Muhaddislerin Cerh ve Ta’dîldeki Yöntemlerinde Kusur Olduğu İddiaları

Year 2023, Issue: 10, 64 - 88, 31.07.2023

Abdulaziz Muhammed

Abstract

Hadislerin kabulü ve reddi ile râvîlerin cerh ve ta‘dîli yönünden muhaddislerin çeşitli hüküm çıkarma vasıtaları kullandıkları hepimizin malumudur. Hadislerin sened ve metin yönünden tenkidi için ortaya koydukları pek çok ilimde görülebilen belirli bir metodolojileri ve yöntemleri vardır. Bu bağlamda ortaya çıkan ilimler arasında hadis usulü, cerh ve ta‘dîl, ilel ilmi ve alana özgü diğer ilimler yer almaktadır.
Ancak bir grup çağdaş araştırmacı, bu minvalde muhaddislerin çabalarını değerlendirmede bir tek yol kullanarak bu çabaları tenkit etmeye çalışmışlardır. Eleştirilerin odak noktası olan hususlardan birisi, muhaddislerin cerh ve ta‘dîldeki yöntemleridir. Eleştirel yaklaştıkları bu konuda muhaddislerin çalışmalarının yetersiz ve yüzeysel olduğunu, sonuçsuz tartışmalardan etkilendiğini ve siyasî otoritenin yanlış hükümler vermelerine sebep olan baskılarına boyun eğdiklerini iddia etmişlerdir.

Keywords

Muhaddisler, Muhaddislerin yaklaşımı, Cerh ve Tadil, Rasyonalistler, İddialar

llegations of Flaws in the Methods of Muḥaddith in Jarḥ and Taʿdīl

Abstract

We all know that the ḥadiths used various means of inference in terms of accepting and rejecting the ḥadiths and the jarḥ and taʿdīl of the narrators. They have certain methods, just like in other branches of sciences, that they put forward for the criticism of ḥadiths in terms of script and text. Among the sciences that emerged in this context, there are ḥadith methodology, jarḥ and taʿdīl, the science of ʿilal al-ḥadith and other sciences specific to the field. However, a group of contemporary researchers has tried to criticize these efforts to evaluate the efforts of the ḥadiths in this way. One of the issues that are the focus of criticism is the methods of muḥaddith in jarḥ and taʿdīl. These contemporary researchers claimed that the studies of the ḥadiths on this issue, which they approached critically, were inadequate and superficial, that they were affected by fruitless debates, and that they submitted to the pressures of the political authority that caused them to make wrong conclusions. To reach the reality, this paper will shed the light on these claims, review them, and examine their credibility.

Keywords

Ḥadīth, Jarḥ, Taʿdīl, The approach of the Ḥadith scholars, Claims

دعاوى الخلل في منهج المحدثين في الجرح والتعديل

Abstract

اتبع المحدثون طرائق وأساليب متعددة للحكم على الرجال جرحاً وتعديلاً، وعلى الأحاديث قبولاً وردّاً، وكانت لهم منهجية واضحة وطريقة بيِّنةٌ تجلَّت في علومٍ كثيرةٍ ابتدعوها لنقد الحديث سنداً ومتناً، وكان من تجلياتها علم أصول الحديث وعلم الجرح والتعديل وعلم العلل وغيرها من العلوم المبتكرة. وكانوا يبغون من ورائها صيانة حديث النبي صلى الله عليه وسلم وتنقيته من الدَّخَل، وقد وضعوا معايير واضحة لجرح الرواة وتعديلهم. وقد وجه بعض الباحثين نقداً لمنهج المحدثين هذا، فطعنوا في المنهج الذي قام عليه علم الجرح والتعديل عند المحدثين، زاعمين أن المحدثين وقعوا في الخطأ في عدة أمور، كما وسموا منهج المحدثين بالاغترار بالظاهر والتعديل والتجريح وَفْقَه، بعيداً عن الأسس المنهجية، بل لم يكونوا ينطلقون في أحكامهم من قناعاتهم، وإنما هي إملاءات من السلطان، ورضوخٌ لأهوائه، فعدَّلُوا من يرتضيه السلطان، وجَرَّحُوا خصومَه. أو هي المحاباة المذهبية التي تقتضي تعديل أهل المذهب ولو كانوا لا يستحِقُّون ذلك، وتجريح خصومهم ولو كانوا عدولاً في حقيقة أمرهم. وهذا البحث يتناول هذه الدعاوى بالبحث، يستعرضها، ويناقش أدلتها، وصولاً إلى الصواب فيها.

Keywords

المحدثون, الجرح والتعديل, منهج المحدثين, العقلانيون, دعوى

References

• Abdüllatīf, Abdülaziz. Davâbitü’l-cerh ve’t-taʻdīl. Riyad: Mektebetü’l-ʻUbeykān, 2. Baskı, 1428/2007.
• el-Âcürrî, Muhammed b. el-Hüseyin. Suʼālātü’l-Âcürrî li-Ebī Dāvūd. Medine: el-Cāmiʻatü’l-İslāmīye, 1399/1979.
• el-Aʻzamī, Muḥammed Mustafa. Menhecü’n-nakd ʻinde’l-muhaddisīn. Suudi Arabistan: Dâru’l-Kevser, 3. Baskı, 1410/1990.
• el-Buhārī, Muhammed b. İsmāīl. Sahihu’l-Buhârī. Beyrut: Dāru İbn Kesīr, 3. Baskı, 1987.
• Cüdey‘, Abdullah b. Yūsuf. Tahrīru ulûmi’l-hadīs. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyan, 3. Baskı, 2007.
• Fevzi, İbrahim. Tedvīnu’s-sünne. Beyrut: Riyadu’r-reyyis, 1994.
• Halef, Abdülaziz Muhammed. Menāhicu’l-bahs ‘an ahvāli’r-ruvāt ‘inde’l-muhaddisin. Beyrut: Dāru’l-Muktebes, 1. Baskı, 2018.
• Halef, Abdülaziz Muhammed. el-Mevkifü'l-muhaddisīn min şubuhāt münkirī es-Sünne el-mu‘āsırīn. Ankara: Sonçağ Yayınları, 1. Baskı, 2022.
• Hamâde, Faruk. el-Menhecü’l-İslāmī fi’l-cerh ve’t-taʻdīl. Riyād: Dāru Ṭaybe, 3. Baskı, 1418/1997.
• Hatīb el-Bağdâdī, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. el-Cāmiʻ li-ahlāki’r-rāvī ve ādābi’s-sāmi‘. Riyād: Mektebetü’l-Meʻārif, 1403.
• Hatīb el-Bağdādī, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. el-Kifâye fī ilmi’r-rivâye. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyyye, ts.
• Itr, Nûruddīn. Menhecü'n-nakd fī ‘ulumi'l-hadis. Dımeşk: Dārü'l-Fikr, 3. Baskı, 1401/1981.
• Itr, Nûruddīn. Usûlü’l-cerh ve’t-ta‘dīl. Dımeşk: Dāru'l-Yemâme, 2. Baskı, 1427/2007.
• İbn Ebī Hâtim er-Rāzī, Abdurrahman b. İdrīs. el-Cerh ve’t-ta’dīl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 1952.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalānī. Fethu’l-bārī şerhu Sahihi Buhârī. Beyrut: Dāru’l-Mârife, 1379.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askālānī. Nüzhetü'n-nazar şerhu Nuhbeti'l-fiker. Dımeşk: Matbaatü's-Sabah, 3. Baskı, 1421/2000.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalānī. Takrībü’t-Tehzīb. Suriye: Daru’r-Reşid, 1406/1986.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalānī. Tehzībü’t-Tehzīb. Matbaatü Daireti’l-Maarifi’n-Nizāmiyye, 1326.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. el-‘İlel ve ma‘rifetü’r-ricāl. Beyrut: el-Mektebü’l-İslāmī, 1. Baskı, 1988.
• İbn Maīn, Yahyā. Min kelām Yahyā ibn Maīn fi’r-ricāl. Dımeşk: Dāru’l-Meʼmūn li’tTurās, 1400.
• İbnü’l-Cuneyd, İbrahim b. ʻAbdillah. Suʼālāt İbni’l-Cuneyd li-Ebī Zekeriyyā Yahyā ibn Maʻīn. Medine: Mektebetü’d-Dār, 1408/1988.
• İbnü’s-Salāh, Osman b. Abdirrahman. Ulûmü’l-hadīs. Dımeşk: Daru’l-Fikr, 3. Baskı, 2000.
• Mizzī, Yûsuf b. Abdirrahmān. Tehzībü’l-Kemāl. Beyrut: Müessesetü’r-Risāle, 1. Baskı, 1980.
• Müslim, Müslim b. el-Haccāc en-Nisāburi. Sahīhu Müslim. Beyrut: Dāru İhyāi't Türāsi'l-Arabī, ts.
• Niyāzi, İzzuddin. Dīnu’s-Sultan. Dımeşk: el-Ehālī li’t-Tıbāa, 2. Baskı, 1997.
• Sayf, Ahmed Nūr. Yahyā ibn Maīn ve-kitābuhu et-Tārīh. Mekke: Merkezü’l-Bahsi’l-ʻİlmī ve Ihyāʼü’t-Turāsil-Islāmī, 1. Baskı, 1399/1979.
• Sehāvī, Şemsüddin Ebû’l-hayr Muhammed b. Abdurrahman. Fethü'l-muğīs bi-şerhi Elfiyyeti'l-hadis li’l-‘Irakī. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403.
• Yāsīn, Abdülcevād. es-Sulta fi’l-İslām. ed-Dāru’l-Beyzā: el-Merkezü’s-Sekāfī el-Arabī, 2. Baskı, 2000.
• Zehebī, Muhammed b. Ahmed. el-Mûkıza. Haleb: Mektebü’l-Matbûātü’l-İslāmiyye, 2. Baskı, 1991.
• Zehebī, Muhammed b. Ahmed. Siyeru a‘lāmi’n-nübelā. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 9. Baskı, 1993.