İslami Sigortacılık (Tekafül) Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz

Year 2023, Volume: 22 Issue: 1, 11 - 46, 30.06.2023

Fatih Konak , Yasemin Demir

https://doi.org/10.14395/hid.1232415

Cited By: 2

Abstract

İslam dini ve gelenekleri ile tam bir uyum içinde çalışan İslam ekonomisi , giderek yaygın bir kullanım alanı ve çeşitliliğe erişmektedir. Bu noktada, İslami Finans ise, İslam hukuku perspektifinde geliştirilen finansal enstrümanların ve temel yaklaşımların kullanıldığı finans çevresini öne çıkarmaktadır. İslami finansın temel argümanları arasında faiz, garar ve kumar yasakları bir bütün olarak ele alınsa da geleneksel finans piyasalarında olduğu gibi temel finansal gereksinimler piyasa katılımcıları için de varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Para ve sermaye piyasalarında olduğu gibi diğer alanlarda da ihtiyaçların giderilmesi için geleneksel finansal enstrümanlara alternatif İslami finansal enstrümanlar her geçen gün geliştirilmekte ve bu piyasalarda derinlik ve genişlik artmaktadır. Bu çerçevede, riskin ortadan kaldırılmaya çalışılması, geleceğin belirsizliğine bir nebze de olsa çare bulabilmek ve bireysel/ ticari faaliyetlerin sekteye uğramaması amacıyla geleneksel yöntemlerle uygulanan sigortacılık işlemlerine bir alternatif olarak, İslami hukuk kuralları dahilinde, Tekafül (İslami sigortacılık) geliştirilmiştir. Tekafül, geleneksel sigortacılığın aksine, İslami kurallara aykırı olan faiz, risk ve kumar gibi etmenlerden arındırılmış, kendine özgü prensip ve kurallar çemberinde hareket eden sigortacılık türüdür. İslami sigortacılık, sermayedar ve sigortalılardan toplanan primlerin faiz dışı piyasa enstrümanları ile değerlendirilmesi, yardımlaşma amacının bulunması, sigorta teminatı verilen konularda gayri ahlaki ya da meşru görülmeyen iktisadi kıymetler için seçici davranılması ilkelerine dayanmaktadır. İslami sigortacılığın birçok farklı modeli ve her birinin kendine has çalışma prensipleri bulunmaktadır. Bu modellerin hepsi şeriata uygun olarak belirlenen sözleşme şekillerine göre dizayn edilirken, en yaygın kullanılan modeller vekâlet, mudarebe ve hibrit (bu iki modelin birleşiminden oluşan karma tekâfül) sistemlerdir. Tekafül piyasalarında, 2015-2019 yılları arasında neredeyse stabil bir büyüklüğün varlığı göze çarparken, sonraki süreçte ve gelecek dönemlerde hızlı bir yükseliş potansiyeline sahip olması dikkat çekmektedir. Ayrıca, bu uygulamaların yaygın kullanıldığı bölgelere baktığımızda, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Kuveyt, Bahreyn, Umman, İran, Mısır ve GSS hariç diğer Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ilk sıralarda yer almaktadır. Türkiye özelinde ise, tekafül sektörünün fon büyüklüğü 2 milyar ABD dolarını geçmiştir. Son yıllarda İslami sigortacılığa artan ilgi ve piyasanın büyüme potansiyeli dikkate alındığında, hem geliştirilen yöntem ve enstrümanlar çeşitlenmekte hem de akademik düzeyde yayınlar artmaktadır. Bu kapsamda, araştırmanın amacını, İslami sigortacılık literatürünün WOS veri tabanında bibliyometrik ve görselleştirme analizi ile incelenerek akademik yazın anlamında bir durum tespitinin ortaya konması oluşturmaktadır. Konuyla ilgili yapılan çalışmaların yılları, atıf sayıları, yazarları, konu alanları, türleri ve ülkelerine göre bilgiler tablolar aracılığı ile aktarılmış, aynı zamanda bu bilgiler ışığında co-occurance (birlikte bulunma), ülkelerin haritalaması (Bibliographic coupling) ve ortak atıf (Co-Citation) analizleri de VOSViewer programı kullanılarak görselleştirilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde, en çok çalışmanın 2019, en az çalışmanın ise 2010 yılında yapıldığı görülmüştür. En çok makale türünde yayın yapıldığı, ilk sırada yer alan ülkenin de Malezya olduğu sonuçları ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda görselleştirme sonuçlarına bakıldığında, en sık tercih edilen anahtar kelimelerin takaful, islamic insurance, islamic finance, olduğu, ülke haritalamasında en çok yayının Malezya’da yapıldığı, en çok alıntı yapılan ve en yüksek bağlantı gücü olan yazarın Billah olduğu saptanmıştır. Yapılan araştırmayı bir bütün olarak ele aldığımızda, büyüyen Tekafül sektörüne piyasa katılımcıları tarafından gösterilen ilginin artması gerçeğiyle birlikte, akademik çalışmaların da bu yönde yükseliş gösterdiği, bir başka ifade ile teorik ve pratik uygulamaların eş yönlü hareket ettiği tespit edilmiştir.

Keywords

İslam Hukuku, İslami Finans, Tekafül, İslami Sigortacılık, Bibliyometrik Analiz

Bibliometric Analysis on Islamic Insurance (Takaful)

Abstract

The idea of Islamic economic order, which may be defined as an economic system that operates in complete conformity with Islamic tradition and religion, is steadily becoming more and more popular and diverse. The utilization of financial tools and fundamental strategies created from the standpoint of Islamic law is highlighted in Islamic Finance at this stage. Basic financial needs nevertheless exist among market participants, just as they do in traditional financial markets, despite the fact that interest, garar, and gambling bans are all taken into account as part of Islamic finance's major principles. Islamic financial instruments are being currently produced as an alternative to standard financial instruments to fulfill the demands in other sectors including money and capital markets. In this context, Takaful (Islamic insurance) has been developed as an alternative to insurance transactions applied using traditional methods, in an effort to try and eliminate risk, to find a cure for the future's uncertainty, and to prevent the interruption of both individual and commercial activities, within the confines of Islamic law. In contrast to conventional insurance, Takaful (Islamic insurance) operates within the bounds of its own principles and norms and is free from elements like interest, risk, and gambling that are against Islamic law. Islamic insurance is founded on the tenets of using non-interest market mechanisms to evaluate premiums obtained from shareholders and insured parties, aiding one another, and choosing economic assets that are not deemed immoral or improper in situations for which insurance coverage is provided. Islamic insurance comes in a variety of forms, each with its own guiding principles. Although all of these models adhere to the sharia-compliant contract forms, the wakalah, mudaraba, and hybrid models are the most often employed ones (mixed takaful, which is a combination of these two models). While the relatively constant size of the Takaful markets between 2015 and 2019 is noticeable, it is important to recognize that this size may expand quickly in the years to come. Also, the Middle East and North African nations of Saudi Arabia, the United Arab Emirates, Qatar, Kuwait, Bahrain, Oman, Iran, and Egypt top the list of places where these applications are most often utilized. The takaful industry in Turkey now has a fund size of more than 2 billion USD. Given the recent growth of attention in Islamic insurance as well as the market's potential for expansion, both the methodologies and the instruments produced have been broadened, and the number of scholarly publications has expanded. The research's objective is to analyze the academic literature on Islamic insurance in the WOS database using bibliometric and visualization techniques, and to present a contextual analysis. Tables were used to convey information about the years, number of citations, authors, subject areas, categories, and nationalities of the research on the topic. The VOSViewer tool was also used to illustrate the analyses. The findings demonstrate that the least studies were conducted in 2010, and the most were completed in 2019. The greatest number of articles were published in the field of takaful. In addition, it has come to light that Malaysia is the country with the highest number of papers published worldwide. The most popular keywords were Takaful, Islamic insurance, and Islamic finance, Malaysia produced the most articles in the nation mapping, and Billah was the most referenced author with the strongest links, according to the visualization data. When we look at the research as a whole, we can see that the market participants' interest in the expanding Takaful industry has grown in this direction in academic studies, which means that both theoretical and practical applications are moving in the same way.

Keywords

Islamic Finance, Takaful, Islamic Insurance, Bibliometric Analysis

References

• Acar, Okan. (2012). “Dr. Okan Acar'ın İnternet Sitesi. Tekafül (Takaful) veya İslami Sigorta Nedir?” Erişim 15 Aralık 2022. http://www.okanacar.com/2012/10/tekaful-takaful-veya-islami-sigorta.html.
• Akbaş, Fatih, Tura, Ümit ve Kaya, Ferudun. “Web of Science Core Collection Veri Tabanında İslami Bankacılık ile İlgili Yapılan Makalelerin Bibliyometrik Analizi”. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12/23 (2021), 56-78. https://doi.org/10.47129/bartiniibf.846247
• Akten Çürük, Suna ve Kaynar, Zülfiye. “Bibliometric Analysis of Islamic Finance Literature”. International Journal of Business & Economic Studies 3/1 (2021), 27-42. Alhumoudi, Yuosef Abdullah. Islamic Insurance Takaful And Its Applications in Saudi Arabia, Brunel University, Doktora Tezi, 2012.
• Alrifai, Tariq. İslami Finans ve Yeni Finansal Sistem. Ankara: Buzdağı Yayınevi, 2015.
• Aslan, Hakan. “Türkiye’de Tekafül (İslami Sigorta) Uygulamaları: Problemler ve Çözüm Önerileri”. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi 1/1 (2015), 93-117.
• Aslan, Hakan – Durmuş, Muhammed Emin. “İslami Sigortacılık (Tekafül): Yöneticilerin Perspektifinden Türkiye Uygulaması”. International Congress on Islamic Economics and Finance 21-23 October (2015), 17-29.
• Atar, Abdulkadir. “Başlangıcından Günümüze Dünyada ve Türkiye’de İslâmi Bankacılığın Genel Durumu”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 4/6 (2017), 1029-1062. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1079
• Ayub, Muhammad. İslami Finansı Anlamak. çev. Suna Akten Çürük - Raif Parlakkaya. İstanbul: İktisat Yayınları, 2017.
• Biancone, Paolo Pietro, Saiti, Buerhan, Petricean, Denisa ve Chmet, Federico. “The bibliometric analysis of Islamic banking and finance”. Journal of Islamic Accounting and Business Research 11/10 (2020), 2069-2086. https://doi.org/10.1108/JIABR-08-2020-0235
• Bollani, Luigi ve Chmet, Federico. “Bibliometric Analysis of Islamic Finance. European Journal of Islamic Finance”. European Journal of Islamic Finance (2020), 1-11. https://doi.org/10.13135/2421-2172/4936
• Broadus, Robert Newton. “Toward A Definition Of “Bibliometrics”. Scientometrics 12/5-6 (1987), 373–379. https://doi.org/10.1007/BF02016680
• Buğan, Mehmet Fatih. “İslam Ekonomisi ve Finansı Alanyazının Bibliyometrik Analizi”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/26 (2021), 659-677.
• Cobo, Manuel Juan, López‐Herrera, Gabriel, Herrera‐Viedma, Enrique, ve Herrera, Francisco. “Science Mapping Software Tools: Review, Analysis, and Cooperative Study Among Tools”. Journal of the American Society for Information Science and Technology 62/7 (2011), 1382-1402. https://doi.org/10.1002/asi.21525
• Çalık, Abdurrahman. Tekâfül Sigorta Sistemi ve Katılım Bankalarında Uygulanabilirliği. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Çekici, Makbule Elif ve İnel, Mehmet Nuri. “Türk Sigorta sektörün Direkt Prim Üretimlerinin tahmin Teknikleri İle İncelenmesi”. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi 34 (2013), 135-152.
• Çetinkaya Bozkurt, Özlem ve Çetin, Ali. “Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi’ nin Bibliyometrik Analizi”. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi 11/2 (2016), 229- 263.
• Dalgın, Nihat. (2009). “Sigorta”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 6 Aralık 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/sigorta?ysclid=lbbcg50qv9171129487
• Dilek, İlker. “Türkiye’de Tekafül (Katılım Sigortacılığı) ve Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme”. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi 13 (2019), 44-57.
• Elie, Luc, Granier, Caroline ve Rigot, Sandra. “The Different Types of Renewable Energy Finance: A Bibliometric Analysi”. Energy Economics (2020), 1-38. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2020.104997
• Erkan, İsmail. “Dijital Pazarlamanın Dünü, Bugünü, Geleceği: Bibliyometrik Bir Analiz”. Akademik Hassasiyetler 7/13 (2020), 149-168.
• Gait, Alsadek Hesain ve Worthington, Andrew. A Primer on Islamic Finance: Definitions, Sources, Principles and Methods. University of Wollongong School of Accounting and Finance, 2007
• Goud, Blake. “Finance Forward World Takaful Report 2016, Middle East Global Advisors”. Erişim 9 Aralık 2022. http://www.takafulprimer.com/main/downloads/ms_5860.pdf
• Goyal, Kirti ve Kumar, Satish. “Financial literacy: A Systematic Review and Bibliometric Analysis”. International IJC 45/3 (2021), 80-105. https://doi.org/10.1111/ijcs.12605
• Hacak, Hasan. “İslâm Hukukunda Sigorta ve Fıkıh Bilginlerinin Sigortaya Yaklaşımının Genel Bir Değerlendirmesi”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi (2006), 21-50.
• Hassan, Hafız Ali., Abbas, Sayyed Khawar ve Zainab, Faiqa. “Anatomy of Takaful”. Global Scientific Journals 6/3 (2018), 143-155. ICD, The Islamic Corporation for the Development of the Private Sector. “Refinitiv Islamic Finance Development Report”. Erişim 11 Aralık 2022. https://icd-ps.org/uploads/files/ICD%20Refinitiv%20ifdi-report-20221669878247_1582.pdf
• Ingale, Kavita Karan ve Paluri, Ratna Achuta. “Financial Literacy and Financial Behaviour: A Bibliometric Analysis”. Review of Behavioral Finance 14/1 (2020), 130-154. https://doi.org/10.1108/rbf-06-2020-0141
• Jamaldeen, Faleel. Islamic Finance for Dummies, New Jersey, USA: John Wiley&Sons, 2012.
• Kahf, Monzer. İslam Ekonomisi: Tanım ve Metodoloji Üzerine, Ed. Sercan Karadoğan. 25-46. İstanbul: İslam Ekonomisi Enstitüsü, 2014.
• Karaoğlan, Sadık. “İslami Finans Literatürünün Retrospektifi: Geçmiş ve Gelecek Öngörüleri Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19(39) (2020), 1088-1106. https://doi.org/10.46928/iticusbe.769048
• Karaoğlan, Sadık - Bilman, Mustafa Erhan. Kripto Paralar ve Risk İlişkisi Üzerine Bibliyometrik ve Ekonometrik Analizler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2021.
• Koskinen, Johanna, Isohanni, Matti, Paajala, Henna, Jaaskelainen, Erika, Nieminen, Pentti, Koponen, Hannu, Tienarı, Pekka ve Miettunen, Jouka. “How To Use Bibliometric Methods In Evaluation of Scientific Research? An Example From Finnish Schizophrenia Research”. Nordic Journal of Psychiatry 62/2 (2008), 136–143. https://doi.org/10.1080/08039480801961667
• Kurutkan, Mehmet Nurullah ve Orhan, Fatih. Bilim Haritalama, Bibliyometrik Analiz ve Kitap İle İlgili Genel Hususlar (Der.). Sağlık Politikası Konusunun Bilim Haritalama Teknikleri ile Analizi içinde (ss.2-12). IKSAD Publishing House, 2018.
• Lök, Hasan. “Türkiye’de Sigortacılıkta Yeni Bir Trend: Tekafül (Katılım Sigortacılığı)”. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR) 5/25 (2018), 2020-2029.
• Lu, Kun ve Wolfram, Dietmar. “Measuring Author Research Relatedness: A Comparison of Word-Based, Topic Based, and Author Cocitation Approaches”. Journal of the American Society for Information Science 63/10 (2012), 1973–1986. https://doi.org/10.1002/asi.22628
• Maysami, Ramin Cooper ve Williams, John Joseph. “Evidence on the Relationship Between Takaful Insurance and Fundamental Perception of Islamic Principles”. Applied Financial Economics Letters 2/4 (2006), 229-232. https://doi.org/10.1080/17446540500461778
• Meral, Hasan. (2019). Tüm Yönleriyle Tekafül (Katılım) Sigortacılığı. Erişim 10 Aralık 2022. https://sigortastrateji.com/inceleme/tum-yonleriyle-tekaful-katilim-sigortaciligi/ Morder Intelligence “Islamıc Finance Market-Growth, Trends, Covıd-19 Impact, And Forecasts (2022-2027)”. Erişim 11 Aralık 2022. https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/global-islamic-finance-market
• Neova Sigorta. “Şirketimizin Uyguladığı Model”. Erişim 20 Aralık 2022. https://www.neova.com.tr/hakkimizda/sirketimizin-uyguladigi-model
• Onur, Abdullah. Tekafül Sisteminde Vekalet ve Mudarabe Modelleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Ölçen, Olcay. “Tekaful Sigortacılık Sistemi”. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi 3/5 (2014), 169-196.
• Öner, Muhammed Hadin. “Katılım Sigortacılığı Yönetmeliği Perspektifinde İslami Sigortacılığın Gelişimi”. Journal of Emerging Economies and Policy 3/1 (2018), 59-71.
• Özüdoğru, Haşim. “Katılım Sigortacılığı ve Türkiye’deki Durumu”. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 53/1 (2018), 1-16.
• Polat, Serdar. “Katılım (Tekâfül) Sigortacılığı ve Ülkemizdeki Uygulamaları”. Erişim 12 Aralık 2022. https://www.bankasurans.com.tr/tr-TR/makaleler/katilim-tekful-sigortaciligi-ve-ulkemizdeki-uygulamalari
• Pritchard, Alan. “Statistical Bibliography or Bibliyometrics?”. Journal of Documentation 25/4 (1969), 348-349.
• Samar, Mahmut. “Türkiye’de Katılım Sigortacılığı (Tekâfül) Literatürü”. İlahiyat Akademi 13 (2021), 97-122. https://dx.doi.org/10.52886/ilak.930165
• Selçuk, Mervan. “İslâmî Bir Sigorta Deneyimi Olarak Tekâfül”. IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi (2015), 349-358.
• Serpam. “İslami Finans - İslamî Finans Kavramı, Ürünler, Dünyada ve Türkiye’de Gelişimi ve Geleceği”. Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırma Notları – 1, (2013).
• Sezal, Levent. “Türkiye Sigortacılık Sektörünün Değerlendirilmesi ve Faizsiz Sigortacılık Sisteminin Uygulanabilirliği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10/52 (2017), 1156-1167. https://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1969
• Shanmugam, Bala. ve Zahari, Zaha Rina. “A Primer on Islamic Finance”. The Research Foundation of CFA Institute, 2009.
• Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu. “Teysîr Modeline ve Katılım Esaslı Diğer Faaliyetlere İlişkin Sektör Duyurusu”. Erişim 21 Aralık 2022. https://seddk.gov.tr/files/doc/2022-4-sektor-duyurusu.pdf
• Şimşek, Murat. “Türkiye’de Katılım Sigortacılığı: Teysîr Modeli”. Erişim 21 Aralık 2022. https://islamiktisadi.net/2022/06/24/turkiyede-katilim-sigortaciligi-teysir-modeli/
• Terzioğlu, Begüm. Sigorta Acentelerinin Konvansiyonel ve Tekafül Sigorta Pazarlamasına Yaklaşımları Üzerine Uygulama. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Tolefat, Abdulrahman Khalil ve Asutay, Mehmet. Takaful Investment Portfolios: A Study of Composition of Takaful Funds in the GCC and Malaysia. Singapore: John Wiley&Sons, 2013.
• Üstün, Yusuf. “Sigorta, Tekâfül ve Kooperatif Sigortacılığı”. Karınca Dergisi 80/927 (2014), 1-12.
• Vehbe, Tevfik Ali ve Armağan, Servet. “Çağdaş Hukukta ve İslam Hukukunda Sigorta”. İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi (1973), 85-101.
• Vikipedi. “İslam Ekonomisi”. Erişim 6 Aralık 2022. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0slam_ekonomisi
• Warde, Ibrahim. Islamic Finance in the Global Economy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2000.
• Yanpar, Atila. İslami Finans: İlkeler, Araçlar ve Kurumlar. İstanbul: Scala Yayıncılık, 2015. Yenice, A. C., Özdemir, M. ve Koç, A. “Looking at the ‘Big Picture’ in Islamic Economics and Finance Literature A Bibliometric Analysis of WoS Indexed Documents”. Turkish Journalof Islamic Economics 9/1 (2022), 59-93.
• Yeşilçelebi, Gül. “Performans Denetimi Araştırmalarının Eğilimi: Bibliyometrik ve Görselleştirme Analizi”. İşletme Akademisi Dergisi 3 /3 (2022), 298-315. https://dx.doi.org/10.26677/TR1010.2022.1097
• Yıldırım, İsmail. “Tekafül (İslami) Sigortacılık Sisteminin Dünyadaki Gelişimi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi 6/2 (2014), 49-58.
• Yılmaz, Kürşad. “Sosyal Bilimlerde ve Eğitim Bilimlerinde Sistematik Derleme, Meta Değerlendirme ve Bibliyometrik Analizler”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 10/2 (2021), 1457-1490. https://dx.doi.org/10.33206/mjss.791537
• Yurtseven, Muhammet. “İslam Ekonomisi Alanında Yapılan Tezlerin Bibliyometrik Açıdan İncelenmesi: Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/43 (2019), 111-138.
• Zan, Burcu Umut. “Doğrudan Atıf, Ortak Atıf ve Bibliyografik Eşleşme Yaklaşımlarına Dayalı Olarak Araştırma Alanlarının Değerlendirilmesi”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 14/2 (2019), 501–516.
• Zhang, Dayong, Zhang Zhiwei ve Managi, Shunsuke. “A Bibliometric Analysis on Green Finance: Current Status, Development, and Future Directions”. Finance Research Letters 29 (2019), 425-430. https://dx.doi.org/10.1016/j.frl.2019.02.003