IN 1935 İSMET İNÖNÜ VISITED GİRESUN AND THE CELEBRATION OF İNÖNÜ DAY IN GİRESUN

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 419 - 445, 31.12.2021

Mevlüt Kaya

Öz

Ismet Inönü went to an Eastern trip with President Mustafa Kemal Atatürk during his Prime Ministership in 1935. During this trip, he visited many cities and obtained socially, economically and strategically important information and impressions, and prepared a comprehensive report at the end of the trip. It was the first arrival of Inönü, who visited Giresun on August 3, 1935, after Erzincan as part of his eastern trip. Inönü was welcomed with great enthusiasm by people in Giresun. He spent about two days doing researches in Giresun, observing epidemics, poverty and the social depression in the society. Especially, he had started a struggle against drinking and gambling, which had a negative impact on the countryside. In this struggle, priority was given to such activities as education, literacy and the transformation of coffee houses into sports clubs. On August 3, the day when Inönü first arrived in Giresun, during the presidential term, it was celebrated with great enthusiasm in the city with the decision taken by the party representatives in Giresun in 1942. In this study, the process of Inönü's first visit to Giresun and the Inönü Day, which is celebrated in the city by the locals after, will be discussed in archival documents and light of the press data of the period.

Anahtar Kelimeler

İnönü, İnönü Day, Giresun, trip to the East, fight against drinking and gambling.

1935’TE İSMET İNÖNÜ’NÜN GİRESUN’U ZİYARETİ VE GİRESUN’DA İNÖNÜ GÜNÜ KUTLAMALARI

Öz

İsmet İnönü, 1935’te Başbakanlığı döneminde Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün isteğiyle bir Doğu gezisine çıkmıştı. Bu gezi sürecinde birçok şehri gezerek sosyal, ekonomik ve stratejik açıdan önemli bilgi ve izlenimler elde etmiş, gezinin bitiminde kapsamlı bir rapor hazırlamıştı. Doğu gezisi kapsamında Erzincan’dan sonra 3 Ağustos 1935’te Giresun’u da ziyaret eden Başvekil İnönü’nün şehre ilk gelişiydi. İnönü, Giresun’da halk tarafından büyük bir coşkuyla karşılanmıştı. Giresun’da yaklaşık iki gün incelemelerde bulunmuş, salgın hastalıkları, yoksulluğu ve içinde bulunulan sosyal bunalımı gözlemlemişti. Özellikle kırsalı olumsuz etkisi altına alan içki ve kumara karşı mücadele başlatmıştı. Bu mücadelede eğitim, okuryazarlık ve kahvehanelerin spor kulüplerine dönüştürülmesi gibi faaliyetlere öncelik verilmişti. İnönü’nün Giresun’a ilk kez geldiği 3 Ağustos günü, Cumhurbaşkanlığı döneminde, 1942’de Giresun’daki siyasi parti temsilcilerinin aldığı kararla şehirde büyük bir coşkuyla kutlanmaya başlanmıştı. Bu çalışmada İnönü’nün Giresun’a gerçekleştiği ilk ziyaret süreci ve sonrasında halkça şehirde kutlanan İnönü Günü, arşiv belgeleri ve dönemin basın verileri ışığında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

İnönü, İnönü Günü, Giresun, Doğu gezisi, içki ve kumarla mücadele

Kaynakça

• Akbulut, Dursun Ali (1995). “Samsun’un ‘Gazi Günü’ Ya da 19 Mayıs Bayramı”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 11, S. 3, s. 771-779.
• Aydoğan, Erdal (2004). “Üçüncü Umumi Müfettişliği'nin Kurulması ve III. Umumî Müfettiş Tahsin Uzer’in Bazı Önemli Faaliyetleri”. Atatürk Yolu Dergisi, C. 9, S. 33, s. 1-14.
• Eyyüpoğlu, İsmail (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e bir İttihatçı: Kâzım Yurdalan (1881/2-1962). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Günay, Ş. Şenal (1993). Türk Parlamento TarihiTBMM VI. Dönem (3 Nisan 1939-15 Ocak 1943). C. 5, Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları.
• Kaya, Mevlüt (2017). Eynesil Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
• Kaya, Mevlüt (2021). Belgeler ve Derlemelerle Giresun Araştırmaları. İstanbul: Arı Sanat Yayınları.
• Öztürk, Saygı (2016). İsmet Paşa’nın Kürt Raporu. İstanbul: Doğan Kitap.
• Yiğit, Ali Ata (2011). “Tartışılan Yönleriyle İsmet İnönü Dönemi (1938-1950)”. Türk Yurdu, S. 289, s. 30-45.
• 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı (1935). Başvekâlet İstatistik Genel Direktörlüğü. Ankara: Ulus Basımevi.
• Devlet Arşivleri BCA, 030 10 00 00 13 75 29 1 BCA, 030 10 00 00 13 75 29 2 BCA, 030 10 00 00 13 75 29 3 BCA, 030 10 00 00 13 75 29 4 BCA, 030 10 00 00 13 75 29 5 BCA, 030 10 00 00 154 89 30 2 BCA, 490 01 00 00 1055 1050 3 11 BCA, 490 01 00 00 1055 1050 3 4 BCA, 490 01 00 00 1055 1050 3 7 BCA, 490 01 00 00 1122 95 2 10 BCA, 490 01 00 00 1122 95 2 3/4 BCA, 490 01 00 00 1122 95 2 9
• Akgün, 30 Temmuz 1936, 16 İlkteşrin 1935, 18 Birincikanun 1937, 2 İkincikanun 1936, 22 Birinciteşrin 1936, 25 Eylül 1935, 29 Temmuz 1937, 30 Ağustos 1936, 30 İkincikanun 1936, 4 Haziran 1936, 7 İkinciteşrin 1935, 9 İlkteşrin 1935, 9 İkincikanun1936. Akşam, 5 Ağustos 1942, 6 Ağustos 1935.
• Bugün, 5 Ağustos 1942.
• Cumhuriyet, 5 Ağustos 1942, 5 Ağustos 1943, 6 Ağustos 1935.
• Haber, 6 Ağustos 1935.
• Kurun, 11 Ağustos 1935, 9 Ağustos 1935.
• Son Posta, 6 Ağustos 1935.
• Tan, 4 Ağustos 1935, 5 Ağustos 1942.
• Ulus, 5 Ağustos 1935, 5 Ağustos 1942, 6 Ağustos 1935.
• Vakit, 5 Ağustos 1943.
• Yeni Asır, 5 Ağustos 1942.
• Yeniyol, 18 Nisan 1935, 5 Ağustos 1936, 7 Ağustos 1935.
• Yeşilgiresun, 1 Ağustos 1936, 1 Ağustos 1942, 5 Ağustos 1944, 7 Ağustos 1943, 8 Ağustos 1942.