Arpacık Boyalı Mevkii’den Likçe Yazıtlı Bir Kaya Mezarı

Year 2024, , 1 - 8, 13.11.2024

Bülent İşler , Ş. Recai Tekoğlu

https://doi.org/10.37095/gephyra.1519725

Abstract

2014 yılından bu yana sürdürdüğümüz “Likya Bölgesi Alacadağ Çevresindeki Bizans Yerleşimleri” konulu yüzey araştırmasında, Antalya’nın Demre (Myra) İlçesi’nin kuzeyinde kalan dağlık alandaki Geç Antik ve Orta Çağ kırsal yerleşimlerinin tespiti ve belgelenmesi amaçlanır. 2022 yılı çalışmalarımız sırasında Belören köyünün kuzey tarafındaki dağlık alanda, yerli halkın Katranağaç ve Arpacık Tepe olarak adlandırdığı mevkide, Klasik döneme tarihlenebilecek bazı yapı kalıntılarıyla birlikte bir kaya mezarı tespit edilmiştir. Yapılar tepenin köye bakan güney yamacında, doğu-batı doğrultusunda yaklaşık 750 m uzunluğunda bir hat boyunca aralıklı olarak yerleştirilmiştir. Makaleye konu olan kaya mezarı Arpacık mevkiinde 937.60 m rakımlı kayalığın doğuya bakan yüzünde yer alır. Mezar yapısının önünde ve güneye doğru teraslanarak oluşturulmuş tarım alanları bulunmaktadır.
Kaya mezarının kapısı üzerindeki silmelerde dört satır halinde düzenlenmiş oldukça iyi durumda korunmuş Likçe bir yazıt görülmektedir. Yazıtta mezarın Khudrehila ve eşine ait olduğu ve mezara onların gömüleceği belirtilmiştir. Kaya mezarındaki yazıtın paleografya özellikleri ve cephe mimarisi MÖ 400-330 yıllarına tarihlenmesini mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla daha önce yayınlanmamış olan mezar ve yazıtı bölgenin klasik çağ geçmişinin aydınlatılmasında önemli birer veri oluşturmaktadır.
Çalışmamıza konu olan kaya mezarı, ahşap mimarisinin taşa yansıtılmış Likya tipi kaya mezarlarının örneğini oluşturmaktadır. Söz konusu mezarlar Likya bölgesinde oldukça sık karşılaşılan, cephesi panellere bölünmüş, yuvarlak hatıllarla desteklenen, düz çatılı “Ev tipi cepheli kaya mezarları” grubundadır. Mezarın cephesi tek panellidir. Tamamen ana kayanın oyulmasıyla oluşturulan mezarda kline bulunmamaktadır.

Keywords

Likya, Likya dili, kaya mezarı, Likçe yazıt, Karabel, Belören, Arpacık

A Rock-cut Tomb from Arpacık Boyalı Mevkii with an Inscription in Lycian

Abstract

The research project entitled “Byzantine Settlements around Alacadağ in the Lycian Region” has been underway since 2014 with the aim of identifying and documenting Late Antique and Medieval rural settlements in the mountainous area north of Demre (Myra), Antalya district. During the surveys in 2022, a rock tomb and some building remains that can be dated to the Classical period were found in the mountainous area north of Belören village in a place called Katranağaç and Arpacık Tepe by the locals. The buildings were placed at intervals on the southern slope of the hill, facing the village, along a line of about 750 metres in an east-west direction. The rock tomb with an inscription in the Lycian language, which is the subject of this article, is located on the eastern side of the rock at an altitude of 937.60 metres in the Arpacık locality. There are also agricultural areas formed by terraces in front of the tomb structure towards the south. The inscription in Lycian language is written in 4 lines in funerary style. The analysis of the inscription and the tomb is the subject of this study.

Keywords

Lycia, Lycian language, ruck-cut tomb, inscription in Lycian, Karabel, Belören, Arpacık

References

• Adiego, I.-X. 2020a. “Adaptación griega de nombres licio, adaptación licia de nombres griegos: aspectos fonológicos.” In: C. R. Darasse (ed.), Comment s’écrit l’autre ? Sources épigraphiques et papyrologues dans le monde méditerranéen antique. Pessac: Ausonius éditions, 43-60.
• Adiego, I.-X. 2020b. “The Lycian Name of Iranian Origin Miθrapata and Its Variants.” Gephyra 20:105-111.
• Brixhe, Cl. 1976. Le dialect grec de Pamphylie. BIFEAI XXVI. Paris: Librairie d’Amémerique et d’Orient Adrien-Maisonneuve.
• Christiansen, B. 2019. “Edition of inscriptions not included in Melchert’s Corpus from 2001.” in: I-X. Adiego etc (edd.), Luwic dialects and Anatolian. Inheritance and diffusion. BMO 12. SAI 1. Barcelona: Edicions de la Universitat de Barcelona, 65-134.
• Christiansen, B. 2020. “Grave Matters. Legal Provisions for a Proper Final Rest in Classical Lycia.” in: M. Zimmermann (ed.), Das Xanthostal Lykiens in archaisch-klassischer Zeit. Eine archäologisch-historische Bestandsaufnahme. Die hellenistische Polis als Lebensform, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage, 166-261.
• İşler, B. – Tekoğlu, Ş. R. 2021. “Rock-Cut Tombs and Two Lycian Inscriptions from Karabel-Çamdağı.” Adalya 24: 43-59.
• Kuban, Z. 2016. “Likya Kaya Mezarları.” In: H. İşkan – E. Dündar (edd.), Lukka’dan Likya’ya, Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 410-421.
• Laroche, E. 1979. “L’inscription Lycienne.” In: H. Metzger et al. (edd.), La stèle trilingue du Létôon. Fouilles de Xanthos VI. Paris: Librairie C. Klincksieck, 49-127.
• Melchert, H. C. 1989. “New Luvo-Lycian Isoglosses.” Historische Sprachforschung 102/1: 23-45.
• Melchert, H. C. 1993. Cuneiform Luvian Lexicon. Lexica Anatolica Vol. 2. @ https://linguistics.ucla.edu/people/Melchert/LUVLEX.pdf (2001).
• Melchert, H. C. 20043. A Dictionary of the Lycian Language. Ann Arbor & New York: Beech Stave Press.
• Molina Valero, C. M. 2007. “Reading Lycian Through Greek Eyes: The Vowels.” Res Antiquae 4:105-113.
• Neumann, G. 1983. “Typen einstämiger lykischer Personennamen.” Orientalia 52/1: 127-132.
• Neumann, G. 2007. Glossar des Lykischen. Dresdner Beiträge zur Hethitologie 21. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Norbrius, S. 2021. “The Distribution of -a- and -e- in the Lycian Genitival Adjective Suffix.” Hungarian Assyriological Review 2: 77-94.
• Onur, F. – Tekoğlu, Ş. R. 2020. “The Ancient Routes and New Lycian Inscriptions around Fethiye.” Gephyra 19: 1-32.
• Sasseville, D. 2014/2015. “Luwian and Lycian Agent Nouns in *-é-leh2.” Die Sprache 51/1:105-124.
• Sasseville, D. 2020. Anatolian Verbal Stem Formation. Luwian, Lycian and Lydian. BSIELL 21. Leiden/Boston: Brill.
• Schürr, D. 2009. “Lykisch und karisch un- .” Historische Sprachforschung 122: 96-106.
• Schürr, D. 2016. “Zum Agora-Pfeiler in Xanthos V: das Nordgedicht auf Cheriga (TL 44c, 32 ff.).” Kadmos 55 (1/2): 147-196.
• Schürr, D. 2021. “Fünf lykische Etymologien, die Landwirtschaft betreffen.” Hungarian Assyriological Review 2: 263-282