JUSTICE AS A VIRTUE IN AVICENNA'S THOUGHT AND ITS SOCIAL REFLECTIONS

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 16, 394 - 413, 15.10.2020

Ramazan Turan

https://doi.org/10.20304/humanitas.762486

Cited By: 2

Öz

The paper aims to analyze Avicenna's understanding of justice as a virtue and its reflections in the social field. Avicenna accepts the Platonic virtue scheme and according to him there are four cardinal virtues; wisdom, courage, temperance and justice which is the sum of these three virtues. He puts sub-virtues under each virtue except justice. He gives a different classification of the sub-virtues than philosophers who are members of the Islamic moral tradition. There are two basic principles under the virtue of justice: the first is to find the means between excess and the deficiency; the second is that behavior only aims for good. In social relations, justice is a means between giving more or less than deserved. He draws attention to the importance of social cooperation and consensus in establishing the foundations of a fair society. He offers a bottom-up activist approach to balance the system against the oppressive attitude of the rulers/power. According to him, gambling, ill-gotten gains, interest and the appetite to win should be prevented for fair trading. It also draws attention to the functionality of ijtihad and the importance of keeping up with the change.

Anahtar Kelimeler

Avicenna, virtue, sub-virtue, justice, social justice

İBN SÎNÂ DÜŞÜNCESİNDE BİR ERDEM OLARAK ADALET ve SOSYAL YANSIMALARI

Öz

Bu makale, İbn Sînâ’nın bir erdem olarak adalet anlayışını ve sosyal alanda yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. İbn Sînâ, Platoncu erdem şemasını kabul eder, buna göre temel erdemler dörttür; hikmet, şecaat, iffet ve bu üç erdemin toplamı olan adalet. Adalet dışındaki her bir erdemin altına tâli erdemler koyar. O, tâli erdem tasnifinde ahlak geleneğine tabi olan filozoflardan farklı bir sıralama yapar. Ona göre adalet erdeminin altında iki temel ilke vardır: Birincisi ifrat ve tefrit arasında orta olanın bulunması; ikincisi davranışın sırf iyiyi hedeflemesidir. Sosyal ilişkilerde adalet, hak edilenden fazla vermek ile hak edileni vermeme arasında orta olandır. O, adil bir toplumun temellerinin kurulmasında sosyal işbirliği ve uzlaşının önemine dikkat çeker. O, yönetenlerin/iktidarın baskıcı tutumu karşısında sistemi dengelemek için aşağıdan yukarıya eylemci bir yaklaşımı önerir. Ona göre adil bir alış-veriş için kumar, kuralsız kazanç, faiz ve fazla kazanma iştahı önlenmelidir. Ayrıca o, ictihadın işlevselliğine ve değişime ayak uydurmanın önemine dikkat çeker.

Anahtar Kelimeler

İbn Sînâ, erdem, alt erdem, adalet, sosyal adalet

Kaynakça

• Aksu, İ. (2018). Farabi’de temel erdemler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Alper, Ö. M. (2008). İbn Sînâ. İstanbul: İSAM Yayınları.
• Aristoteles. (2005). Nikomakhos’a etik. (S. Babür, Çev.). Ankara: Kebikeç Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1980).
• Fahri, M. (2004). İslam ahlak teorileri. (M. İskenderoğlu ve A. Arkan, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1994).
• Farâbî. (1995). Tahsilü-s saade. Beyrût: Daru’l-hilal.
• İbn Miskeveyh. (1964). Risale fî mâhiyyeti’l-adl. Leiden: E. J. Brill.
• İbn Miskeveyh. (2006). Tehzîbü’l-ahlâk. Beyrût: Dar Sader.
• İbn Sînâ. (2005). Kitabu’ş Şifa: Fizik 2. (M. Macit ve F. Özpilavcı, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1952).
• İbn Sînâ. (2010). Sema ve alem Kitabu’ş-Şifa. (M. Macit ve H. Kuşlu, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1952).
• İbn Sînâ. (2012). Kaderin sırrına dair risale. (Ö. M. Alper, Çev.). İbn Sînâ. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (7), 173-178.
• İbn Sînâ. (2013a). Dânişnâme-i alâî. (G. Deniz, Ed.; M. Demirkol, Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1657).
• İbn Sînâ. (2013b). En-necat felsefenin temel konuları. (K. Şenel, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1985).
• İbn Sînâ. (2013c). Kitabu’ş-Şifa metafizik 2. (E. Demirli ve Ö. Türker, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1952).
• İbn Sînâ. (2013d). Mantığa giriş / Kitabu’ş-Şifa. (Ö. Türker, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1952).
• İbn Sînâ. (2014a). İbn Sina Kitabu’ş Şifa: Fizik 1 (M. Macit & F. Özpilavcı, Çev.). Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1952).
• İbn Sînâ. (2014b). Risale fi’l birr ve’l ism. (G. Deniz, Çev.). Diyanet İlmi Dergi, 50(1), 229-244. Kindi. (1950). Resâʾilü’l-Kindî el-felsefiyye. Kâhire: Dâru'l-fikri'l-arabî.
• Kosmer, E. (1978). Gardens of virtue in the Middle Ages. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 41, 302-307.
• Nâsiruddîn Tusî. (2007). Ahlâk-ı Nâsîrî. (A. Gafarov ve Z. Şükürov, Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1950).
• Platon. (1999). Devlet (S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcoz, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1959).
• Rawls, J. (2017). Bir adalet teorisi (V. A. Coşar, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1999).
• Toktaş, F. (2016). İbn Sînâ’nın “Risâle fî ‘İlmi’l-Ahlâk” risalesinin takdim, tahkik ve çevirisi. Dokuz Eylül Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (43), 7-52.
• Turan, R. (2015). İbn Miskeveyh’de erdem kavramı ve temel erdemler. NKÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 7-35.