Doğrudan yabancı yatırım girişlerinin belirleyicileri: Türkiye örneği

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 14, 18.02.2022

Eyad Aldalou , Nada Sarsour

https://doi.org/10.30855/gjeb.2022.8.1.001

Öz

Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY), uluslararası sermaye, teknoloji, pazar erişilebilirliği ve yönetim bilgisinin en önemli kaynağıdır. Bu nedenle hükümetler, DYY’leri çekmek için yeni kurallar ve teşvikleri getirmektedir. Bu çalışmanın amacı, DYY’leri çeken en önemli faktörleri ortaya koymaktadır. İlk olarak Türkiye gelen DYY’lerin girişlerinin genel bir incelemesi, bölgesel ve uluslararası eğilim ışığında ele alınmaktadır. İkinci olarak, literatür taramasıyla DYY girişlerin belirleyici faktörleri ortaya koymaya çalışılmıştır. Üçüncüsü, regresyon analizi kullanarak 2009-2019 döneminde Türkiye'ye DYY’lerin girişlerini etkileyen faktörler belirlenmiştir. Regresyon analizinin sonuçları, piyasanın büyüklüğünün ve ekonominin açıklığının DYY girişlerini olumlu yönde etkilediği literatür taramasıyla oldukça tutarlıdır. Cari açık ve döviz kuru, DYY girişleriyle negatif korelasyonludur. Öte yandan, regresyon analizinin sonuçları, doğrudan yabancı yatırımcıların Türkiye'ye yatırım yapma kararının işçilik maliyeti, sermaye maliyeti ve enflasyon oranlarından önemli ölçüde etkilenmediğini ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Regresyon Analizi, Türkiye, Uluslararası Sermaye

Determinants of foreign direct investment inflows: Case study of Turkey

Öz

Foreign Direct Investments (FDI) are the most important source of international capital, technology, management information and market accessibility. Thus, governments recently assign new provisions and incentives to attract FDI. The purpose of this study is to identify the most important factors that attract FDI. First, a general review of FDI inflows to Turkey is addressed in light of regional and international trend. Second, a review of literature is considered in order to identify determinants of FDI inflows. Third, regression analysis is used to determine the factors that affected FDI inflows to Turkey in 2009 to 2019 period. Results of regression analysis are highly consistent with literature review in which the size of the market and openness of the economy positively affect FDI inflows. Current account deficit and exchange rate are negatively correlated with FDI inflows. On the other hand, regression analysis results revealed that foreign direct investors’ decision to invest in Turkey is not significantly affected by cost of labor, cost of capital and inflation rate.

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investments, Regression Analysis, Turkey, International Capital

Kaynakça

• Anyanwu, J., C., (2011). Determinants of foreign direct investment inflows to Africa 1980-2007. African Development Bank Group Working Paper Series, 136.
• Arik, Ş., Akay, A. B. and Zanbak, M. (2014). Doğrudan yabancı yatırımları belirleyen faktörler yükselen piyasalar örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 97-110.
• Awolusi, O.D., Pelser, T.G. & Adelekan, A.S. (2016). Determinants of Foreign Direct Investment: New Granger Causality Evidence from Asian & African Economies. Journal of Economics and Behavioral Studies, 8(1), 104-119.
• Aydemir, O & Genç, E (2015). Uluslararası sermaye hareketlerinin belirleyicileri, doğrudan yabancı yatırımlar kapsamında bir analiz, Türkiye örneği. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 17-41.
• Aytekin, G.K. (2011). Türkiye'de uluslararası doğrudan yatırımların belirleyicilerine yönelik bir model denemesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 1-16.
• Azam, M. (2009). Economic determinants of foreign direct investment in Armenia, Kyrgyz Republic and Turkmenistan: theory and evidence. Eurasian Journal of Business and Economics, 3(6), 27-40.
• Bal, H. & Akça, E.E. (2016). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri: seçilmiş doğu Asya ve pasifik ülkelerinden ampirik bulgular. Sosyoekonomi, 24(30), 91-111.
• Batmaz, N. & Tunca H. (2007). Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının bölgesel belirleyicileri üzerine eş bütünleşme analizi (1992-2003). Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 199-224.
• Çak, M & Karakaş, M. (2015). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını belirleyen unsurlar ve etkileri. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 43-54.
• Erdal, F. & Tatoğlu, E. (2002). Locational determinants of inflows of foreign direct investment in Turkey: a time series approach. Multinational Review, 10(1), 21-27. Ergin, F. (1978) Uluslararası Ödemeler, İstanbul Üniversitesi Yayınları (No: 2458), İstanbul, Turkey.
• Eshghi, G., Eshghi, A. & Li, R. (2016). Corporate income tax as a determinant of foreign direct investment in Central and Eastern Europe. European Journal of Business and Social Sciences, 4(11), 111-123. Gür, N. (2014). Doğrudan yabancı yatırımların yerli şirketler üzerine etkileri. Müsiad.
• Hara, M. & Razafimahefa, I.F. (2005). The determinants of foreign direct investments into Japan. Kobe University Economic Review, 51, 21-34.
• Hoa, D.T. & Lin, J. (2016). Determinants of foreign direct investment in indochina: a holistic approach. International Journal of Business and Applied Social Science, 2(1), 1-10. Institute of Statistics (Tüik) http://www.tuik.gov.tr/Start.do (accessed 07/10/2019)
• İpek, E. & Biniş, M. (2010). Küresel krizin doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerindeki etkisi. Akademik Fener Dergisi, 14, 15-26.
• Iqbal, Z. & Mahmood, A. (2016). ARDL approach for determinants of foreign direct investment (FDI) in Pakistan (1961-2013): an empirical study. Global Journal of Quantitative Science, 3(2), 9-14.
• Jafarnejad, A., Golnam, A. & Ebrahim, N., A. (2009). Determinants of foreign direct investment in Iran: an empirical study using structural equation model. Middle East Forum, 9, 71-85.
• Kar, M. & Tatlısöz, F. (2008). Türkiye'de doğrudan yabancı sermaye hareketlerini belirleyen faktörlerin ekonometrik analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, İİBF Dergisi, 10(14), 436-459.
• Karagöz, K. (2007). Türkiye'de doğrudan yabancı yatırım girişlerini belirleyen faktörler: 1970-2005. Journal of Yasar University, 2(8), 927-948.
• Kaya, V., Yilmaz, Ö. (2003). Türkiye’de doğrudan yatırımın belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(3-4), 39-56.
• Khan, R.E.A. & Nawaz, M.A. (2010). Economic determinants of foreign direct investment in Pakistan. Kamla-Raj Enterprises Journal of Economics, 1(2), 99-104.
• Koç, E. (2006). Türkiye’de finansal serbestleşmenin yabancı sermaye yatırımları üzerine etkileri. Unpublished Master thesis T.C. Adnan Menderes University. Aydin, Turkey.
• Koyuncu, F.T. (2010). Türkiye’de seçilmiş makroekonomik değişkenlerin doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerindeki etkisinin yapısal var analizi: 1990-2009. Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(1), 55-62.
• Kurtaran, A. (2010). Doğrudan yabancı yatırım kararları ve belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 367-382.
• Kutal, G. (1982). Endüstri ilişkileri açısından çok uluslu şirketler. İÜ. İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 22-35.
• Lo, C.C., Lin, Y., Chi, T.L. & Joseph, D.J. (2013). Foreign direct investment inflows in Haiti: its determinants and impact on economic growth. Business Management Dynamics, 2(9), 36-50.
• Mahbub, T. & Jongwanich, J. (2019). Determinants of foreign direct investment (FDI) in the power sector: A case study of Bangladesh. Energy Strategy Reviews, 24, 178–192.
• Mistura, F. & Roulet, C. (2019). The determinants of foreign direct investment: do statutory restrictions matter? OECD Working Papers on International Investment, 2019/01, OECD Publishing, Paris.
• Na, L. & Lightfoot, W.S. (2006). Determinants of foreign direct investment at the regional level in China. Journal of Technology Management in China, 1(3).
• Nonnenberg, M.J.B. & Mendonca, M.J.C. (2004). The determinants of direct foreign investment in developing countries. Working Paper, Institute of Applied Economic Research.
• Ocaya, B., Ruranga, C. & Kaberuka, W. (2013). Foreign direct investment and economic growth in Rwanda: a time series analysis. Journal of Business Management and Corporate Affairs, 2(1), 11-18.
• Özağ, F. (1994). Ev Sahibi ülke açısından yabancı sermaye yatırımlarını etkileyen faktörler ve Türkiye üzerine bir uygulama. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 5(12), 63-77.
• Parlakyıldız, F.M. & Güvel, E.A. (2015). Determinants of foreign direct investments: an empirical analysis on middle income countries. Social Sciences Research Journal, 4(2), 267-278.
• Schneider, F. & Frey, B.S. (1985). Economic and political determinants of foreign direct investment. World Development, 13(2), 161-175.
• Shan, J. (2002). A VAR approach to the economics of FDI in China. Applied Economics, 34, 885-893.
• Şimşek, M. & Behdioğlu, S. (2006). Türkiye’de dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: uygulamalı bir çalışma. Dumlupınar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2).
• Tsen, W.H. (2006). Foreign direct investment in manufacturing industry of Malasia: an empirical study. Unitar E-journal, 2(2), 20-29.
• Turkey's Central Bank (TCMB) https://www.tcmb.gov.tr/ (accessed 07/10/2019)
• Ulaş, D. (2008). AB'ye yönelen doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve çok uluslu işletmelerin üretim yeri seçim kararları. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 8(2), 77-95.
• UNCTAD (2006). World investment report 2006- FDI from developing and transition economies: implications for development. Genova.
• UNCTAD (2008). World investment report 2008- transnational corporations, and the infrastructure challenge. Genova.
• UNCTAD (2018). World investment report 2018- investment and new industrial policies, eISBN: 978-92-1-045178-9. Genova.
• UNCTAD (2019). World investment report 2019. special economic zones. eISBN: 978-92-1-004158-4. Genova.
• United Nations Conference on Trade and Development UNCTAD (1998). World investment report 1998-trends and determinants, UN: New York and Genova.
• Vijayakumar, N, Sridharan, P. & Rao, K.C.S. (2010). Determinants of FDI in BRICS countries: a panel analysis. Journal of Business Science and Applied Management, 5(2), 1-13.
• Wijeweera, A & Mounter, S (2008). A VAR analysis on the determinants of FDI inflows: the case of Sri Lanka. Econometrics and International Development, 8-1, 189-198.
• Yapraklı, S. (2006). Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımların ekonomik belirleyicileri üzerine ekonometrik bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 21(2), 23-48.
• Yeo, T.D., Yoon, Y., Lee, M.H. & Lee, C.Y. (2008). An emprical study on the determinants of foreign direct investment into Korean service industry. Asia-Pacific Economic Association, Fourth Annual Conference, Dec. 13-14, Beijiing, China,
• Yol, M.A. & Teng, N.T. (2009). Estimating the domestic determinants of foreign direct ınvestment flows in Malaysia: evidence from cointegration and error-correction model. Journal Pengurusan, 28, 3-22.
• Zengin, S., Yüksel, S. & Kartal, M. T. (2018). Understanding the factors that affect foreign direct investment in turkey by using mars method. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 177-192.