Eğitim ve Gelir Düzeyinin Depresyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Sağlık Araştırmasından Kanıtlar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 22, 05.07.2024

Burcu Yılmaz , Oğuz Kara

https://doi.org/10.62001/gsijses.1403327

Öz

Çalışmanın amacı genel sağlık durumu, eğitim ve gelirin depresyon üzerindeki etkilerini belirlemektir. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan Mikro Sağlık Araştırması anket verileri binary lojistik ve truncated regresyon yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada iki ayrı model (Model (a) ve Model (b)) kullanılmıştır. Analiz sonucunda genel sağlık durumu ve depresyon arasındaki ilişki incelendiğinde iki modelde de genel sağlık durumu kötüleştikçe depresyon ve ruh sağlığı tarama endeksinin arttığı belirlenmiştir. Eğitim düzeyi ve depresyon arasındaki ilişki incelediğinde analiz dönemleri ve modeller arasında farklılık olduğu görülmüştür. Gelir ve depresyon arasındaki ilişki incelediğinde Model (a)’da tüm analiz dönemlerinde gelir artışlarının depresyon hastalığının belirleyici olmadığı görülmektedir. Model (b)’de 2010, 2012, 2014, 2016 analiz dönemlerinde gelir düzeyindeki artışların ruh sağlığı tarama endeksini azaltıcı etkisi olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Depresyon, Eğitim, Gelir, Türkiye Sağlık Araştırması

The Effect of Education and Income Level on Depression: Evidence from the Turkey Health Survey

Öz

This study examines the impact of education and income levels on individuals' subjective depression perception. The study uses the Micro Data set of the Health Survey published by the Turkish Statistical Institute at specific intervals. Two separate models are used in the study. The dependent variable in Model (a) is individuals' subjective depression perception, while in Model (b) it is expressed by an index developed by the author, consisting of 12 parameters indicating individuals' mental health status. In both models, individuals' income levels (5 categories), education levels (6 categories), and general health status (5 categories) are used as independent variables. Binary logistic regression model is used for Model (a), and the truncated regression model is used for Model (b). The analysis results indicate that as the general health status deteriorates, individuals' depression and mental health are negatively affected. As income levels increase, mental health improves, while an increase in education level negatively affects individuals' mental health.

Anahtar Kelimeler

Depression, education, income, Turkey Health Survey

Kaynakça

• Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014.
• Badini, I., Jayaweera, K., Pannala, G., Adikari, A., Siribaddana, S., Sumathipala, A., ... & Zavos, H. M. (2023). Associations between socioeconomic factors and depression in Sri Lanka: The role of gene-environment interplay. Journal of affective disorders, 340, 2.
• Beck, A., Crain, A. L., Solberg, L. I., Unützer, J., Glasgow, R. E., Maciosek, M. V., & Whitebird, R. (2011). Severity of depression and magnitude of productivity loss. The Annals of Family Medicine, 9(4), 305-311.
• Bircan, H. (2004). Lojistik regresyon analizi: Tıp verileri üzerine bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 197-198.
• Bromberger, J. T., Schott, L. L., Matthews, K. A., Kravitz, H. M., Harlow, S. D., & Montez, J. K. (2017). Childhood socioeconomic circumstances and depressive symptom burden across 15 years of follow-up during midlife: Study of Women’s Health Across the Nation (SWAN). Archives of women's mental health, 20(4), 495-504.
• Caruana, E., Farhall, J., Cotton, S. M., Parrish, E., van‐der‐EL, K., Davey, C. G., ... & Allott, K. (2019). Vocational engagement among young people entering mental health treatment compared with their general population peers. Early Intervention in Psychiatry, 13(3), 692-696.
• Cengiz, C. E., & Topuzoğlu, A. (2022). Üniversite öğrencilerinde yaygın gözlenen ruhsal bozuklukların ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Child & Adolescent Mental Health, 29(3).
• Cengiz, S., & Peker, A. (2023). Deprem sonrası yetişkin bireylerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 652-668.
• Colman, I., Naicker, K., Zeng, Y., Ataullahjan, A., Senthilselvan, A., & Patten, S. B. (2011). Predictors of long-term prognosis of depression. Cmaj, 183(17), 1969.
• Constitution of the World Health Organization. WHO, Geneva, 1948. Currie, J., & Stabile, M. (2006). Child mental health and human capital accumulation: the case of ADHD. Journal of health economics, 25(6), 1094-1118.
• Çakmakyapan, S. (2011). Belirli ölçütlere göre iki düzeyli lojit ve probit modellerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Çokluk, Ö. (2010). Lojistik regresyon analizi: Kavram ve uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1362-1364-1365.
• Deveci S. E., Ulutaşdemir, N., & Açık, Y. (2013). Bir sağlık yüksekokulunda öğrencilerde depresyon belirtilerinin görülme sıklığı ve etkileyen faktörler. Fırat Tıp Dergisi, 18(2), 98-102.
• Durisko, Z., Mulsant, B. H., & Andrews, P. W. (2015). An adaptationist perspective on the etiology of depression. Journal of Affective Disorders, 172, 316.
• Ervasti, J., Vahtera, J., Pentti, J., Oksanen, T., Ahola, K., Kivimäki, M., & Virtanen, M. (2013). Depression-related work disability: socioeconomic inequalities in onset, duration and recurrence. Plos one, 8(11), e79855.
• Evans-Lacko, S., & Knapp, M. (2016). Global patterns of workplace productivity for people with depression: absenteeism and presenteeism costs across eight diverse countries. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 51, 1525-1537.
• Evans-Lacko, S., & Knapp, M. (2018). Is manager support related to workplace productivity for people with depression: a secondary analysis of a cross-sectional survey from 15 countries. BMJ open, 8(6), e021795.
• Eviews (2023), https://eviews.com/help/helpintro.html#page/content%2Flimdep-Truncated Regression Models.html Erişim Tarihi: 18.09.2023
• Fırat, M., Ayran, G., Yargucı, R., Yavaş, D., Balkis, E., & Gürkan, H. (2022). Genç Kuşak ve Anne Babalarda Depresyon Sıklığı. Journal Of Nursology, 25(2), 63-68.
• Freeman, A., Tyrovolas, S., Koyanagi, A., Chatterji, S., Leonardi, M., Ayuso-Mateos, J. L., ... & Haro, J. M. (2016). The role of socio- economic status in depression: results from the COURAGE (aging survey in Europe). BMC public health, 16, 1-8.
• Gabarrell-Pascuet, A., Domènech-Abella, J., Rod, N. H., & Varga, T. V. (2023). Variations in sociodemographic and health-related factors are linked to distinct clusters of individuals with depression based on the PHQ-9 instrument: NHANES 2007–2018. Journal of Affective Disorders, 335, 95-104.
• Gökçe, A. (2022). Üniversite mezunu gençlerde uzun süreli işsizliğin psikolojik yansımaları: Nitel bir araştırma. Emek Araştırma Dergisi 13(22),265-288. Guan, N., Guariglia, A., Moore, P., Xu, F., & Al-Janabi, H. (2022). Financial stress and depression in adults: A systematic review. PloS one, 17(2), e0264041.
• Gürbüz, A., Ş., (2018). Bıst imalat sektöründe firma başarısızlıklarının panel çoklu tercih modelleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Karadağ, M. (2020). Okulu bırakan ergenlerde depresyon ve anksiyete düzeylerinin değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(3).
• Karayağız, Ş. (2021). Dahiliye polikliniğine başvuran bir grup hastanın depresyon ve somatizasyon düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Medical Journal, 5(1), 43-49.
• Kondirolli, F., & Sunder, N. (2022). Mental health effects of education. Health Economics, 31, 22-39.
• Kraft, B., Bø, R., Jonassen, R., Heeren, A., Ulset, V. S., Stiles, T. C., & Landrø, N. I. (2023). The association between depression symptoms and reduced executive functioning is primarily linked by fatigue. Psychiatry Research Communications, 3(2), 1001201-2.
• Lasserre, A. M., Imtiaz, S., Roerecke, M., Heilig, M., Probst, C., & Rehm, J. (2022). Socioeconomic status, alcohol use disorders, and depression: A population-based study. Journal of affective disorders, 301, 333.
• Li, W., Gao, G., Sun, F., & Jiang, L. (2022). The role of community factors in predicting depressive symptoms among Chinese workforce: a longitudinal study in rural and urban settings. BMC public health, 22(1), 1429.
• Lorant, V., Deliège, D., Eaton, W., Robert, A., Philippot, P., & Ansseau, M. (2003). Socioeconomic inequalities in depression: a meta-analysis. American journal of epidemiology, 157(2), 98–112.
• McGovern, M. E., Rokicki, S., & Reichman, N. E. (2022). Maternal depression and economic well-being: A quasi-experimental approach. Social science & medicine, 305, 115017.
• McInerney, M., Mellor, J. M., & Nicholas, L. H. (2013). Recession depression: mental health effects of the 2008 stock market crash. Journal of health economics, 32(6), 1090-1104.
• Oquendo, M. A., Turret, J., Grunebaum, M. F., Burke, A. K., Poh, E., Stevenson, E., ... & Galfalvy, H. (2013). Sex differences in clinical predictors of depression: a prospective study. Journal of affective disorders, 150(3), 1179-1183.
• Özakkaş, T., & Ercan, F. Z. (2023). İstanbul’da özel ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniğine başvuran hastaların sosyodemografik özelliklerine ilişkin tanımlayıcı bir araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 8(1). Patel, V., Lund, C., Hatherill, S.,
• Plagerson, S., Corrigall, J., Funk, M., & Flisher, A. J. (2010). Mental disorders: equity and social determinants. Equity, social determinants and public health programmes, 115, 134.
• Polak, M., Nowicki, G. J., Naylor, K., Piekarski, R., & Ślusarska, B. (2022). The prevalence of depression symptoms and their socioeconomic and health predictors in a local community with a high deprivation: a cross-sectional studies. International journal of environmental research and public health, 19(18), 11797.
• Ringdal, C., & Rootjes, F. (2022). Depression and labor supply: Evidence from the Netherlands. Economics & Human Biology, 45, 101103.
• Stata (2023), StataCorp Search - Powered by Google , Erişim Tarihi: 18.09.2023
• Sönmez, D. (2023). Depresyon hastalarında bedensel belirtilerin problem çözme becerileri üzerine etkisi. Tıpta uzmanlık tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Tamer, F., & Güçlü, A. (2022). Bireylerde sağlık algısının sağlık anksiyetesine etkisinin incelenmesi. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal.
• Tatoğlu, Y., F., (2005). Sermaye piyasası’nda riskin sınırlı bağımlı değişkenli panel veri modelleri ile analizi. Yayımlanmamış doktora tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Üniversitesi, İstanbul.
• Tektaş, D. (2006). İki düzeyli lojit ve probit modellerde parametre tahminlerine bayesci bir yaklaşım. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Thibaut, P., Mwamuka, R., Nyamayaro, P., Rubin, L. H., Nakasujja, N., Langenecker, S., & Abas, M. (2023). Cognitive performance in depression in low-and middle-income countries: A systematic review with meta-analytic components. Journal of Affective Disorders, 342,16.
• Uslu, M., Özgür, G., & Gümüş, A. B. (2008). İnme tanılı hastaların depresyon düzeyleri ve etki eden faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 7-15.
• Vollmann, M., Schwieren, C., Mattern, M., & Schnell, K. (2021). Let the team fix it?—Performance and mood of depressed workers and coworkers in different work contexts. Plos one, 16(10), e0256553.
• Wang, W., Dong, Y., Liu, X., Zhang, L., Bai, Y., & Hagist, S. (2018). The more educated, the healthier: evidence from rural China. International journal of environmental research and public health, 15(12), 2848.
• WHO (2023), https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression Erişim Tarihi: 07.10.2023
• World Health Organization (2004). Promoting mental health: Concepts, emerging evidence, practice: Summary report. World Health Organization.
• Yang, K., Wu, J., & Chen, X. (2022). Risk factors of perinatal depression in women: a systematic review and meta-analysis. BMC psychiatry, 22(1), 1-11.
• Yılmaz, S. (2020). Depresyonda bedensel belirtilerle nörotisizm ve aleksitimi ilişkisinin incelenmesi. Tıpta uzmanlık tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Zhang, G., Cai, C., Zou, W., Jing, L., & Wu, S. (2022). Depressive symptoms and socioeconomic status among the labor force: Evidence from China’s representative sample. Plos one, 17(8), e0272199.