1963-1974 Yılları Arasında Kıbrıs’ta Rumların Türklere Karşı Saldırıları Soykırım Olarak Değerlendirilebilir Mi?

Year 2021, Issue: 4, 103 - 130, 27.12.2021

Oğuz Yucel

Abstract

Kıbrıs Adası, küresel güçlerin Doğu Akdeniz’i kontrol etme politikaları için stratejik konumunu ve önemini korumaktadır. 1571 yılında Osmanlı Devleti tarafından fethedilen Kıbrıs, 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sonrasında Osmanlı Devleti’nin uluslararası konjonktürdeki yalnızlığının giderilmesi amacı ile İngiltere’ye kiralanmıştır. Bu tarihten 1960 yılına kadar Kıbrıs, İngiltere idaresinde kalmıştır. Bu süreçte Rumlar, Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanması için çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. 1955 yılında EOKA terör örgütü kurulmuş ve “Enosis” amacı ile terör saldırıları yapmaya başlamıştır. 1960 yılında Türk ve Rumların ortak kurucu oldukları Kıbrıs Cumhuriyeti 21 Aralık 1963 tarihinde EOKA örgütünün başlattığı saldırılar neticesinde son bulmuştur. 1963 Kanlı Noel’inden 1974 Barış Harekâtına kadar Türk yerleşim bölgelerine ve sivil, silahsız halka yönelik Rum saldırıları, Yunan asker ve subay desteği ile devam etmiştir. Bugüne kadar bu saldırıların Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda 09.12.1948 tarihinde kabul edilen “Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi”nde belirtilen maddeler açısından ne anlam ifade ettiği konusunda bir çalışma olmamıştır. Bu çalışma, bu saldırıların soykırım olarak yorumlanıp yorumlanamayacağını tartışmak için yazılmıştır.

Keywords

Kıbrıs Adası, Rumlar, Türkler, Saldırı, Soykırım Suçu

References

• BCA, 30-18-1-2, K. 317, G. 47, S. 8 [19.07.1974]
• A. Ortega, UNFICYP Expert The Ortega Report, Dünya Kıbrıs Türkleri Vakfı Yayınları No. 1, Ekim 2011
• ALMAYAHHI, Hayder İsam Abbas, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde Savaş Suçları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 2017
• ALTUN, Mehmet, Kıbrıs Olayları (1960 1974) ve Gaziantep Kıbrıs Gazileri, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep, 2016
• AKKURT, Aydın, Türk Mukavemet Teşkilatı, Bayrak Matbaacılık, İstanbul 1999
• BERBER, Handan, Ege Bölgesi Yerel Basınında 1963-1967 Kıbrıs Olayları, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Manisa 2013
• BEYAZIT, Özgür, Uluslar Arası Ceza Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Yetkisi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 2008
• Clerides, Glafcos Cyprus: My Deposition 1-4, Alithia Press, Nicosia 1989
• DURAN, Batuhan, Uluslararası Suçlar, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2013
• EMİRCAN, Mehmet S., Kıbrıs Türk Toprağıdır 2, Türk Metal Sendikası Araştırma Bürosu, İstanbul 2000
• EROL, Hande, Kıbrıs Politikalarında Lider Rauf Denktaş’ın Rolü, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul 2014
• General Grivas, Hayatım, ed. Charles Foley, Çev. Cumhur Atay, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2012
• GIBBONS, Harry Scott, Kıbrıs’ta Soykırım, Özyurt Matbaası, Ankara 2003
• GIBBONS, Harry Scott, The Genocide Files, Charles Bravos Publishers, London 1997
• GÖKTÜRK, Turgay Bülent, “Kıbrıs’ta Rumların Gerçekleştirdiği 1974 Katliamları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı 2228 (2017), s.159-170
• GÜLEN, Ahmet, İnönü Hükümetleri’nin Kıbrıs Politikası (1961-1965), Berikan Yayınevi, Ankara 2016
• HACEK, Yusuf, Öncesi ve Sonrasıyla Türkiye’nin Kıbrıs Üzerindeki Garantörlük Hakkı, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş 2005
• KESER, Ulvi, Kıbrıs’ta Türk- Yunan Fırtınası (1940-1950-1960-1970), Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2006
• KIZILYÜREK, Niyazi, Bir Hınç ve Şiddet Tarihi Kıbrıs’ta Statü Kavgası ve Etnik Çatışma, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016
• KOCA, Zafer, İnsanlık Suçunun Önlenmesi ve Mağduru Korunmasında Uluslararası Ceza Hukuku ve Uluslararası Ceza Mahkemesinin Önemi ve Etkileri, Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Muğla 2013
• MAYAMBA, Junior Kayambe, Afrika’da İşlenen Uluslararası Suçlar ve Uluslararası Yargı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2016
• MAYES, Stanley, Kıbrıs’ın İlk Cumhurbaşkanı Başpiskopos III. Makarios Yaşam Öyküsü, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2019
• ÖZASLAN, Bahadır Bumin, “Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi Açısından Hocalı Katliamı”, Hacettepe HFD, (2014), s. 187-214
• SATAN, Ali ve Erdoğan Şentürk, Tanıkların Diliyle Kıbrıs Olayları 1955-1983, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2012
• SERTER, Vehbi Zeki, Kıbrıs’ta Rum-Yunan Saldırıları ve Enosis, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2008
• ŞENER, Bülent, “1967 Kıbrıs Krizi’nde Siyasi, Askeri ve Hukuki Boyutlarıyla Türkiye’nin Zorlayıcı Diplomasi Uygulaması”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 31, c. 16, s. 271-304
• YALÇIN, Emrullah, “Kıbrıs’ta Türk Mukavemet Teşkilatı ve Rauf Denktaş”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 58 (2016 Bahar), s. 111-148
• “Adamı Çiğneyip Kaçtı”, Akın, 9 Aralık 1963, s. 1
• “Bir Türke Ateş Açıldı”, Akın, 14 Aralık 1963, s. 1
• “İki Türk Lise Öğrencisi Gaddarca Vuruldu”, Akın, 22 Aralık 1963, s.1
• “Rum Çetecilerin Küçük Kaymaklıdaki Vahşetleri de Meydana Çıkıyor 100 lük İmam ile 17 Yaşındaki Kötürüm Oğlunun Kafaları Kesilerek Öldürüldü”, Bozkurt, 2 Ocak 1964, s. 1
• “Gazeteciler Küçük Kaymaklıyı Gezdi Evlerin Yüzde Doksanı Yağma Edildi”, Bozkurt, 2 Ocak 1964, s. 2
• “Ayvasıl’da Yapılan Kazılarda Kardeşlerimizin Çürümüş Cesetleri Meydanlara Çıkarıldı”, Bozkurt,14 Ocak 1964, s. 1
• “İlk Rakam: Çarpışmalarda 23 Şehit Verdik Bulunan Cesetler Arasında Gözleri Oyulmuş, Süngü ile Delik Deşik Edilmiş ve İkiye Bölünmüş Olanlar Var”, Bozkurt, 17 Kasım 1967, s. 1
• “U Thant, Kıbrıstaki, Son Olayların Rumlar Tarafından Daha Önceden Planlandığını Raporunda Açıkladı”, Bozkurt, 19 Kasım 1967, s.1
• “International Herald Tribune Rum Barbarlığını Teşhir Etti Limasol’daki Türkler esir telakki ediliyor”, Bozkurt, 28 Temmuz 1974, s. 1
• “Yeni Katliamlar”, Bozkurt, 23 Ağustos 1974, s. 1
• “Saldırıları İzlediler”, Halkın Sesi,8 Şubat 1964, s. 1
• “Katliam İtirafı,” Hürriyet, 22 Kasım 2004, s. 2
• “Yaralılar Kıbrıs Katliamını Anlattı”, Milliyet, 30 Aralık 1963, s. 1
• “İsveç TV’si Sinirlerine Hâkim Olamayan Bu Filme Bakmasın Diye Katliamı Gösterdi”, Milliyet, 2 Eylül 1974, s. 1
• “Tanıklar Katliamı Anlatıyor”, Milliyet, 3 Eylül 1974, s. 1
• T.B.M.M Tutanak Dergisi, 13. Birleşim (20.7.1974), c.13, Toplantı 13
• “Garanti Antlaşması (Zurich, 11 Şubat 1959), https://www.mfa.gov.tr/garanti-antlasmasi-_zurich_11-subat-1959_.tr.mfa (erişim tarihi: 15.03.2021)
• Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluş antlaşmaları olan Londra Antlaşması ve Garanti Antlaşması için bkz “Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Temel Yapısı (Zurih,11 Şubat 1959)”, https://www.mfa.gov.tr/kibris-cumhuriyetinin-temel-yapisi-_zurih_11-subat-1959_.tr.mfa (erişim tarihi: 15.03.2021)
• AYDIN, Nurhan,“Soykırım İddiası ve Uluslararası Kriterler”; https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/AYDIN-Nurhan-SOYKIRIM-%c4%b0DD%c4%b0ASI-VE-ULUSLARARASI-KR%c4%b0TERLER.pdf (erişim tarihi: 15.03.2021)
• Dışişleri Belleteni, 1967, Sayı 16-27
• Items-in-Peace-keeping operations-Cyprus-meeting with Representatives of Greece and Cyprus- BM, S-0869-0001-03-00001 Special report on recent developments in Cyprus/by the Secretary-General, BM, S/8248/Add.2