic Languages, 1(1), 39-56. https://doi.org/10.31757/jrtl.113.
• Gülmez, D., Özteke, İ., & Gümüş, S. (2021). Uluslararası dergilerde yayımlanan Türkiye kaynaklı eğitim araştırmalarının genel görünümü: Bibliyometrik analiz, Eğitim ve Bilim Dergisi, 46 (206), 213-239.
• Jiménez-Fanjul, N., Maz-Machado, A., & Bracho-López, R. (2013). Bibliometric analysis of the mathematics education journals in the SSCI. International Journal of Research in Social Sciences, 2(3), 26-32.
• Karagöz, B., & Şeref, İ. (2019a). Değerler eğitimi dergisi’nin bibliyometrik profili (2009-2018). Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 219-246.
• Karagöz, B., & Şeref, İ. (2019b). Yunus Emre ile ilgili araştırmaların bibliyometrik analizi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 27, 123-141.
• Kavakcı, S., & Yardımcıoğlu, F. (2018). Türkiye’de İbn Haldun üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 317-341.
• Kılınç, A., & Salman, S. (2006). Fen ve matematik alanları öğretmen adaylarında bilgisayar okuryazarlığı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 150-166.
• Korkmaz, Ö., & Mahiroğlu, A. (2009). Üniversiteyi yeni kazanmış öğrencilerin bilgisayar okuryazarlık düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 983-1000.
• Korkut, E., & Akkoyunlu, B. (2008). Yabancı dil öğretmen adaylarının bilgi ve bilgisayar okuryazarlık öz-yeterlikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 34, 178-188.
• Köse, B., & Çilingir Ü, Z. (2019). Oyunlaştırma üzerine yapılan sosyal bilimler alanındaki tezlerin bibliyometrik analizi, ISAS WINTER-2019, 22-24 Kasım, (s. 119- 129), Samsun, Türkiye.
• Kutluca, T., & Demirkol, M. (2016). Dicle üniversitesi Ziya Gökalp eğitim fakültesi dergisinin bibliyometrik analizi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 108-118.
• Liu, X., Zhang, L., & Hong, S. (2011). Global biodiversity research during 1900–2009: a bibliometric analysis. Biodiversity and Conservation, 20(4), 807-826.
• Özkaya, A. (2019). Bibliometric analysis of the publications made in STEM education area. Bartın University Journal of Faculty of Education, 8(2), 590-628. https:// doi.org/10.14686/buefad.450825.
• Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics. Journal of Documentation, 25(4), 348-349.
• Şeref, İ., & Karagöz, B. (2019a). Okuma alanındaki araştırmaların bibliyometrik özellikler açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 781-799.
• Şeref, İ., & Karagöz, B. (2019b). Türkçe eğitimi akademik alanına ilişkin bir değerlendirme: Web of science veri tabanına dayalı bibliyometrik inceleme. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 213-231.
• Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2013). VOSviewer manual. Leiden: Univeristeit Leiden. 23 Nisan 2021 tarihinde, https://www.vosviewer.com/download/f-33t2.pdf adresinden erişildi.
• Yeşiltaş, E., & Yılmazer, A. (2021). Eğitimde medya okuryazarlığı ile ilgili araştırmalara yönelik bibliyometrik bir analiz. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 1-1. DOI: 10.26466/opus.935547
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Walsh, C. S. (2007). Creativity as capital in the literacy classroom: Youth as multimodal designers. Literacy, 41(2), 79-85.