ÇANKIRI-ÇORUM-AMASYA HATTI ÜZERİNDEKİ HİTİT YERLEŞİMLERİNİN LOKALİZASYON SORUNLARIYLA İLGİLİ GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Year 2018, Volume: 11 Issue: 2, 1251 - 1264, 30.10.2018

Özlem Sir Gavaz

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.463003

Abstract

Son
yıllarda Hititler Dönemi Anadolu’nun tarihi coğrafyası ile ilgili değerli araştırmalar
yapılmış ve bu yöndeki çalışmalar artış göstermiştir. Bu çalışmalarda ortaya
konulan yeni görüşler ve isabetli lokalizasyon önerileri, özellikle günümüzde
Çankırı, Çorum ve Amasya İllerini kapsayan bölgenin tarihi coğrafyasını
aydınlatmada yol gösterici olmuştur. Fakat yapılan yeni teklifler bir takım sorunları
da beraberinde getirmiştir. Zira zaten tarihi coğrafya açısından problemli olan
bu bölge, kuzeydeki Kaška sorunsalı ile de büsbütün çıkmaza girmektedir.

Çalışmada Hititçe metinlerde geçen bazı
önemli yerleşimler ve bu yerleşimler için yapılan farklı lokalizasyon
tekliflerinin yol açtığı tartışmalar değerlendirilecektir.  Özellikle Hititlerin başkenti
Boğazkale/Hattuša, Ortaköy/Šapinuwa, Maşathöyük/Tapigga ve Oymaağaç/Nerik
eşitlikleri esas alınarak yerleşimler için yapılan farklı görüşler
karşılaştırmalı olarak sunulacaktır. 

Keywords

Hititler, Tarihi Coğrafya, Lokalizasyon

References

• Akdoğan Rukiye (2010), Hethitische Texte in Transkription. ABoT II, DBH 32, Wiesbaden. Akdoğan Rukiye (2011), Ankara Arkeoloji Müzesinde Bulunan Boğazköy Tabletleri II /Boğazköy Tablets in the Archaeological Museum of Ankara II, Catalogue and Index by Oğuz Soysal, Chicago. Alp, Sedat (1977), “Hitit Kenti Hanhana’nın Yeri”, Belleten 164: ss.649-652. Alp, Sedat (1991), Maşat-Höyük’te Bulunan Çivi Yazılı Hitit Tabletleri, Ankara. Alp, Sedat (2000), Hitit Çağında Anadolu, Ankara. Alp, Sedat (2002), Hitit Güneşi, Ankara. Alparslan, Metin - Doğan-Alparslan Meltem (2015), “The Hittites and their Geography: Problems of Hittite Historical Geography”, Europen Journal of Archaeology 18 (1): ss.90-110. Balkan, Kemal (1973), İnandık’ta 1966 Yılında Bulunan Eski Hitit Çağına Ait Bir Bağış Belgesi, Ankara. Barjamovic, Gojko (2011), A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period, Copenhagen. Corti, Carlo (2017), “The North: Hanhana, Hattena, Ištahara, Hakpiš, Nerik, Zalpuwa, Tummana, Pala and the Hulana River Land”, Hittite Landscape and Geography, M. Weeden and L. Z. Ullmann (eds.,), Leiden-Boston: ss.219-238. Czichon Rainer Maria (2010), “Nerik’in İzinde/Nerik auf der Spur-Erste Forschungsergebnisse vom Oymaağaç Höyük”, Arkeoloji ve Sanat 134: ss. 17-30. Czichon, Rainer Maria., Klinger, J., Breuer, P., Eerbeek, J., Fox, S., Marinova-Wolfff, E., Marquardt, H., von der Osten-Woldenburg, H., Reichmuth, S., Riehl, S. and Johannsen, Th. (2012), Archäologische Forschungen am Oymaagac Höyük-Nerik(?) in den Jahren 2007–2010, Mitteilungen der Deutschen Orientgesellschaft 143, ss.169–250.Czichon, Rainer Maria (2013), Oymaağaç Höyük/Nerik(?), in M. Doğan-Alparslan and M. Alparslan (eds), Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu/ Hittites: An Anatolian Empire, İstanbul, ss.298–309.del Monte Giuseppe F. – Tischer Johann (1978), Die Orts und Gewässernamen der Hethitischen Texte, RGTC 6.del Monte Giuseppe F. (1992), Die Orts und Gewässernamen der Hethitischen Texte, RGTC 6/2.Dinçol Ali, Yakar Jak, (1974), “Nerik Şehri’nin Yeri Hakkında”, Belleten,S.152: ss.563-572. Doğan Alparslan Meltem (2012), Hitit Kralı II. Muwatalli: Kişiliği ve İcraatı. Filolojik Belgeler Işığında, İstanbul. Dönmez Şevket (2010), Kašku Ülkesi’nin Önemli Kenti Amasya-Oluz Höyük, 2007 ve 2008 Dönemi Çalışmaları Genel Değerlendirmeler ve Ön Sonuçlar, Ankara. Dönmez Şevket (2017), Amasya-Oluz Höyük. Kuzey Orta Anadolu’da Bir Akhaimenid Yerleşmesi. 2009-2013 Dönemi Çalışmaları Genel Değerlendirmeler ve Önsonuçlar, Amasya. Erkut Sedat (1990), “Hititlerde Tuz Kullanımı”, Belleten S.209, C. LIV: ss.1-7Erkut Sedat (1992), “Hitit Çağı’nın Önemli Kült ve Kenti Arinna’nın Yeri”, H. Otten, H. Ertem, E. Akurgal, A. Süel (eds), Hittite and Other Anatolian and Near Eastern Studies in Honour of Sedat Alp, Ankara: ss.159-165. Ertem, Hayri (1980), Hitit Devleti’nin İki Eyaleti: Pala-Tum(m)ana İle Yakın Çevrelerindeki Yerlerin Lokalizasyonu Üzerine Yeni Denemeler, Ankara. Forlanini, Massimo (2008a), The Historical Geography of Anatolia and the Transition from the Karūm-Period to the Early Hittite Empire, Anatolia And The Jazira During The Old Assyrian Period (Old Assyrian Archives, Studies, Vol: 3) Ed. J.G. Dercksen: ss.58-86. Forlanini, Massimo (2008b), The Central Provinces of Hatti: an Updating, in: K. Strobel (ed.), New Perspectives on the Historical Geography and Topography of Anatolia in the II and I Millennium B.C., Eothen 16 : ss.145-188. Forlanini, Massimo (2009), On the Middle Kızılırmak, II , Central-North Anatolia: ss.39-69.Gander, Max (2010), Die geographischen Beziehungen der Lukka-Lander Texte der Hethiter 27, Heidelberg.Gorny, Ronald L. (1997), “Zippalanda and Ankuwa: The Geography of Central Anatolia in the Second Millennium BC., JAOS 117: ss.549-557. Gorny R.L. (2016), Çaltepe—Daha and the IŠTAR luliya, in S.Erkut and Ö. Sir Gavaz (eds) ANTAHŠUMSAR “ČİĞDEM” Eski Anadolu Araştırmalarına ve Hititlere Adanmış Bir Hayat / Studies in Honour of Ahmet Unal Armağanı, İstanbul, ss.245–267.Gurney Oliver Robert (1995), “The Hittite Names of Kerkenes Dağ and Kuşaklı Höyük”, AnST 45: ss.69-71. Güterbock Hans Gustav (1961), “The North Central Area of Hittite Anatolia” JNES 20: ss.85-97. Haas Volkert (1994), Geschichte Der Hethitischen Religion, Handbuch Der Orientalistik, Leiden. Koşay, Hamit Zübeyr (1966), “Kussaray (Çorum) Sondajı”, TAD 15/1: ss. 89ffKryszeń, Adam (2016), A Historical Geography of the Hittite Heartland, AOAT 437, Münster.Kuzuoğlu Remzi (2007), Eski Asurca Metinlerde Geçen Coğrafya Adları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara. Mazzoni Stefania (2015), “Hitit Medeniyeti Merkezi Uşaklı Höyük’te Arazi ve Kutsal Alan, Arkeoloji ve Sanat 148: ss.27-38. Mazzoni Stefania- Daddi Pecchioli F. (2015), The Uşaklı Höyük Survey Project (2008-2012). A Final Report, Studia Asiana 10. Murat Leyla (2008), “Hitit Tarihi-Cografyasında Hakmiš ve Ištahara Ülkelerinin Konumu”, Anatolia, c. XXVII, S. ss.44:181-204. Popko Maciej (2009), Arinna Eine heilige Stadt der Hethiter, Wiesbaden. Schuler Einar Von (1965), Die Kaškäer, Berlin. Sipahi Tunç (2012), “Yeniden Başlayan Eskiyapar Kazısı ve Buluntuları Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Türk Eskiçağ Bilimler Enstitüsü Haberler, Sayı 33: ss.1-7. Sir Gavaz, Özlem (2012a), Hitit Krallarının Kült Gezileri. Ayinler, Ziyaret Merkezleri, Yollar ve Lokalizasyonla İlgili Yeni Gözlemler, Çorum. Sir Gavaz, Özlem (2012b), Involving The Whereabouts Of The Tahurpa City, KASKAL, 9: ss.31-43. Taracha, Piotr (2015), “Looking For Ziplanda. The Hittite Names of Kuşsaray and Kaletepe”, Studia Asiana 9, ss.57-66.Ünal Ahmet (1974), Hattušili III: I-1, Historischer Abriss, I-2, Quellen und Indices, Texte der Hethiter 3-4, Heidelberg. Ünal Ahmet (1984), Nochmals zur Geschichte und Lage der hethitischen Stadt Ankuwa, SMEA 24, Fs. Meriggi: ss. 87-107. Weeden Mark -Ullmann Lee (2017), Hittite Landscape and Geography, Leiden/Boston.