Abstract
Şeriat denetim uygulaması, İslami Bankacılık Kurumları'nın iş ilişkilerinin incelendiği, onaylandığı ve izlendiği IBK’ların organizaşyonel düzenlemesinin hayati bir bileşenidir. IBK’ların işini meşrulaştırmak için çok önemli bir rol oynar. Pakistan'da Pakistan Devlet Bankası, Şeriat denetim uygulamasının Şeriat Danışma Komitesi’nin yardımıyla özel bir departman aracılığıyla düzenler ve bunu IBK’ların Şeriat kuralları aracılığıyla yürütür. Tanımlayıcı analitik yaklaşım uygulayan çalışma, IBK’ların Şeriat yönetim uygulamasının mevcut durumunu tanımlamıştır. Bu, Pakistan'daki IBK’larında Şeriat yönetiminin uygulamasını standartlaştırmak için SBP tarafından son yirmi yılda yayınlanan düzenleyici kılavuzlar, direktifler, standartlar ve çerçeveler şeklindeki düzenlemelerin sonucudur. Bu çalışma, Pakistan Devlet Bankası'nın rolünü göstermekle birlikte, aynı zamanda Şeriat Danışma Komitesi'nin işlevlerini ve IBK’lardaki Şeriat kurullarının sorumluluklarım da belirleyen düzenlemenin oluşumunu vurgulamaktadır. Çalışma ayrıca IBK'ların sırasıyla Pakistan Devlet Bankası, Şeriat Danışma Komitesi ve Şeriat kurulunun düzenleme, danışma ve denetleme rollerini sınırlandırmaya çalışmaktadır. Düzenleme planları ile tanımlanan bu organların rollerinin analitik bir incelemesi, IBK'ların Şeriat yönetimi için mevcut düzenleme planındaki boşlukları keşfetmeyi kolaylaştırır. Bu konudaki sorunları ele almak için bazı yazarlarca girişimlerde bulunulmuş olsa da, Pakistan örneğinde sorunlar henüz tespit edilmemiştir. Bu çalışma, Şeriat denetim uygulamasının düzenleme planının önemli ölçüde Pakistan Devlet Bankası tarafından oluşturulduğunu ortaya çıkarmıştır. Ancak, şeriat organlarının merkez bankası ve kurumsal düzeydeki bileşimi, bağlılığı ve bağımsızlığı mevcut planda düzenleme sorunlarını ortaya çıkaran unsurlardır. Bu nedenle, çalışma bu sorunlar için bazı olası çözümler ortaya koymuş ve düzenlemenin geliştirilmesi için bu çözümlere dayalı öneriler sunmuştur. Bu çalışma, merkezi düzenleyici otorite olarak Pakistan Devlet Bankasının, IBK'ların Şeriat yönetim uygulamalarına yönelik düzenleme ve danışma sürecini artırmak için Pakistan Devlet Bankası düzeyinde Şeriat Danışma Komitesinin bileşimi üzerine düzenlemeler belirlemesi gerektiğini önermektedir. IBK'ların Şeriat kurullarının yanı sıra Şeriat Danışma Komitesindeki üye sayısının maksimize edilmesini tavsiye etmektedir. İki organın ek kalifiye üyeleri olmalıdır, özellikle Şeriat hususunda nitelikli üyelerin sayısı artırılmalıdır. Ayrıca, her bir gövdenin isimlendirmesinin ayrı ayrı tanımlanması gerektiğini önermektedir, çünkü her gövde için çeşitli isimlerle atıfta bulunmak veya isimlerini birbirinin yerine kullanmak karışıklığa neden olabilir. Buna ek olarak, Şeriat Danışma Komitesi üyelerinin ve kurumsal Şeriat kurullarının, belirli düzenlemeler yoluyla birden fazla Şeriat kuruluna üyelikleri engellenmelidir. Ayrıca, Şeriat kurullarının üyelerinin kendi denetimlerini yöneticilerin herhangi bir usule aykırı etkisi olmaksızın bağımsız olarak yapmalarını tavsiye eder. Bu nedenle, IBK'ların Şeriat kurullarının bağımsızlığını garanti altına alabilecek belirli bir dizi düzenleme gereklidir. Çalışmanın teklif ettiği öneriler, düzenleyici otoritenin düzenlemesini yeniden gözden geçirmesini kolaylaştırmakla kalmayıp kesin önlemler içermektedir, aynı zamanda sektöre Şeriat kurul üyelerinin üretkenliğini artırma konusunda yardımcı olacaktır. Aynı zamanda Şeriat hususunda yetkili üyelerin katkısının ve etkin rollerinin İslami bankacılık endüstrisindeki Şeriat yönetim uygulamasının pazarlanabilirliğini ve güvenilirliğini güçlendireceği bir ortam oluşturmasıyla sektöre yardımcı olacaktır. Nihayetinde, IBK'ların Şeriat yönetim uygulaması için dengeli, kesin ve gelişmiş bir düzenleme planı, yerel düzeyde Şeriat yönetiminin uygulamasını standart hale getirecek ve aynı zamanda İslami bankacılık endüstrisinin en iyi uluslararası uygulamalarıyla uyumlu hale taşıyabilecektir.