The article summarises the results of a survey conducted in the city of
Neisa in the mountains in central Lycia in 2009. An overview of Neisa's history
and remains is followed by the presentation of eight new inscriptions with
commentary. Coins from the 2nd c. BCE provide the earliest evidence of Neisa as
an autonomous polis. The city had retained its polis status into the early
Principate, as is shown by inscription no. 2. According to the Stadiasmus
Patarensis, Neisa was a member of the Lycian League, at the latest around the
time when the province was founded, and was linked to Xanthos, Choma and
Phellos by road. Although epigraphic and archaeological evidence attests to a
rise in Neisa's prosperity in the Antoninian period, the city had seen its
heyday in the late second and early third centuries CE. The descendants of
Diogenes II were the leading family of Neisa and, in the closing years of the
2nd c. CE, the first Neisans to receive Roman citizenship. The notitiae
episcopatuum attest the existence of the city until the 12th c. CE as a
subordinate diocese of Myra. The city's most important extant monuments are the
Hellenistic city wall, which was extended in a later period, the theatre, three
baths and some burial sites. The cobbled main street in the southern part of
the urban area is particularly well preserved and probably doubled as stadium;
it was also provided with stoa. Two new inscriptions from the early
Principate furnish the first epigraphic evidence from the city's history:
Inscription no. 1 hints at a sanctuary dedicated to Augustus, while inscription
no. 2 mentions repair work in baths, financed by donations from the city's
elite. Inscription no. 3 was set up in honour of Iulia Domna Augusta; nos.
4‒6 honour Diogenes II and his descendants. From no. 4 we learn the public
offices held by Diogenes II, whose sons, Diogenes III and Dionysos I, were the
first citizens of Neisa to attain the federal priesthood. Diogenes II had held
the most important public offices in the city and was twice sent on a mission
to Emperor Hadrian. His career climaxed when he obtained the post of hypophylax of
the Lycian League, through which he also paved the way for his sons to become
Lyciarchs. The person honoured in inscription no. 5 is identified with M. Aur.
Dionysios II, a grandson of Diogenes II, who held the federal priesthood in the
early 3rd c. CE. Inscription no. 6 honours a certain Aphphia, who was presumably
the daughter of Diogenes III and served as priestess of the imperial cult. The
last two inscriptions concern a woman called Aristonoe alias Lycia, daughter of
Iason: no. 7 was erected for Aristonoe by her husband, Iason alias Erpias. The
honorary inscription no. 8 was set up on decision of the Boule and Demos of
Neisa, saying that Aristonoe together with her husband held the priesthood of
the imperial cult and made donations to the city.
2009 yılı araştırmaları sırasında krokisi de çıkarılan Neisa ören
yerinde sekiz yeni yazıt bulunmuştur. Yazarlar yazıtları tanıtmadan önce kentin
siyasi, ekonomik ve dini tarihinin yanı sıra yerleşim planı ve yol bağlantıları
hakkında bilgi vermektedir. Bu bilgilere göre kent hakkındaki en erken veri İÖ
2. yüzyılda bastığı ve bu dönemde polis statüsüne sahip
olduğunu belgeleyen sikkedir. Makalede tanıtılan ikinci yazıt Neisa'nın Erken
İmparatorluk Dönemi'nde polis statüsünü koruduğunu
göstermektedir. Ksanthos, Khoma ve Phellos'a yol bağlantısı veren Stadiasmus
Patarensis'in belgelediği üzere Neisa en geç eyaletin oluşturulduğu sırada
Lykia Birliği üyesidir. Kente ilişkin veriler Antonin'ler Dönemi'nde artış
gösterse de en parlak çağını İS 2. yüzyılın son çeyreğiyle 3. yüzyılın ilk
yarısında yaşamıştır. Nitekim Constitutio Antoniniana'dan önce kentin Roma
vatandaşlık hakkına sahip tek ailesi olan Diogenes/ Dionysii bu hakkı İS 2.
yüzyılın sonunda elde etmiş gözükmektedir. Notitiae episcopatuum Neisa'nın
İS 12. yüzyıla kadar Myra'ya bağlı bir piskoposluk merkezi olarak varlığını
sürdürdüğünü göstermektedir. Önemli yapılar arasında daha sonraki bir dönemde
yapılan eklemeyle genişletilen Helenistik tahkimat, stoa ile eş
zamanlı inşa edilen ve 1000 kişinin altında kapasiteye sahip tiyatro, hem stoa'nın
hem de olasılıkla stadion'un zeminini oluşturan taş döşeme, üç
hamam ve nekropolis anılmaya değerdir. Erken İmparatorluk
Dönemi'ne tarihlenen ilk iki yazıt kent tarihine ilişkin en erken epigrafik
belgelerdir. Bunlardan ilki Augustus'a adanmış bir kutsal alana işaret ederken,
ikincisi bir hamamın tamiratı için demos ve tüm yurttaşlar
nezdinde yapılan epangelia'yı dile getirmektedir. Makalede
tanıtılan üçüncü yazıt Iulia Domna Augusta için onurlandırmayı içermektedir.
Sonraki üç yazıt lykiarkh soyu Diogenes/Dionysii ailesine
mensup şahısların onurlandırılmalarına dairdir. Bunlardan ilkinde kentin
yetiştirdiği ilk Lykiarkh'lar Diogenes III ile Dionysios I'in
babası Diogenes II'nin kent cursus'una ilişkin bir yazıt söz
konusudur. Buna göre Diogenes II kentin en önemli memuriyetlerini yerine
getirmenin yanı sıra imperator'a elçi olarak görevlendirilmiş, ucu
kapalı bir memuriyet olmakla birlikte Lykia Birliği'nin hypophylaks'lığını
yapmış ve bu sayede de oğulları için Lykiarkh'lığın yolunu
açmıştır. Harf karakterlerine göre İS 3. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlendirilen
beşinci yazıtta ismi okunamamakla birlikte bu soyun Lykiarkh'lık
mertebesine ulaşmış üçüncü üyesi olan ve Birlik rahipliğinden sonra
Balbura'ya logistes olarak atanan M. Aur. Dionysios II,
altıncı yazıtta ise Diogenes III'ün kızı olabileceği düşünülen ve büyük
ihtimalle bir akrabasıyla birlikte imparator kültü rahibeliği yapan Aphphia
onurlandırılmaktadır. Makalede tanıtılan son iki yazıtın ilkinde büyük
ihtimalle eşi Masas oğlu Iason qui et Erpias ile birlikte yine imparator kütü
rahibesi olan, ayrıca kente arazi miras bırakan Iason kızı Aristonoe quae et
Lycia bule ve demos tarafından,
ikincisindeyse eşi Iason qui et Erpias tarafından onurlandırılmaktadır.
Yazıtların çevirisi şöyledir:
No. 1: Caesar Divus Augustus'un (kutsal alanı).
No. 2: Peritios Ayı. Demos'a ve tüm yurttaşlara karşı ünsever
ve nazik bir tutum takınarak hamamın tamiratı için geri ödemesiz katkıda bulunanlar
şunlardır: Artemes oğulları Trokondas ve Dikandros ?3 drakhmae, [The]mistas?
oğlu Dikandros [? drakhmae, Er]mandyb[eris oğlu Filanca ? drakhmae] /
[The]mista[goras] oğlu Dikandros [? drakhmae, Filanca oğlu Er]mandyb[eris ?
drakhmae].
No. 3: Neisa'lıların Danışma ve Halk meclisleri, Ordugahların
Anası, Iulia Domna Augusta'yı (onurlandırdı).
No. 4: Neisa'lıların Halk Meclisi atalarından beri kente karşı
onurseverlik göstermiş, asil soylu, hesna ve müstesna şahsiyet, imparator kültü
rahipliğini göz alıcı bir biçimde yerine getiren, sitometros'luk görevini icra
etmekte olan, sekreterlik makamında bulunduktan sonra kente iffetli bir şekilde
hayırlarda bulunduğu için bir kez daha onurlandırılan, kentin tamias'lığını
güven uyandıracak şekilde yapmış olan, kamusal icraatların denetçiliğini
namuslu bir şekilde yerine getiren, masraflarını kendisi karşılayarak kent
adına merhum Hadrianus'a iki kez elçi olarak giden, Lykia Birliği'nin
hypophylaks'lığını (şanına) yakışır biçimde yapmış olan, hali hazırda kentin eikosaprotos'luk
görevini ifa etmekte olan, bütün memuriyet ve leiturgia'larında hem genelde hem
de her bir bireye karşı özelde yak[ışır şekilde] yüce gönüllülük gösteren
Metrodoros oğlu Diogenes oğlu Neisa'lı Diogenes'i ünseverliğine layık diğer
onurlarla birlikte bronz bir heykelle onurlandırdı.
No. 5: Neisa'lı olmakla birlikte Lykia'nın bütün kentlerinde de
aktif görevlerde bulunan, Lykia Birliği'nin arkhiereia ve grammateia
makamlarında bulunmuş olan, ayrıca hem ken[timizin hem Balbura'lıların
kentinin] pat[ronu olan . . . Metrodo]ros oğlu, [Diogenes oğlu, Diogenes oğlu,
Dionysios oğlu M. Aur. Dionysios'u [Neisa'lıların Halk Meclisi onurlandırdı].
No. 6: Neisa'lıların Halk Meclisi Filanca Tanrı'nın
rahibeliğini yapmış olan, Metrodoros'un büyükbüyük torunu olan Diogenes III'ün
kızı Aphphia'yı onurlandırdı.
No. 7: Iason kızı, Lykia olarak da bilinen, Neisa'lı
Aristonoe''nin (heykelini, eşi) Erpias olarak da bilinen Neisa'lı Iason [dikti]
No. 8: Neisa'lıların Danışma ve Halk meclisleri, eşi Masas
oğlu, Erpias olarak da bilinen Iason'la birlikte dindar bir şekilde İmparator
Kültü rahibeliği yapmış olan, memleketine başka birçok nakti kaynak da bırakmış
olan, vatansever şahsiyet, Iason kızı, Lykia olarak da bilinen Neisa'lı
Aristonoe'yi (onurlandırdı).
Neisa kent yönetimi hypophylax lykiarches logistes yol ağı Lykia
Primary Language | German |
---|---|
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | May 15, 2013 |
Submission Date | October 21, 2012 |
Published in Issue | Year 2013 Volume: 10 |