Olba Akropolisi’nden Akik Taşından Priapos Betimli Bir Intaglio

Year 2021, , 209 - 218, 15.11.2021

Yavuz Yeğin , Bruna Nardellı

https://doi.org/10.37095/gephyra.1010059

Abstract

Mersin İli Silifke İlçesi’ne bağlı Olba antik kentinde 2018 yılında yapılan kazılarda oyma tekniği ile yapılmış değerli bir yüzük taşı ele geçmiştir. Bu gem Olba akropolisinde yapılan kazılarda bir çocuk mezarının içinde bulunmuştur. Söz konusu yüzük taşının kırık halde ele geçmesi konuyu tam anlamıyla anlamayı zorlaştırmaktadır. Yüzük taşının üst kısmında tespit edilebilen izler burada Dionysos ile ilişkili dinsel betimlerde gördüğümüz bir figürü hatırlatmaktadır. Öte yandan figürde gözlemlenen bazı ayırtedici özellikler Priapos ile ilgili bir tasvirden de söz edilmesi gerektiğini göstermektedir. Yüzük taşı üzerinde betimlenen figürün kendinden emin bir biçimde tasarımı, ustaca modellenmiş vücut kısımları, özellikle dizlerde gözlemlenebilen klasik sitilin ustaca izleri ve ayakların küçük topaklarla basitleştirilmiş şekilde sunulması ile yakalanan biçimsel titizlikten yola çıkarak eseri MÖ 2. yüzyıla tarihleyebiliriz.

Keywords

Türkiye, Olba, Akropolis, oyma yüzük taşı, oyma, Priapos

A Sard Intaglio with a Depiction of Priapus from the Acropolis of Olba

Abstract

During the 2018 campaign at Olba (Silifke District of Mersin Turkey), a broken sard was recovered from a child’s grave. Its fragmentary condition renders identification difficult. Markings at the top suggest that it might portray a figure associated with Dionysiac worship; however, the iconography fairly clearly suggests a representation of Priapus. The confident design and skilful modelling of the limbs, and the considerable formal rigour that combines classical style with a simplified rendering of the knees and feet characteristic of the Italic-Republican ‘pellet style’, allow the sard to be dated to the second century BC.

Keywords

Olba, ıntaglio, Turkey, engraved gems, Priapus, Acropolis

References

• E. Brandt, Antike Gemmen in deutschen Sammlungen I, Staatliche Münzsammlung München, 1, München 1968.
• E. Brandt – E. Schmidt, Antike Gemmen in deutschen Sammlungen I, Staatliche Münzsammlung München, 2, München 1970.
• E. Brandt – W. Gercke – A. Krug – E. Schmidt, Antike Gemmen in deutschen Sammlungen I, Staatliche Münzsammlung München, 3, München 1972.
• M. Schlüter – G. Platz Horster – P. Zazoff, Antike Gemmen in deu- tschen Sammlungen IV, Hannover, Kestner Museum; Hamburg, Museum für Kunst und Gewerbe, Hamburg 1975.
• E. Zwierlein-Diehl, Die antiken Gemmen des Kunsthistorischen Museums in Wien, I, Die Gemmen von der minoischen Zeit bis zur frühen römischen Kaiserzeit, München 1973.
• T. Anderson, Preliminary osteo-archaeological investigation in the North Necropolis in: D’Andria – M. Caggia M. P. (eds.), Hierapolis di Frigia I. Le attività delle campagne di scavo e restauro 2000-2003, Istanbul 2007, 474-493.
• D. Berges, Ein königlich-pergamenischer Beamter in Aizanoi?, in: K. Rheidt (ed.), Aizanoi und Anatolien, Mainz 2010, 38-43.
• F. Berti, Iasos di Caria, in: G. Pugliese Carratelli (ed.), Arslantepe Hierapolis, Iasos, Kyme. Scavi archeologici italiani in Turchia, Venezia 1993, 189-247.
• I. Bingöl, Museum of Anatolian Civilizations. Ancient Jewelery, Ankara 1999.
• I. Bingöl – O. Bingöl, Der Cameo aus Magnesia, Anadolu 25, 2003, 27-35.
• F. Ceci, Il culto di Priapo, in: G. della Ratta-Rinaldi (ed.), “Il Maripara”. La statua di Priapo a Formello, Formello 1999, 16-19.
• A. Ceylan, Scavi a Tripolis e nella necropoli di Buldan, in: M. D’Andria – F. Silvestrelli (ed.), [Ricerche archeologiche turche nella valle del Lykos], Lecce 2000, 69-81.
• A. d’Ambrosio – E. de Carolis (edd.), I monili dall’area vesuviana, Roma 1997.
• G. della Ratta-Rinaldi, La statua di Priapo, in: G. della Ratta-Rinaldi (ed.), “Il Maripara”. La statua di Priapo a Formello, Formello 1995, 13-15.
• E. M. Doksanaltı – S. Sağlan, A Group of seal impressions from Karaman Museum, Anadolu 34, 2008, 77-100.
• T. Esch – K. Martin, Ein Hortfund aus Alexandria Troas. Neue Hinweise zur späten Stadtgeschichte, in: E. Schwertheim (ed.), Studien zum antiken Kleinasien VI (Asia Minor Studien 55), Bonn 2008, 93-139.
• E. Erten, Sikke Buluntuları Bağlamında Olba’da II. Constantinus Dönemi, Seleucia VII, 2017, 129-147.
• E. Erten, Olba Akropolisi Kazılarından Yeni Babil Damga Mührü, Seleucia VIII, 2018, 49-68.
• E. Erten – E. Akkuş Koçak, Olba Kazılarından Hellenistik Dönem Cam Kaseleri, Seleucia IX, 2019, 43-63.
• E. Erten, Olba Akropolis Kazılarından Cam Pendant, Olba 27, 2019, 331-344.
• E. Erten, Kazı Verileri Işığında Olba’nın Erken Yerleşim Tarihi, Seleucia XI, 2021, 33-48.
• R. Fellmann Brogli, Gemmen und Kameen mit ländlichen Kultszenen. Untersuchungen zur Glyptik der ausgehenden römischen Republik und der Kaiserzeit, Bern 2006.
• T. Gesztelyi, Antike Gemmen im Ungarischen Nationalmuseum, Budapest 2000.
• M. Henig, Ashmolean Museum, Oxford. The Content Family Collection of Ancient Cameos, Oxford 1990.
• M. Henig, Classical Gems. Ancient and Modern Intaglios and Cameos in the Fitzwilliam Museum, Cambridge 1994.
• M. Henig, A Corpus of Roman Engraved Gemstones from British Sites,3 Oxford. 2007.
• S. Hoey Middleton, Classical Engraved Gems from Turkey and Elsewhere. The Wright Collection (BAR, Int. SS. 957), Oxford 2001.
• R. P. Knight, Il culto di Priapo e i suoi rapporti con la teologia mistica degli antichi con un saggio sul culto dei poteri generatori nel Medioevo, Roma 1981. [Italian translation of the 1786 edition.]
• K. Konuk – M. Arslan, Ancient Gems and Finger Rings from Asia Minor. The Yüksel Erimtan Collection, Ankara 2000.
• E. Laflı, Izmir Müzesi’ndeki Intaglio ve Cameo Örnekleri: Ön Değerlendirmeler, Journal of Archeology & Art, Mayıs-Ağustos 140, 2012, 133-154.
• E. Laflı, Zu den Gemmen aus den Museen von Izmir, in: E. Laflı – S. Patacı (eds.), Recent Studies on the Archaeology of Anatolia (BAR Int. Serr. 2750), 2015, 81-93.
• M. Maaskant – Kleibrink, Catalogue of the Engraved Gems in the Royal Coin Cabinet, The Greek, Etruscan and Roman Collections, The Hague 1978.
• M. C. Martini, Introduzione, in: Knight 1981, 7-20.
• B. Nardelli, Gemme in Zaccaria, in: A. Ruggiu A. (ed.), Hierapolis di Frigia XII. Le abitazioni dell’insula 104 a Hierapolis di Frigia, İstanbul 2019, 630-634.
• M. Önal, Clay Seal Impressions of Zeugma/Zeugma Mühür Baskıları, Ankara 2007.
• M. Önal, Deities and Cultures Meet on the Seal Impressions in Zeugma, in: Bolletino di Archeologia Online, volume speciale: International Congress of Classical Archaeology: Meetings between Cultures in the Ancient Mediterranean, 2010, 25-53.
• M. Önal, Die Tonbullae von Doliche, in: E. Winter (ed.), Von Kummuh nach Telouch. Historische und archäologische Untersuchungen in Kommagene (Asia Minor Studien 64), Bonn 2011, 247-283.
• M. H. Sayar – M. Önal, Zeugma’da bulunan I. Antiochos-Herakles tokalaşma steli (in press).
• G. Sena Chiesa, Gemme del Museo Nazionale di Aquileia, Padova 1966.
• C. Şimşek, Laodikeia (Laodikeia ad Lycum), İstanbul 2007.
• J. Spier, Ancient Gems and Finger rings (The J. P. Getty Museum), Malibu 1992.
• G. Tassinari, La produzione glittica a Roma: la questione delle officine nel mondo romano in epoca imperiale, Rivista di Studi Liguri LXXIV, 2008, 251-318.
• G. Tassinari, Le pubblicazioni di glittica (2007-2011): una guida critica, Aquileia Nostra LXXXII, 2011, 137-179.
• H. B. Walters, Catalogue of Engraved Gems & Cameos, Greek, Etruscan & Roman in the British Museum, London 1927.
• C. Weiss, Gemmenbilder der lydischen Artemis/Kore von Sardeis, in: G. Kökdemir (ed.), Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı - A Festschrift for Orhan Bingöl on the Occasion of his 67th Birthday, Ankara 2013, 667-675.