İslam Mecmuası’nda Yer Alan Karargâh-ı Umumi Tebligatlarına Göre I. Dünya Savaşı’nda Karadeniz’de Türk ve Rus Donanmasının Faaliyetleri (1914-1915)

Year 2020, Issue: 2, 149 - 176, 27.12.2020

Ali Satan , Hamza Bilgü

Abstract

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılışı 1914 yılı sonbaharında Goeben (Yavuz) ve Breslau (Midilli) kruvazörlerinin Karadeniz’de Rus limanlarını bombalamasıyla gerçekleşmiştir. Ardından Osmanlı Devleti ile Rusya arasında şiddetli muharebeler baş göstermiş, bu muharebelerde ağır kayıplar verilmiştir. Birinci Dünya Savaşı esnasında Kafkaslarda yaşanan Osmanlı-Rus mücadelelerine literatürde geniş yer ayrılırken Karadeniz açıklarında ve kıyılarında gerçekleşen deniz muharebelerinden ya hiç bahsedilmemekte ya da çok az bahsedilmektedir. Hâlbuki Osmanlı-Rus muharebeleri karada devam ettiği kadar denizde de sürmekte, Osmanlı donanması ile Rus donanması zaman zaman karşı karşıya gelmektedir. Yayın hayatı büyük oranda Birinci Dünya Savaşı esnasında süren ve Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla son bulan İslam Mecmuası’nda yer alan Karargâh-ı Umumi tebligatlarında Karadeniz’de Osmanlı ve Rus donanmaları

Keywords

Birinci Dünya Savaşı, İslam Mecmuası, Karadeniz, Osmanlı İmparatorluğu, Rusya, Donanma, Yavuz, Midilli, Sivastopol, Odesa, Kruvazör

References

• ALPAGUT, Haydar, Büyük Harbin Türk Deniz Cephesi, Deniz Matbaası, İstanbul 1937
• ATABEY, Figen, Karadeniz’de Türk Donanması (Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele Dönemi), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2006
• BAKIRCI, Mustafa, “II. Meşrutiyet Dönemi Din Sosyolojisinin Önemli Bir Kaynağı: İslam Mecmuası (1914-1918)”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 17 (2004), s. 177-210
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi, yay. haz. Kemal Gurulkan vd., c. 1, İstanbul 2013
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi, yay. haz. Kemal Gurulkan vd., c. 2, İstanbul 2013
• BESBELLİ, Saim, Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Deniz Harekâtı, c. 8, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1976
• ÇAVDAR, R. Tuğba, İslam Mecmuası’nın Türk Dönemsel Yayını İçinde Yeri ve Önemi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1988
• GÖLEÇ, Mustafa, “Türkiye Cumhuriyeti’ni Kuran Metinlerden Biri: İslam Mecmuası Neden Okunmalı”, İslam Mecmuası 1914-1918, c. 1, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2019, s. 1-39
• GÖRGÜLÜ, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu (1912-1922), Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara 2014
• İslam Mecmuası 1914-1918, yay. haz. İlhami Danış, Mustafa Göleç ve Ömer Faruk Köse, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, c. 1-3, İstanbul 2009
• KAMENSKY, Stebline, 1914-1918 Karadeniz’de Mayın Harbi, çev. Kur. Binbaşı S. Gökdeniz, Deniz Matbaası, İstanbul 1938
• KURŞUN, Zekeriya, “İslamcı-İttihatçı Bir Yapılanma: Cemiyet-i Hayriye-i İslamiye ve İslam Mecmuası”, İslam Mecmuası 1914-1918, c. 1, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2019, s. 39-51
• KURTOĞLU, Fevzi, Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale’de Türk Donanması, yay. haz. Ali Fuat Örenç ve Levent Düzcü, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2015
• LOREY, Hermann, Türk Sularında Deniz Hareketleri, çev. Yarbay Tekirdağlı Sami, Deniz Matbaası, İstanbul 1936
• ŞENEL, Cahid, “Türkçülerin Dinde Reform Çabalarının Zemini Olarak İslam Mecmuası”, İslam’ı Uyandırmak-I, ed. Lütfi Sunar, İlmi Etüdler Derneği, İstanbul 2018, s. 147-162
• TURAN, Resul, “I. Dünya Savaşı’nda Karadeniz’de Batırılan Bir Kızılhaç Gemisi: Portugal”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı 25 (2018), s. 185-202
• YILDIZ, Gültekin, Osmanlı Devleti’nde Askerî İstihbarat (1864-1914), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2019
• YILDIZ, Halil, “II. Meşrutiyet Dönemi Din ve Modernleşme Tartışmaları: Sebilürreşad Dergisi ve İslam Mecmuası Örneği”, Turkish Studies, Sayı 13 (2018), c. 2, s. 107-126