HEKİM GÖÇÜ AÇISINDAN TÜRKİYE’NİN ÇALIŞMA KOŞULLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 3, 895 - 920, 26.09.2023

Seda Aydan

Öz

Sağlık hizmetinin hem nicelik hem de nitelik açıdan yetersiz olması sağlık hizmeti sunumundaki en büyük sorunlardan biridir. Özellikle sağlık hizmeti sunumunda büyük rolü olan hekimlerin yeterli sayıda olması kaliteli sağlık hizmeti sunumunda oldukça önemlidir. Bu nedenle yeterli sayıda hekimin istihdam edilmesi ve artan göç hareketlerine karşı kontrol sağlanmalıdır. Bunun için ülkelerdeki hekim göçü düzeyini tespit etmek, göçü etkileyen faktörleri belirlemek ve gerekli önlemleri almak önem taşımaktadır. Günümüzde, Türkiye’de bin kişi başına düşen hekim sayısı Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (Organisation for Economic Co-Operation and Development [OECD]) üye ülkelerin ortalamasından düşük olmakla birlikte, hekimlerin uluslararası göçünde de önemli bir artış görülmektedir. Türkiye’de son yıllarda gündemde olan hekimlerin göçü, sağlık yöneticileri açısından dikkate alınması ve yönetilmesi gereken bir konudur. Bu çalışmada, Türkiye’de sağlık sektöründe çalışma koşullarının hekim göçü açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Hekim göçünde önemli etkileri olan çalışma koşulları; hasta yoğunluğu ve iş yükü, çalışma saatleri ve nöbetler, ücret, eğitim, araştırma ve kariyer imkânı, iş güvenliği ve şiddet alt başlıkları altında ele alınmıştır. Buna göre, Türkiye’de hasta yoğunluğunun, iş yükü ve çalışma saatlerinin fazla olması, ücretlerin adaletsiz ve yetersiz olarak algılanması, eğitim, araştırma ve kariyer imkanlarının kısıtlı olması, hekimlere yönelik şiddet olaylarının yaşanması, iş sağlığına yönelik gerekli ve yeterli tedbirlerin alınmaması ve bu konudaki yasaların uygulanmasındaki eksiklik ve aksaklıklar, hekimleri göçe sevk edebilecek çeşitli faktörler arasında sayılabilir. Bu faktörlere yönelik düzeltici önlemler alınması nitelikli hekimlerin ülkeyi terk etmelerini önlemede çözüm yolu sunabilir.

Anahtar Kelimeler

hekim göçü, çalışma koşulları, Türkiye

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Herhangi bir projeden üretilmemiştir.

EVALUATION OF TÜRKİYE'S WORKING CONDITIONS IN TERMS OF PHYSICIAN MIGRATION

Öz

The inadequacy of health services in terms of both quantity and quality is one of the biggest problems in the provision of health services. Having a sufficient number of physicians, who have a major role in the provision of health services, is very important in the provision of quality health care. For this reason, it is important to employ a sufficient number of physicians and to be controlled against increasing migration movements. For this, it is important to identify the level of physician migration in countries, to determine the factors affecting migration and to take the necessary precautions. Today, although the number of physicians per thousand people in Türkiye is lower than the average of the member countries of the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD), there is a significant increase in the international migration of physicians. The migration of physicians, which has been on the agenda in Türkiye in recent years, is an issue that needs to be taken into account and managed by health managers. In this study, it is aimed to evaluate the working conditions in the health sector in Turkey in terms of physician migration. Working conditions that have important effects on physician migration were discussed under sub-headings of patient density and workload, working hours and shifts, wages, education, research and career opportunities, occupational safety and violence. Accordingly, various factors that may push physicians to migrate in Türkiye: the patient density, workload and working hours are high, the wages are perceived as unfair and inadequate, education, research and career opportunities are limited, there are incidents of violence against physicians, the necessary and sufficient measures are not taken for occupational health and there are deficiencies and disruptions of implementation of laws on this subject. Taking corrective measures for these factors may offer a solution to prevent qualified physicians from leaving the country.

Anahtar Kelimeler

physician migration, working conditions, Turkey

Proje Numarası

Herhangi bir projeden üretilmemiştir.

Kaynakça

• 1219 sayılı tababet ve şuabatı san’atlarının tarzı icrasına dair kanun https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1219&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3
• Akçakanat, T., Çarıkçı, İ. H. (2016). Sağlık kurumlarında performansa dayalı ödeme sistemi: üniversite hastanelerinde çalışan öğretim üyeleri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 865-892.
• Akgün, S. (2015). Sağlık sektöründe iş kazaları. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(2),67-75.
• Akpınar, A. T., Taş, Y. (2013). Performansa dayalı ek ödeme sistemine ilişkin hekimlerin tutumları üzerine Kocaeli üniversitesi araştırma ve uygulama hastanesinde bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 2, 167-182.
• Anduaga-Beramendi, A., Beas, R., Maticorena-Quevedo, J., Mayta-Tristán, P. (2019). Association between burnout and ıntention to emigrate in peruvian health-care workers. Safety and Health at Work, 10, 80e86.
• Ankara Ticaret Odası (2005). Türk Beyin Gurbetçileri Raporu. ATO Yayını, Ankara.
• Apostu, S.A., Vasile, V., Marin, E., Bunduchi, E. (2022). Factors influencing physicians migration-a case study from Romania. Mathematics, 10, 505.
• Aslan, D., Şengelen, M., Erişgen, G. (2021). Hekimler arasında tükenmişlik durumu ve ilişkili faktörler. Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Ankara.
• Avcı Aksoy, Ö. (2020). Gündelik hayatı yerinden etmek: Türkiye’den İngiltere’ye göç eden nitelikli işgücünün göç etme nedenleri. Adam akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 183-218.
• Aydın, S. (2015). Hekime başvuru sayısının artış hikâyesi. Sağlık Düşüncesi Dergisi, 35, 6-13.
• Badak, K. (2020). Türkiye'de sağlık sektörü için insan kaynakları: mevcut durum, zorluklar ve çözümler. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 12(46), 371.
• Bayrak, E., Ogan, H., Turan, M. (2021). Özel sağlık sektöründe hekimlerin çalışma koşulları, ekonomik ve sosyal durumları ile mesleki memnuniyetlerinin değerlendirilmesi. Toplum ve Hekim, 36(2), 126-134.
• Becker, R., Teney, C. (2020). Understanding high-skilled intra-European migration patterns: the case of European physicians in Germany. Journal of Ethnic and Migration Studies, 46(9), 1737-1755.
• Benli, A. R., İnci, H., Cebecik, A., Sunay, D. (2018). Türkiye’de tıp fakülteleri temel tıp bilimlerinin ders saatleri ve akademisyen sayılarının karşılaştırılması. Tıp Eğitimi Dünyası, 51, 13-20.
• Bezuidenhout, M. M., Joubert, G., Hiemstra, L. A. & Struwig, M. C. (2009). Reasons for doctor migration from South Africa, South African Family Practice, 51(3), 211-215.
• Boulet, J. R., Duvivier, R. J., & Pinsky, W. W. (2020). Prevalence of international medical graduates from Muslim-majority nations in the US physician workforce from 2009 to 2019. JAMA Network Open, 3(7), e209418-e209418.
• Buchan, J. (2008). How can the migration of health service professionals be managed so as to reduce any negative effects on supply? World Health Organization. Regional Office for Europe.
• Ceyhan, R., Çelik, Y. (2004). Sağlık çalışanlarının vardiyalı çalışma uygulaması hakkındaki görüşleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 7(2), 163-199.
• Çakır, Ö., Sakaoğlu, H. H. (2014). Sağlık çalışanlarının performansa dayalı ek ödeme sisteminde ücret adaleti algısı: tepecik eğitim ve araştırma hastanesi örneği. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 1-21.
• Çankaya, M. (2017). Hastane çalışanlarının performansa dayalı ek ödeme sistemine ilişkin görüşleri Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(4), 272-282.
• Çeçen, C. E. (2016). Trakya Üniversitesi sağlık çalışanlarının aile fonksiyonunun değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi Trakya Üniversitesi.
• Çelik, Ç. A. (2022). Hekimlerin ve sağlık görevlilerinin çalışma koşulları ve korunmaları. Terazi Hukuk Dergisi, 188, 126-135.
• Dağtekin, G., Dalkılıç, M. B., Çakıcı, F., Çakır, A., Ekin, A. E., Öztunç, D., Işıklı, B. (2020). Future anxiety, depression and stress among medical students. Türk Tıp Öğrencileri Araştırma Dergisi, 2(3), 135-142.
• Davda, L. S., Radford, D. R., Gallagher, J. E. (2021). Migration, retention and return migration of health professionals: Comment on “Doctor retention: a cross-sectional study of how Ireland has been losing the battle.” Int J Health Policy Manag., 10(10), 667–669.
• Demirbaş, N, Karaoğlu, N. (2021). Hekim ve hekim adaylarının hekime yönelik şiddet algıları: bir ön çalışma. Genel Tıp Derg, 31(2), 130-134.
• Dodani, S., LaPorte, R.E. (2005). Brain drain from developing countries: how can brain drain be converted into wisdom gain? Journal of the Royal Society of Medicine, 98, 487–91.
• Doğanay, İ. (20). Alo 113-beyaz kod: acil sağlık hizmetlerinde çalışan sağlık personelinin yaşadığı şiddet olgusu ve çözüm önerileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 1(2), 136-140.
• Dormon, F., Balen, J., Schmidtke, K. A., Vlaev, I. (2017). Healthworkers’ motivation in low and middle income countries: A systematic review of the Literatüre. Medical Research Archives, 5(8), 1-32.
• Dubas-Jakóbczyk, K., Domagala, A., Kiedik, D., Peña-Sánchez, J. N. (2020). Exploring satisfaction and migration intentions of physicians in three university hospitals in Poland. Int. J. Environ. Res. Public Health, 17, 43.
• Dünya Sağlık Örgütü (2006). Working together for health. The World Health Report, France.
• Ekingen, E., Yıldız, A., Korku, C., Korkmazer, F. (2017). Hastanelerde uygulanan performansa dayalı ek ödeme sisteminin çalışanların motivasyonu ve performansına etkisi üzerine bir araştırma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(12), 71-83.
• Ercan, S. (2016). Tıp fakültelerinin yüz yüze kaldığı genel sorunlar ve tıp fakültelerinde eğitim kalitesinin iyileştirilmesi. Tıp Eğitimi, 45, 45-50.
• Erdoğan Kaya, A., Erdoğan Aktürk, B., Aslan, E. (2023). Factors predicting the motivation to study abroad in Turkish medical students: a causal investigation into the problem of brain drain. J Health Sci Med, 6(2), 526-531.
• Eriş, H. (2019). Hekimlerin Şanlıurfa’daki çalışma ve yaşam koşulları hakkındaki görüşleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 16(2), 399-409.
• Erol, A., Sarıçiçek, A., Gülseren, Ş. (2007). Asistan hekimlerde tükenmişlik: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 241-247.
• Filiz, M. (2022). Türkiye’de tıp fakültelerinin akademik ve eğitsel yapılarına yönelik bir değerlendirme. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 12(2), 190-199.
• Gökbayrak, Ş. (2006). Gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere nitelikli işgücü göçü ve politikalar-Türk mühendislerinin “beyin göçü” üzerine bir inceleme. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Győrffy, Z., Dweik, D., Girasek, E. (2018). Willingness to migrate—a potential effect of burnout? A survey of Hungarian physicians. Human Resources for Health, 16, 36.
• Hagopian, A., Thompson, M. J., Fordyce, M., Johnson, K. E., Hart, L. G. (2004). The migration of physicians from sub-Saharan Africa to the United States of America: measures of the African brain drain, Human Resources for Health, 2, 17.
• Hamzaoğlu, N. ve Türk, B. (2019). Prevalence of physical and verbal violence against health care workers in Turkey. International Journal of Health Services, 49(4), 844-861.
• Harman Yıldız, G., Özer, K. (2022). Neoliberal sağlık politikaları ve hekim göçü. SCAR, 1(1), 1-13.
• Hıfzısıhha Okulu ve John Hopkins Üniversitesi (1966). Türkiye’de sağlık alanında insangücü araştırması, bulgular-ön rapor. Hıfzısıhha Okulu, Ankara.
• İstanbul Ekonomi Araştırma (2022). Türkiye’de doktorların yaşam kalitesi. https://turkiyeraporu.com/wp-content/uploads/2022/05/Doktorlar-Raporu-Mayis-2022.pdf
• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği (2012). Resmi Gazete (Sayı: 28509). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121226-11.htm
• Jenkins, R., Kydd, R., Mullen, P., Thomson, K., Sculley, J., et al. (2010). International migration of doctors, and ıts ımpact on availability of psychiatrists in low and middle ıncome countries. PLoS ONE, 5(2), e9049.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). Onunucu kalkınma planı 2014-2018. Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
• Kayım Yıldız, Ö. (2022). Hekim göçünün gerçek maliyeti. Herkese Bilim Teknoloji, 326(23), 1.
• Kirigia, J. M., Gbary, A. R., Muthuri, L. K., et al. (2006). The cost of health professionals' brain drain in Kenya. BMC Health services research,6, 89.
• Korku, C. (2022). Sağlık çalışanlarının uluslararası göçü. Sağlık yönetimi güncel konular üzerine akademik değerlendirmeler (Ed. İnci Erdoğan Tarakçı, Burhanettin Uysal) içinde. İstanbul: Efe Akademik Yayınları.
• Kumaş, H., Yücel Beyaztaş, F. (2007). Türkiye’deki hekimlerin çalışma koşullarının irdelenmesi. C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 29(3), 123-127.
• Medimagazin (2021). Her beş dişhekiminden dördü, işi için gelecek kaygısı duyuyor. https://medimagazin.com.tr/dis-hekimi/her-bes-dishekiminden-dordu-isi-icin-gelecek-kaygisi-duyuyor-95806 adresinden erişildi.
• Milliyetçi Hekimler Derneği ve 14 Mart Tıbbiyeliler Derneği (2022). Hekim yurtdışı göçü araştırması. https://www.milliyetcihekimlerdernegi.org/wp-content/uploads/2022/03/Hekim-Gocu-Arastirmasi.pdf adresinden erişildi.
• Mills, E. J,. Kanters, S., Hagopian, A., Bansback, N., Nachega, J., Alberton, M. et al. (2011). The financial cost of doctors emigrating from sub-Saharan Africa: human capital analysis. BMJ, 343, d7031.
• Misau, Y. A., Al-Sadat, N., Gerei, A. B. (2010). Brain-drain and health care delivery in developing countries. Journal of Public Health in Africa, 1, e6.
• Mollahaliloğlu, S., Çulha, Ü. A., Kosdak, M., Öncül, H. G. (2014). The migration preferences of newly graduated physcians in Turkey. Medical Journal of Islamic World Academy of Sciences, 22(2), 69-75.
• OECD (2019). Recent Trends in International Migration of Doctors, Nurses and Medical Students, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/5571ef48-en.
• OECD (2020). Contribution of migrant doctors and nurses to tackling COVID-19 crisis in OECD countries. https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/contribution-of-migrant-doctors-and-nurses-to-tackling-covid-19-crisis-in-oecd-countries-2f7bace2/ adresinden erişildi.
• OECD (2021). Health at a Glance 2021: OECD Indicators, OECD Publishing, 2021, Paris, https://doi.org/10.1787/ae3016b9-en.
• OECD (2023a). Doktor sayısına ilişkin veri. https://data.oecd.org/healthres/doctors.htm adresinden erişildi.
• OECD (2023b). Hekim gelirlerine ilişkin veri. https://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=30025 adresinden erişildi.
• OHSAD (2022). Sağlıkta Şiddet ve Malpraktis Yasası Mecliste Kabul Edildi. https://ohsad.org/saglikta-siddet-ve-malpraktis-yasasi-mecliste-kabul-edildi-16-mayis-2022/#:~:text=12%20May%C4%B1s%202022%20tarihinde%20yap%C4%B1lan,%C3%A7arpt%C4%B1ran%20kanun%20maddesi%20kabul%20edildi.
• Okeke, E. N. (2014). Do higher salaries lower physician migration? Health Policy and Planning, 29, 603-614.
• Özkal, E. S., Özkara, B. (2022). Hekim ve hemşirelerin performansa dayalı ek ödeme sistemine ilişkin görüşleri: nitel bir araştırma. SHYD, 9(3), 504-514.
• Özkan, G. (2022). Tersine beyin göçünde son durum ne? Dünyanın en iyi üniversitelerini bırakıp Türkiye'ye dönen akademisyenler anlattı. Independent Türkçe. https://www.indyturk.com/node/473956/haber/tersine-beyin-g%C3%B6%C3%A7%C3%BCnde-son-durum-ne-d%C3%BCnyan%C4%B1n-en-iyi-%C3%BCniversitelerini-b%C4%B1rak%C4%B1p adresinden erişildi.
• Özkan, Ö. ve Hamzaoğlu, O. (2008). Uluslararası sağlık emek göçü: ne, nasıl, neden? Türkiye işçi sınıfı ve emek hareketi küreselleşiyor mu? Türkiye Sınıf Araştırmaları Merkezi (TÜSAM) 3. Sınıf Çalışmaları Sempozyumu.
• Öztunç, İ., Cural, M. (2017). Performansa dayalı ek ödeme sisteminin kamu sağlık hizmetleri memnuniyeti üzerine etkileri. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı.
• Öztürk, H., Babacan, E., Özdaş Anahar, E. (2012). Hastanede çalışan sağlık personelinin iş güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(4), 252-268.
• Öztürk, R. (2006). Ülkemizde tıp eğitimine genel bir bakış. Sağlık Düşüncesi Dergisi, 1.
• Özveri, M. (2018). Türkiye’de meslek hastalıkları alanında yaşanan hukuki açmazlar. Çalışma ve Toplum, 2(57), 749-786.
• Rolle Sands, S., Ingraham, K., Salami, B. O. (2020). Caribbean nurse migration—a scoping review. Human Resources for Health, 18, 19.
• Sağlık Bakanlığı (2023). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2021. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/45316,siy2021-turkcepdf.pdf?0 adresinden erişildi.
• Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası (2018). 1 doktor başına düşen hasta sayısı 5635. Türk Sağlık-Sen Gazetesi, 15.
• Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası (2022). Sağlık-sen 2022 yılı sağlıkta şiddet raporu. https://www.sagliksen.org.tr/haber/12308/saglik-sen-2022-yili-saglikta-siddet-raporu adresinden erişildi.
• Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası (2023). Personel istihdamı artırılmalıdır. https://www.sagliksen.org.tr/site/arsiv_haber/1670 adresinden erişildi.
• Saluja, S., Rudolfson, N., Massenburg, B. B., et al. (2020). The impact of physician migration on mortality in low and middle-income countries: an economic modelling study. BMJ Global Health, 5, e001535.
• Sarcan, E. (2022). Yüksek vasıflı işgücünün göçü: beyin göçü. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 69-75.
• Sarısoy, İ., Özatalay, B. (2022). Kamu hastanelerinde performansa dayalı ücret sistemi uygulamasının hekimler arasındaki sosyal, maddi ve mesleki ilişkilere etkisi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 109-136.
• Sezer, M. S., Yıldız, M. (2009). Türkiye’de bir kamu politikası sorunu olarak yabancı doktor istihdamı: Avustralya, Birleşik Krallık ve Kanada örnekleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 43-78.
• Sheikh, A., Naqvi, S. H. A., Sheikh, K., Naqvi, S. H. S., Bandukda, M. Y. (2012). Physician migration at its roots: a study on the factors contributing towards a career choice abroad among students at a medical school in Pakistan. Globalization and Health, 8, 43.
• Solmaz, M., Solmaz, T. (2017). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 147-156.
• Stilwell, B., Diallo, K., Zurn, P., Vujicic, M., Adams, O., Poz, M. D. (2004). Migration of health-care workers from developing countries: strategic approaches to its management. Bulletin of the World Health Organization, 82, 595-600.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). On birinci kalkınma planı 2019-2023. Strateji ve Bütçe Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Suciu, Ş. M., Popescu, C. A., Ciumageanu, M. D., Buzoianu, A. D. (2017). Physician migration at its roots: a study on the emigration preferences and plans among medical students in Romania. Human Resources for Health, 15, 6.
• T. C. Sağlık Bakanlığı (2003). Sağlıkta Dönüşüm. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• T. C. Sağlık Bakanlığı (2016). Sağlık çalışanlarının uluslararası göçü/istihdamı. E-bülten, 2, 1-15.
• Teney, C. (2021). Immigration of highly skilled European professionals to Germany: intra-EU brain gain or brain circulation?. Innovation. The European Journal of Social Science Research, 34(1), 69-92.
• Tengiz, F. İ., Babaoğlu, A. B. (2020). Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin kariyer tercihleri ve bu tercihleri etkileyen faktörler. SDÜ Tıp Fak Derg, 27(1), 67-78.
• Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140426-11.htm adresinden erişildi.
• Turkuaz Kart Yönetmeliği (2017). Resmi Gazete (Sayı:30007). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/03/20170314-1.htm
• Turla, A., Aydın, B., Ünlü, B. (2012). İntern hekimlerin hekime yönelik şiddet konusunda yaşanmışlıkları ve düşünceleri. Adli Tıp Bülteni, 17(1), 5-11.
• Turunç, Ö., Öğen, A. R. (2022). Aşırı iş yükü tükenmişlik ilişkisinde, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık rolü: sağlık çalışanlarında bir uygulama. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 118-128.
• Türk Tabipleri Birliği (2011). Hekimlerin çalışma süresi, nöbet, fazla çalışma ücreti, dinlenme ve izin hakları. Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Ankara.
• Türk Tabipleri Birliği (2017). Hekimlere sicil belgesi (goodstanding) verilmesi. 10.01.2023 tarihinde https://www.ttb.org.tr/yazisma_goster.php?Guid=f2e81634-8840-11e7-8318-948af52f0cac adresinden erişildi.
• Türk Tabipleri Birliği (2022a). Özel hekimlik alanındaki meslektaşlarımızın çalışma biçimi ve emeklerinin karşılığını alamamaktan kaynaklı sorunları giderek artıyor! https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=f8eb532a-c48b-11ec-8bef-40694c436a49 adresinden erişildi.
• Türk Tabipleri Birliği (2022b). Hekimlerin Sicil Belgesi Başvuru Sayısı. Türk Tabipleri Birliği Bilgi Edinme Formu aracılığıyla elde edilmiştir.
• Uçar, (2016). Türkiye’de hekimlerin çalışma koşulları. İmece gazetesi.
• Uğur, N. (2022). Eğitim maliyetlerinde büyük risk: beyin göçü (asistan hekimler örneği). Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(2), 115-125.
• Uzun, S. U., Kılıç, B. B., Yıldız, E. (2021). Pamukkale üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumları ve ilişkili etmenler. 5. Uluslararası 23. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 13-18 Aralık, 2021.
• Yabancı Sağlık Meslek Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=15909&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5
• Yıldırım, T. (2009). Sağlık çalışanları ve uluslararası göç: göç nedenleri üzerine bir inceleme. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 62(3), 87-94.
• Yıldırım, T. (2010). Uluslararası düzeyde sağlık çalışanlarının göçünü yönetme politikaları: genel bir bakış ve Türkiye için bir durum değerlendirmesi. Amme İdaresi Dergisi, 43(4), 31-65.
• Yıldız, M. S. (2020). Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan Türk hekimlerin Türkiye’de çalışma isteklilikleri. ACU Sağlık Bil Derg., 11(1), 44-54.
• Yılmaz, T. (2004). Performansa dayalı ücret sistemi: türkiye’de uygulanan performansa dayalı ücret planlarının kısmi bir analizi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi.
• Yiğit, V. (2017). Performansa dayalı ek ödeme sisteminde hekimlerin teknik verimliliği: bir üniversite hastanesinde uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 854-866.
• Yüzden, G. E. (2013). Performansa dayalı ek ödeme sistemi ve hekim görüşlerinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi.
• Zuk, P., Zuk, P., Lisiewicz-Jakubaszko, J. (2019). Labour migration of doctors and nurses and the impact on the quality of health care in Eastern European countries: The case of Poland. The Economic and Labour Relations Review, 30(2), 307-320.