Image Presentation
Year 2022,
Volume: 20 Issue: 1, 109 - 124, 30.06.2022
Abstract
Bu çalışmada Eş‘arî kelamcısı ve Şâfiî usûlcü Seyfuddîn el-Âmidî’nin (v. 631/1233) mürsel haber ilgili düşüncesi tespit edilmeye çalışılmıştır. Âmidî, güvenilir râvîlerin mürsel olarak rivâyet ettikleri haberleri mutlak olarak kabul etmektedir. O, sahâbe ve tabiûn neslinin mürsel olarak rivâyet ettikleri bazı haberleri aktarmış, bu haberlere dayanarak mürsel haberin kabulü konusunda icmâ‘ın oluştuğunu ileri sürmüştür. Âmidî, bu konuyu aklî olarak da te-mellendirmeye çalışmıştır. Ona göre adil ve güvenilir bir râvînin kesin ifadelerle doğrudan Hz. Peygamber’den rivâyette bulunmasını, onun bu haberin Hz. Peygamber’e aidiyeti konu-sunda kesin veya güçlü kanaati olduğu anlamına gelmektedir. Âmidî, mürsel haberin hücciye-ti konusunda ileri sürdüğü aklî ve naklî delillere gelebilecek itirazları da yanıtlamaya çalışmıştır.
Keywords
References
- Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid. 50 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2001.
- Akay, İhsan. Şâfiî Usûl Geleneğinde İmâm Şâfiî’ye Muhalif Görüşler. İstanbul: Ensar, 2018.
- Alâî, Salahuddîn Ebû Said. Câmiʿu’t-Taḥṣîl fî Aḥkâmi’l-Merâsîl. Beyrût: Alemü’l-Kütüb, 1986.
- Ali Haydar Efendi. Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
- Âmidî, Seyfeddîn. el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. thk. Abdullah b. Ali eş-Şehrânî vd. 5 Cilt. Riyâd: Daru’l-Fadîle, 2016.
- Apaydın, H. Yunus. İslam Hukuk Usulü. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2016.
- Bâcî, Ebû’l-Velîd Süleyman b. Halef. İhkâmu’l-Fusûl fî Ahkâmi’l-Usûl. thk. Abdullah muhammed el-Cebbûrî. 2 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-Alemiyye, 2012.
- Basrî, Ebû’l-Hüseyn Muhammed b. Ali. Kitabu’l-Mu’temed fî Usûli’l-Fıkh. thk. Muhammed Hamidullah. 2 Cilt. Dımeşk: el-Me’hedu’l-İlmiyyi’l-Fransî li’d-Dirâsâti’l-Arabî, 1964.
- Buhârî, Aladdin Abdülaziz b. Ahmed. Keşfü’l-Esrâr an Usûli’l-Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 1997.
- Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrût: Daru ibn Kesir, 2002.
- Cemîl, İsmail b. Abbâs. el-İhtiyât ve Kavâiduhu’l-Usûliyye. Ürdün: Dâru’n-Nefâis, 2018.
- Cessâs, Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Fusûl fi’l-Usûl. thk. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: Vezâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1994.
- Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn. el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh. thk. Sâlih b. Muhammed b. Avîza. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer. Essünen. thk. Şuayb el-Arnavut vd. 5 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2004.
- Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed Hâkim en-Nîsâbûrî. Maʿrifetü Ulûmi’l-Hadîs ve Keyfiyeti Ecnâsıh. thk. Ahmed b. Faris Es-Selûm. Beyrût: Dâru ibn Hazm, 2003.
- Gazalî, Ebu Hamid Muhâmmed b. Muhammed. el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl thk: Süleyman el-Eşkar. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2010.
- Gorânî, Şihâbuddîn Ahmed b. İsmail. ed-Düreru’l-Lavâmi’ fî Şerhi Cemi’l-Cevâmi’. thk. Said b. Gâlib Kâmil el-Mecîdî. 5 Cilt. Medine: el-Câmiatu’l-İslâmiyye, 2008.
- Görmez, Mehmet. Hadis İlminin Temel Meseleleri. Ankara: Otto Yayınları, 2014.
- Görmez, Mehmet. Hadis ve Sünneti Anlama Kılavuzu. Ankara: Otto Yayınları, 2020.
- Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. el-Müstedrek ala’s-Sahîhâyn. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. 4 Cilt. Bayrūt: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1999.
- Hinn, Mustafa Said. Eseru’l-İhtilâf fi’l-Kavâidi’l-Usûliyye fî İhtlâfi’l-Fukahâ’. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 1982.
- Hîtû, Muhammed b. Hasan. el-Vecîz fî Usûli’t-Teşrî’il-İslâmî. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2009.
- İbn Abdilberr, Ebû Amr Yusuf b. Abdillah. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattâ’ mine’l-Maânî ve’l-Esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Ulvâ, Muhammed b. Abdilkebir el-Bekrî. Mağrib: Vezaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuunü’l-İslamiyye, 1967.
- İbnu'l-Kassâr, Ebû’l-Hasan Ali b. Ömer. Mukaddime fî Usûli’l-Fıkh. thk. Mustafa Mahdûm. Riyâd: Dâru’l-Muallime, 1999.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Nâsiruddîn el-Elbânî. Riyâd: Mektebetu’l-Meârif, ts.
- İbn Manzûr. Lisanü’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebir vd. Kahire: Darul Mearif, ts.
- İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kubrâ. thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1968.
- Îcî, Adududdîn Abdurrahman b. Ahmed. Şerhu’l-Adud alâ Muhtasari Muntehe’l-Vusûl ve’l-Emel fî İlmeyi’l-Usûl ve’l-Cedel. thk. Ali b. Abdirrahman Bessân el-Cezâirî. 2 Cilt. Beyrût: Dâru ibn Hazm, 2016.
- İsfahânî, Şemsuddîn Mahmud b. Abdirrahman b. Ahmed. Beyânu’l-Muhtasar Şerhu Muhtasari İbn Hâcib. thk. Muhammed Muzhir Bekâ. 3 Cilt. Cidde: Dâru’l-Medenî, 1986.
- Kâdî Ebû Ye’lâ, Muhammed b. Hüseyin el-Ferrâ el-Bağdâdî. el-Udde fî Usûli’l-Fıkh. thk. Ahmed b. Ali Seyru’l-Mubârekî. 5 Cilt. Riyâd, 1993.
- Koçinkağ, Mansur. “İmâm Şâfiî’nin Mürsel Hadis Anlayışı”. JIRS: Journal of Intercultural and Religious Studies 7 (2014), 61-80.
- Osmân b. Salâhiddîn Abdir-rahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî İbnü’s-Salâh. Ulûmu’l-Hadîs. thk. Nureddîn Itr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1986.
- Öğüt, Salim. İslam Hukuk Terminolojisinde Haber-i Vâhid’in Kaynek değeri. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2003.
- Pezdevî, Fahru’l-İslâm Ali b. Muhammed el-. Usûlü’l-Bezdevî (Kenzu’l-Vusûl ila Ma’rifeti’l-Usûl). thk. Sâid Bektaş. Beyrut: Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, 2016.
- Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
- Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer. Hüseyin. el-Mahsûl fî İlmi-Usûli’l-Fıkh. thk. Taha Câbir Feyyâz Alvânî. 6 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, ts.
- Râzî. Abdurrahman b. Ebi Hâtim’in el-Hanzalî. Kitâbü’l-Merâsîl. thk. Şükrullah Kuçânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
- Serahsi, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. Usûlü’s-Serahsî. thk. Ebû’l-Vefâ el-Afgânî. 2 Cilt. Beyrût: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993.
- Şâfiî, Muhammed b. İdris. er-Risale. thk. Ahmed Muhâmmed Şakir. Kahire: Dâru’n-Nubelâ, 2016.
- Şevkânî, Muhammed Ali. İrşâdu’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hakk min İlmi’l-Usûl. thk. Ebû Hafs Sâmî. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Fadîle, 2000.
- Şîrâzî, Ebu İshak İbrahim b. Ali. el-Lum’a fi Usûli’l-Fıkh. thk. Muhyiddin Dîb mıstu, Yusuf Ali Bedivi. Beyrût: Dâru ibn Kesir, 1995.
- Tûfî, Necmeddîn Ebû Rabî’ Süleyman. Şerhu Muhtasari’r-Ravza. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 3 Cilt. Vezaretü’ş-Şuuni’l-İslamiyye ve’l-Evkâf ve’d-De’ve ve’l-İrşâd, 1998.
- Zerkeşî, Bedruddîn b. Bahâdır. el-Bahru’l-Muhît fî Usûli’l-Fıkıh. thk. Abdussettar Ebû Gudde. 6 Cilt. Kuveyt: Vezaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuunü’l-İslamiyye, 1992.
- Zeydân, Abdülkerim. el-Vecîz fî Usûli’l-Fıkh. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2006.
Year 2022,
Volume: 20 Issue: 1, 109 - 124, 30.06.2022
Abstract
References
- Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid. 50 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2001.
- Akay, İhsan. Şâfiî Usûl Geleneğinde İmâm Şâfiî’ye Muhalif Görüşler. İstanbul: Ensar, 2018.
- Alâî, Salahuddîn Ebû Said. Câmiʿu’t-Taḥṣîl fî Aḥkâmi’l-Merâsîl. Beyrût: Alemü’l-Kütüb, 1986.
- Ali Haydar Efendi. Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
- Âmidî, Seyfeddîn. el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. thk. Abdullah b. Ali eş-Şehrânî vd. 5 Cilt. Riyâd: Daru’l-Fadîle, 2016.
- Apaydın, H. Yunus. İslam Hukuk Usulü. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2016.
- Bâcî, Ebû’l-Velîd Süleyman b. Halef. İhkâmu’l-Fusûl fî Ahkâmi’l-Usûl. thk. Abdullah muhammed el-Cebbûrî. 2 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-Alemiyye, 2012.
- Basrî, Ebû’l-Hüseyn Muhammed b. Ali. Kitabu’l-Mu’temed fî Usûli’l-Fıkh. thk. Muhammed Hamidullah. 2 Cilt. Dımeşk: el-Me’hedu’l-İlmiyyi’l-Fransî li’d-Dirâsâti’l-Arabî, 1964.
- Buhârî, Aladdin Abdülaziz b. Ahmed. Keşfü’l-Esrâr an Usûli’l-Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 1997.
- Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrût: Daru ibn Kesir, 2002.
- Cemîl, İsmail b. Abbâs. el-İhtiyât ve Kavâiduhu’l-Usûliyye. Ürdün: Dâru’n-Nefâis, 2018.
- Cessâs, Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Fusûl fi’l-Usûl. thk. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: Vezâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1994.
- Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn. el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh. thk. Sâlih b. Muhammed b. Avîza. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer. Essünen. thk. Şuayb el-Arnavut vd. 5 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2004.
- Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed Hâkim en-Nîsâbûrî. Maʿrifetü Ulûmi’l-Hadîs ve Keyfiyeti Ecnâsıh. thk. Ahmed b. Faris Es-Selûm. Beyrût: Dâru ibn Hazm, 2003.
- Gazalî, Ebu Hamid Muhâmmed b. Muhammed. el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl thk: Süleyman el-Eşkar. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2010.
- Gorânî, Şihâbuddîn Ahmed b. İsmail. ed-Düreru’l-Lavâmi’ fî Şerhi Cemi’l-Cevâmi’. thk. Said b. Gâlib Kâmil el-Mecîdî. 5 Cilt. Medine: el-Câmiatu’l-İslâmiyye, 2008.
- Görmez, Mehmet. Hadis İlminin Temel Meseleleri. Ankara: Otto Yayınları, 2014.
- Görmez, Mehmet. Hadis ve Sünneti Anlama Kılavuzu. Ankara: Otto Yayınları, 2020.
- Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. el-Müstedrek ala’s-Sahîhâyn. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. 4 Cilt. Bayrūt: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1999.
- Hinn, Mustafa Said. Eseru’l-İhtilâf fi’l-Kavâidi’l-Usûliyye fî İhtlâfi’l-Fukahâ’. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 1982.
- Hîtû, Muhammed b. Hasan. el-Vecîz fî Usûli’t-Teşrî’il-İslâmî. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2009.
- İbn Abdilberr, Ebû Amr Yusuf b. Abdillah. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattâ’ mine’l-Maânî ve’l-Esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Ulvâ, Muhammed b. Abdilkebir el-Bekrî. Mağrib: Vezaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuunü’l-İslamiyye, 1967.
- İbnu'l-Kassâr, Ebû’l-Hasan Ali b. Ömer. Mukaddime fî Usûli’l-Fıkh. thk. Mustafa Mahdûm. Riyâd: Dâru’l-Muallime, 1999.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Nâsiruddîn el-Elbânî. Riyâd: Mektebetu’l-Meârif, ts.
- İbn Manzûr. Lisanü’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebir vd. Kahire: Darul Mearif, ts.
- İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kubrâ. thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1968.
- Îcî, Adududdîn Abdurrahman b. Ahmed. Şerhu’l-Adud alâ Muhtasari Muntehe’l-Vusûl ve’l-Emel fî İlmeyi’l-Usûl ve’l-Cedel. thk. Ali b. Abdirrahman Bessân el-Cezâirî. 2 Cilt. Beyrût: Dâru ibn Hazm, 2016.
- İsfahânî, Şemsuddîn Mahmud b. Abdirrahman b. Ahmed. Beyânu’l-Muhtasar Şerhu Muhtasari İbn Hâcib. thk. Muhammed Muzhir Bekâ. 3 Cilt. Cidde: Dâru’l-Medenî, 1986.
- Kâdî Ebû Ye’lâ, Muhammed b. Hüseyin el-Ferrâ el-Bağdâdî. el-Udde fî Usûli’l-Fıkh. thk. Ahmed b. Ali Seyru’l-Mubârekî. 5 Cilt. Riyâd, 1993.
- Koçinkağ, Mansur. “İmâm Şâfiî’nin Mürsel Hadis Anlayışı”. JIRS: Journal of Intercultural and Religious Studies 7 (2014), 61-80.
- Osmân b. Salâhiddîn Abdir-rahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî İbnü’s-Salâh. Ulûmu’l-Hadîs. thk. Nureddîn Itr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1986.
- Öğüt, Salim. İslam Hukuk Terminolojisinde Haber-i Vâhid’in Kaynek değeri. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2003.
- Pezdevî, Fahru’l-İslâm Ali b. Muhammed el-. Usûlü’l-Bezdevî (Kenzu’l-Vusûl ila Ma’rifeti’l-Usûl). thk. Sâid Bektaş. Beyrut: Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, 2016.
- Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
- Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer. Hüseyin. el-Mahsûl fî İlmi-Usûli’l-Fıkh. thk. Taha Câbir Feyyâz Alvânî. 6 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, ts.
- Râzî. Abdurrahman b. Ebi Hâtim’in el-Hanzalî. Kitâbü’l-Merâsîl. thk. Şükrullah Kuçânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
- Serahsi, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. Usûlü’s-Serahsî. thk. Ebû’l-Vefâ el-Afgânî. 2 Cilt. Beyrût: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993.
- Şâfiî, Muhammed b. İdris. er-Risale. thk. Ahmed Muhâmmed Şakir. Kahire: Dâru’n-Nubelâ, 2016.
- Şevkânî, Muhammed Ali. İrşâdu’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hakk min İlmi’l-Usûl. thk. Ebû Hafs Sâmî. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Fadîle, 2000.
- Şîrâzî, Ebu İshak İbrahim b. Ali. el-Lum’a fi Usûli’l-Fıkh. thk. Muhyiddin Dîb mıstu, Yusuf Ali Bedivi. Beyrût: Dâru ibn Kesir, 1995.
- Tûfî, Necmeddîn Ebû Rabî’ Süleyman. Şerhu Muhtasari’r-Ravza. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 3 Cilt. Vezaretü’ş-Şuuni’l-İslamiyye ve’l-Evkâf ve’d-De’ve ve’l-İrşâd, 1998.
- Zerkeşî, Bedruddîn b. Bahâdır. el-Bahru’l-Muhît fî Usûli’l-Fıkıh. thk. Abdussettar Ebû Gudde. 6 Cilt. Kuveyt: Vezaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuunü’l-İslamiyye, 1992.
- Zeydân, Abdülkerim. el-Vecîz fî Usûli’l-Fıkh. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2006.
There are 44 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Religious Studies |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2022 |
| Published in Issue | Year 2022 Volume: 20 Issue: 1 |
Cite
İlmî Tedrîsâtın Tertîbi Üzerine…
Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU
Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU