Sahîhayn Bağlamında Hz. Peygamber’in Şiire Yaklaşımı

Year 2023, Issue: 2, 22 - 37, 30.06.2023

Ramazan Özmen

Abstract

Bu çalışmada, Hz. Peygamber’in şiire yaklaşımı, Buhârî ve Müslim'in Sahîh'leri bağlamında ele alınmıştır. Çalışmada ilk önce kısaca rivayetler ışığında Hz. Peygamber’in şiir’e dair ilgi ve tutumu hakkında bilgi verilmiştir. Arkasından konu Buhârî ve Müslim’in Sahîh’leri ile sınırlı kalınarak işlenmiştir. Hadis âlimleri içerisinde eserinde “Kitâbu’ş-ş’ir” diye müstakil bir bölüm/kitap açan yegâne âlim, İmam Müslim (ö. 261/875) olmuştur. İmam Müslim Sahîh’inin ilgili bölümünde toplam on hadis zikretmiştir. Bu hadislere baktığımızda, bunlardan bazısının şiir lehinde, diğer bazılarının ise zâhiren şiir aleyhinde olduğunu tespit etmek mümkündür. Şiir aleyhinde gibi görünen rivâyeti, Müslim’in Sahîh’inin en önemli şârihlerinden biri olan en-Nevevî (ö. 676/1277), bu rivâyetin mutlak manada şiiri kötülemediği, şartlı anlaşılması gerektiği şeklinde yorumlamıştır. Yani şiirin kötü ve buna bağlı olarak yasak oluşunu, şiirin içeriğine bakarak belirlemek gerekir. İmam Buhârî (ö. 256/870) ise, Sahîh’inde şiirle ilgili müstakil bir bölüm/kitap açmamış, ancak “Kitâbu’l-edeb” bölümünün bir bâbında şiirle ilgili meselelere değinmiştir. İmam Buhârî de mutlak olarak şiirin yasak olmadığı, bunun şarta bağlı olduğu kanaatindedir. Ayrıca İmam Buhârî Sahîh’inin değişik yerlerinde bir hadis kitabı için azımsanamayacak miktarda şiir iktibaslarına yer vermiştir. Hülâsa olarak, Hz. Peygamber kategorik olarak şiire karşı olmadığı ve şiiri kötülemediği gibi, onun yolundan giden muhaddisler de aynı kanaatte olmuşlardır.

Keywords

Hadis, Hz. Peygamber, şiir, Buhârî, Müslim.

References

• Ahatlı, Erdinç. “Şerîd b. Süveyd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 9 Mart 2023. https://islamansiklopedisi.org.tr/serid-b-suveyd
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• Ali, Cevâd. el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm. Bağdat: Câmi‘atu Bağdâd, 1993.
• Alnahar, Tarraf. “eş-Şi’ru fi’l-Hadîsin’n-Nebeviyyi’ş-Şerif Sahîhu’l-Buhârî Enmûzecen”. GİBTU İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi SIRAT 3/2 (Kasım, 2022), 74-99.
• ‘Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed. ‘Umdetu’l-kârî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. nşr. Abdullah Mahmûd Muhammed ‘Umar. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2001.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman. Sünenü’d-Dârîmî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992).
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as. Sünenü Ebî Dâvud. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• Göçemen, Yakup. “Hanîf Şair Ümeyye b. Ebi’s-Salt’ın Şiirlerinde Başlıca Dinî Anlamlar”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi- İhya International of Islamic Studies 8/1, (Ocak/January 2022), 297-324.
• İbn Mâce, Ebû Abdurrahman Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce. nşr. Muhammed Fuad Abdulbâkâki. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• İsfahânî, Ebu’l-Ferec Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed. Kitâbu’l-Eğânî. nşr. İhsân Abbâs v.d. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1429/2008.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. nşr. Muhammed Fuad Abdulbâkâki. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• Miras, Kâmil. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. Ankara: DİB Yayınları, 1984.
• Mirzaoğlu, Murat. Sahîh-i Müslim’de Tebvîb. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Muslim b. el-Haccâc. Sahîhu Muslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Minhâc fî Şerḥi Ṣaḥîḥi Müslim b. el-Ḥaccâc. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1987.
• Sofuoğlu, Mehmed. Sahîh-i Müslim ve Tercemesi. İstanbul: İrfan Yayınları, 1970.
• Sofuoğlu, Mehmed. Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1987.
• Tebrîzî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ali el-Hatîb. Şerhu’t-Tebrîzî alâ Bânet Suâdu li Ka’b. Züheyr. nşr. Abdurrahim Yusuf el-Cemel. Kahire: Mektebetu’l-âdâb, 2003.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1413/1992.
• Türk Dili ve Edebiyatı. “Şiir Sanatı ile İlgili Temel Kavramlar ve Bilgiler”. Erişim 31 Ocak 20323. https://www.turkedebiyati.org/
• Türk Dil Kurumu. “Sözlük”. Erişim 31 Ocak 2023. https://sozluk.gov.tr/
• Yektar, Osman Nedim. “Hadis Rivâyetleri ve Hz. Peygamber’in Şiir’e Bakışı”. Ekeve Akademi Dergisi 20/65 (Kış 2016), 405-432.
• Yüksel, Mücahit. “Ümeyye b. Ebü’s-Salt’ın Hayatı ve Tarih Konulu Bazı Şiirleri Üzerine Bir İnceleme”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26/2 (Aralık 2022), 539-559.
• Zeydân, Corci. Târîhu âdâbi’l-luğati’l-arabiyye. Kahire: Müessesetu Hindâvî li’t-Ta’lîm ve’s-Sekâfe, 2013.