Covid-19 Tanısı Almış ve Almamış Bireylerin Travma Sonrası Büyüme, Psikolojik Dayanıklılık ve Covid-19 Korkusu Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 12 - 25, 03.07.2023

Ümran Altundal

Öz

Mevcut çalışma, Covid-19 tanısı almış ve almamış yetişkin bireylerin travma sonrası büyüme, psikolojik dayanıklılık ve Covid-19 korkusu arasındaki ilişkiyi değerlendirerek pandemi gibi afet durumları ardından kamu psikolojik kriz müdahalelerine katkı sağlamaktır. Araştırma, yaklaşık bir aylık süre içinde çalışmaya gönüllü katılan Covid-19 tanısı almış ve almamış 201 gönüllü ile yapılmıştır. Katılımcılara “Sosyo-Demografik, Mesleki ve Kişisel Bilgiler Formu”, “Travma Sonrası Büyüme Ölçeği”, “Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği” ve “Covid-19 Korkusu Ölçeği” sunulmuştur. Çalışmada nicel araştırma yönteminden yararlanılmış olup elde edilen verilerin analizi SPSS programı ile yapılmıştır. Covid-19 tanısı almış ve almamış toplamda 201 katılımcının “Travma Sonrası Büyüme”, “Psikolojik Dayanıklılık” ve “Covid-19 Korkusu” ölçek ortalama puanları incelendiğinde katılımcıların psikolojik dayanıklılık ölçeğinde en yüksek seviyede sosyal kaynaklar alt boyutunda, travma sonrası büyüme ölçeğinde ise benlik algısında bir değişim alt boyutunda olduğu bulunmuştur. Değişken ile ölçek alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendiğinde yaş arttıkça covid-19 korkusu artmakta olduğu, kadınların psikolojik dayanıklılık yapısal stili ile travma sonrası büyüme başkalarıyla ilişkilerde değişim ve covid-19 korkusu erkek katılımcılardan fazla; evli katılımcıların covid-19 korkusu bekar katılımcılardan daha fazla; katılımcıların eğitim seviyesi arttıkça psikolojik dayanıklılık artmakta olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak mikro ve makro seviyede kamu ruh sağlığı çalışmaları hazırlanırken covid-19 salgını gibi afetler sonrasında ve öncesinde bireylerin psikolojik sağlamlığını güçlendirme ve buna etki eden faktörleri inceleme ile psikolojik olumlu bir dönüşüm olarak travma sonrası büyüme ile psikolojik sağlamlığı geliştirme çalışmaları için mevcut çalışma bulguları dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 pandemisi, Travma Sonrası Büyüme, Psikolojik Dayanıklılık, Covid-19 Korkusu

Teşekkür

Tüm süreçte

Kaynakça

• Celdrán, M., Serrat, R., & Villar, F. Post-Traumatic Growth among Older People after the Forced Lockdown for the COVID–19 Pandemic. The Spanish Journal of Psychology, 2021; 24, E43. doi:10.1017/SJP.2021.40
• Feng LS, Dong ZJ, Wu XQ, Zhang L, Yan RY, Ma J, Zeng Y. COVID-19-related post-traumatic growth in the general public: a cross-sectional study from Yunnan, China. Psychol Health Med. 2021 Aug; 17:1-6. doi: 10.1080/13548506.2021.1966700. Epub ahead of print. PMID: 34402336.
• Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. Positive Aspects of Critical Life Problems: Recollections of Grief. OMEGA - Journal of Death and Dying, 1989-1990; 20(4), 265–272. https://doi.org/10.2190/QDY6-6PQC-KQWV-5U7K
• Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. Posttraumatic Growth: Conceptual Foundations and Empirical Evidence. Psychological Inquiry, 2004; 15(1), 1–18. http://www.jstor.org/stable/20447194
• pan Cui, P., pan Wang, P., Wang, K., Ping, Z., Wang, P., & Chen, C. Post-traumatic growth and influencing factors among frontline nurses fighting against COVID-19. Occupational and Environmental Medicine, 2021; 78(2), 129-135.
• Friborg O., vd., A new rating scale for adult resilience: what are the central protective resources behind healthy adjustment? International Journal of Methods in Psychiatric Research, 2003; 12(2), 65–76. https://doi.org/10.1002/mpr.143.
• Çetin, F. ve Basım, H. N. Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği’nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 2011; 22(2), 1-12.
• Kağan, M., Güleç, M. Boysan, M. Çavuş, H. Travma Sonrası Büyüme Envanteri’nin Türkçe Versiyonunun Normal Toplumda Hiyerarşik Faktör Yapısı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2012; 11(5), 617-624. DOI: 10.5455/pmb.1323620200.
• Creswell, J.W. Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. 4. Baskı, Ankara, Eğiten Kitap. 2016. ISBN: 978-605-4757-28-2
• Tedeschi, R. G. ve Calhoun, L. G. The posttraumatic growth ınventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 1996; 9(3), 455-471.
• Bakioğlu, F., Korkmaz, O., Ercan, H. Fear of COVID-19 and positivity: Mediating role of intolerance of uncertainty, depression, anxiety, and stress. International Journal of Mental Health and Addiction. 2020 May; 28 : 1–14.doi: 10.1007/s11469-020-00331-y
• Ahorsu, D.K., Lin, C-Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M. D., Pakpour, A. H. The Fear of COVID19 Scale: Development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction. 2020 Mar 27 : 1–9. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00270-8.
• Koliouli F, Canellopoulos L. Dispositional optimism, stress, post-traumatic stress disorder and post-traumatic growth in Greek general population facing the COVID-19 crisis. European Journal of Trauma & Dissociation. 2021 May;5(2):100209. doi: 10.1016/j.ejtd.2021.100209. Epub 2021 Feb 13. PMCID: PMC7881700.
• Karataş, Z. COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri, Değişim ve Güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi. 2020; 4(1), 3-15