Öz
Öz: Alevi-Bektaşi edebiyatının yedi büyük şairinden biri olan Pir Sultan Abdal, bunlar arasında bugüne değin hakkında en çok araştırma yapılan şairdir. Alevi-Bektaşi edebiyatının da en lirik şairidir. 16. yüzyıl başlarında Sivas’ın Yıldızeli ilçesinin Banaz köyünde doğan Pir Sultan Abdal’ın asıl adı Haydar’dır. Hayatı menkıbevi bir nitelik kazanmıştır. Özellikle Anadolu’da Pir Sultan Abdal geleneği oluşmuş ve sayıları 10’a yaklaşan şairin Pir Sultan mahlasını kullandığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada bir mecmuada yer alan Pir Sultan Abdal şiirlerine yer verilmiştir. Rika ile yazılmış yazma hâlindeki bu mecmuada Şah Hatayî ve Kul Himmet’e ait pek çok şiir de yer almaktadır. Mecmuadaki Kul Himmet’e ait şiirler daha önce tarafımızdan yayımlanmıştır. Mecmuanın bazı sayfaları eksiktir. Mecmuada Pir Sultan Abdal’a ait toplam 69 şiir yer almaktadır. Makale boyutlarını oldukça aşacağı için bu çalışmada bunlardan ilk 23’üne yer verilmiştir. Tespit edilebildiği kadarıyla bu 23 şiirden 14 tanesi daha önceki çalışmalarda yayımlanmış, 9 tanesi ise bugüne değin yayımlanmamıştır. Yayımlanan şiirlerin bu çalışmaya alınmasında daha önce yayımlanan şiirlerle bu mecmuadaki şekilleri ve dörtlük sayıları arasında farklılıkların olması, farklı ifade ve söyleyiş özelliklerinin görülmesi ile karşılaştırmalı çalışmalara kaynak sağlanması etkili olmuştur. Bu bakımından 23 şiir de bu çalışmaya alınmıştır. Şiirlerin 22’si beş dörtlük, 1 tanesi ise 8 dörtlüktür. 23 şiirde de 11’li hece ölçüsünün kullanıldığı görülmektedir. Hece ölçüsündeki kimi aksaklıklar da metin tamir edilerek giderilmeye çalışılmıştır.
Abstract: Pir Sultan Abdal is one of the seven greatest poets of Alevi-Bektashi literature; among these poets, he is the one about whom most researches have been carried out. Pir Sultan Abdal is the most lyrical poet of Alevi-Bektashi literature. He was born at the beginning of the 16th century in Sivas city, Yıldızeli district, Banaz village; his real name was Haydar and his life has gained a legendary feature in time. Especially in Anatolia, there has been a Pir Sultan Abdal tradition and it is determined that more than 10 poets used Pir Sultan Abdal’s pen name. In this study, Pir Sultan Abdal’s poems in a specific journal had been analyzed. In this journal, written with rika in the shape of manuscript, there are many other poems belonging to Şah Hatayi and Kul Himmet. Poems by Kul Himmet in the journal were formerly published by us. Some of the pages in the journal are missing. There are 69 poems by Pir Sultan Abdal in the journal. As this number is too much for our article, the first 23 poems had been analyzed. According to our research, 14 of these poems were formerly published in previous studies. 9 of them haven’t been published until today. Poems included in this study are chosen according to some criteria; they are different from the previously published ones in terms of shape and quadrant numbers and they have some different strain and phonetics aspects. These specifically chosen poems can be used as resources in comparative studies. There are five quadrants in 22 poems while there are eight quadrants in one poem. It is determined that eleven syllabic meters are used in all of the chosen poems. It is attempted to correct some of the defects in syllabic meters by restoring the texts.
Anahtar Kelimeler
Halk şiiri Alevi-Bektaşi edebiyatı Mecmua Pir Sultan Abdal. (Folk Poetry Alevi-Bektashi literature Periodical (Journal) Pir Sultan Abdal)
Kaynakça
- Albayrak, N. (2007). Pîr Sultan Abdal. DİA, (XXXIV, 277-278). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Aslanoğlu, İ. (1992). Şah İsmail Hatayî ve Anadolu Hatayîleri. İstanbul: Der Yayınları.
- --------------- (2000). Pir Sultan Abdallar. İstanbul: Can Yayınları.
- Avcı, A. H. (2004). Bize de Banaz’da Pir Sultan Derler. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
- -------------- (2012). Osmanlı Gizli Tarihinde Pir Sultan Abdal ve Bütün Deyişleri. İstanbul: Barış Kitap Yayınları.
- Bezirci, A. (2010). Pir Sultan Yaşamı, Kişiliği, Sanatı, Etkisi, Sözlük, Kaynakça ve Bütün Şiirleri. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Birdoğan, N. (2003). Anadolu’nun Gizli Kültürü Alevilik. İstanbul: Kaynak Yayınları.
- Boratav, P. N. ve Gölpınarlı, A. (1943). Pir Sultan Abdal. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
- Ergun, S. N. (1956). Hatâyî Divanı Şah İsmail Safevî Edebî Hayatı ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
- Gölpınarlı, A. (1969). Pir Sultan Abdal Hayatı, Sanatı, Eserleri. İstanbul: Varlık Yayınları.
- Günay, U. (2008). Pir Sultan Abdal Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ Yayınları, 305-328.
- Kaya, H. (2015). Kul Himmet Üstadım’ın Bir Mecmua ve İki Cönkte Yer Alan 7 Şiiri. JASSS The Journal of Academic Social Science Studies, 37, 173-184.
- Kaya, H. ve Çetin, N. (2015). Kul Himmet’in Bir Mecmuada Yer Alan 50 Şiiri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (37), 181-204.
- Öztelli, C. (2012). Pir Sultan Abdal Bütün Şiirleri. İstanbul: Özgür Yayınları.
- Öztürk, T. (2007). Pir Sultan Abdal Bütün Şiirleri. İstanbul: Akvaryum Yayınevi.
- Tekin, N. (2013). İnanç ve İsyan Ozanı Pir Sultan Abdal. İstanbul: Paraf Yayınları.
- Yağcı, Ö. (2011). Pir Sultan Abdal Yaşamı ve Şiirleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
- Zaman, S. (2009). Yedi Ulu Ozan. İstanbul: Can Yayınları.
Ayrıntılar
| Bölüm | Tüm Sayı |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 9 Kasım 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016 Cilt: 4 Sayı: 8 |
