Yaşam Mozaiğine Eklemlenen Hikâyeler Olarak Mekânsal Tasarımlar

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 38, 2793 - 2834, 31.12.2022

Kezban Ayça Alangoya

https://doi.org/10.31198/idealkent.1082400

Öz

İnsanlarla beraber zengin canlı türlerine ev sahipliği yapan doğal-yapılı çevreler yaşam hikâyeleri içerir. Kullanıcılar yaşam hikâyelerinin kahramanları, doğal-yapılı çevrelerse yaşamın sahneleri olarak imlendiğinde çevresel analizlerin var olan yaşamın deşifre edildiği incelemeler, mekânsal tasarımların yaşama eklemlenen hikâyeler oldukları vurgulanır. Mekân ile yaşamın ayrılamaz bir bütün oluşturduğunun vurgusu mimarlık disiplininin ve mimari tasarım ediminin fizikötesi kapsamını aydınlatır. Fenomenolojik deneyim-bilişsel analiz-bireysel tasarım aşamalarının eş zamanlı etkidiği mimari tasarım edimi sübjektif ve objektif değerlerin bütünleştiği yaratıcı bir süreçtir. Bu çalışmada yaratıcı tasarım ediminin ölçekler arası devingenlik içeren dinamik yapısı ile mekân-yaşam bütünselliğine görünürlük kazandırmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda algıların doğal-yapılı mekânları dönüştürme biçimleri; yakın kentsel çevrelerin, doğal-yapılı kentsel ortamların, kırsal ve terk edilmiş yerleşkelerin içerdikleri çevresel yaşam hikâyelerinin keşfedildiği analiz çalışmaları, yaşam mozaiğine eklemlenen yeni hikâyeler olarak tanımlanan mekânsal tasarımlar ve aralarındaki ilişkiler irdelenmiştir. Mimari tasarım eğitiminde yer-program etkileşiminin öneminin kavranması açısından tasarım alanı-mimari program seçiminin öğrencilere bırakılmasının önemine değinilmiştir. Doğal-yapılı çevrelerin içerdiği alt bölgelere-sınırlara-merkezlere özgü fiziksel-sosyal dinamiklerin gözetildiği yer-program belirleme sürecinin tasarım edimini soyut-somut bağlamda derinleştireceğine işaret edilmiştir. Yaşamsal hikâyeler aracılığıyla mekân-yaşam bütünlüğüne yapılacak vurgu, öğrencilerin uygulanmış/ uygulanmamış mimari projeleri biçim-hizmet-anlam bağlamında ilişkilendirerek ölçekler arası incelemelerine, tasarım-kuram ilişkisini kurabilmelerine, mimarlık disiplininin kapsadığı hizmet olanaklarının farkına vararak sosyal konular bağlamında bilinçlenmelerine yardımcı olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mekân-yaşam bütünselliği, mimari tasarım ediminin fizikötesi kapsamı, mimari tasarım ve ölçekler arası devinim, tasarım ediminin holistik yapısı, tasarım-kuram ilişkisi, The space-life integrity, metaphysical scope of architectural design act, architectural design between scales, the holistic nature of designing, design-theory relationship

Spatial Designs as Stories Integrated into the Mosaic of Life

Öz

Natural-built environments hosting rich living species along with humans contain life sto-ries. When users are alluded to be the protagonists of life stories and the natural-built envi-ronments to be the scenes of life, then it is emphasized that site analyses are studies in which the existing life is deciphered, and spatial designs are stories integrated into the mosaic of life. Emphasizing the space-life inseparability illuminates the metaphysical scope of architectural design. The act of architectural design, in which phenomenological experience- cognitive analysis-individual design act simultaneously, is a creative process integrating subjective-objective dimensions. This study aims to shed light on the dynamic structure of the creative design act moving between scales and the space-life integrity. Therefore it is examined how the perceptions transform natural-built spaces, and how analytical studies exploring envi-ronmental life stories of natural-built urban environments/rural/abandoned settlements relate to spatial designs being new life stories. It is noted that assigning design area-architectural program proposals to the student's choice will be supportive of revealing the unique physical-social dynamics of various natural-built environments. By grasping the space-life integrity through stories students might interrogate applied/unimplemented archi-tectural projects in the context of form-service-meaning, establish relationships between design-theory, and take responsibility for physical-social issues.

Anahtar Kelimeler

The space-life integrity, metaphysical scope of architectural design act, architectural design between scales, the holistic nature of designing, design-theory relationship

Kaynakça

• Asar, H. ve Çebi, P. D. (2018). Mimari temsilde kişisel anlatılar: Temsiller ve dillendirdikleri. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 14, 118-143.
• Aygün, Ö. (2018). Yaygın Platon okumasının bir eleştirisi. Kaygı, 57-91. doi: 10.20981/kaygi.47428. 25 Mayıs 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/ download/ article-file/560093 adresinden erişildi.
• Bahadır, E. (2014). Mekân tasarımlarında kimlik oluşum süreçleri ve yersizleşme kavramının irdelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). 1 Mayıs 2022 tarihinde http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/2302 adresinden erişildi.
• Birkan, Ç. (2015). Ayışığı manastırı. 5 Mayıs 2021 tarihinde https://www. mimarizm. com/mimari-projeler/restorasyon-ve-yenileme/ayişigi-manastiti_113084 adresinden erişildi.
• Borden, I., Kerr, J., Pivaro, A. ve Rendell, J. (2005). Strangely familiar. Narratives of architecture in the city.London: Routledge.
• Coates, N. (2012). Narrative architecture. Architectural Design Primer. London: John Wiley&Sons.
• Combrinck, C. (2018). Socially responsive research-based design in an architectural studio. Frontiers of Architectural Resarch, 7(2), 211-235.
• Crosbie, M. J. ve Pallasmaa, J. (19.07.2021). Architecture is a verb. 12 Temmuz 2022 tarihinde https://commonedge.org/juhani-pallamaa-arcgitecture-is-a-verb/ adresinden erişildi.
• Çalak, I. E. (2012). Kentsel ve kolektif belleğin sürekliliği bağlamında kamusal mekânlar: ULAP platz örneği, Almanya. Tasarım+Kuram Dergisi, 8(13), 34-47.
• Derviş, P. (2020). Düşünme ve görselleştirme aracı olarak Türkiye'de mimari maket. 20.yüzyıldan bir kesit. İstanbul: Mimarlar Derneği 1927 işbirliğiyle, Ofset Yayınevi.
• Dosya 05. (2015). Sürdürülebilirlik: Kent ve mimarlık. 12 Mart 2021 tarihinde http://mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya5pdf#p₌12 adresinden erişildi.
• Erzen, J. (2015). Üç habitus - Yeryüzü, kent, yapı. İstanbul: Y.K.Y Yayınları.
• Foque, R. (2011). Building knowledge by design. The 4th International Meeting on Architectural and Urbanism Research, Valencia, 1-3 June.
• Francois, J. (2021). Using art and storytelling to help students build resilience when learning online. 2 Nisan 2021 tarihinde https://www.timeshighereducation.com/ campus/using-art-and-storytelling-help-students-build-resilience-when-learning-online adresinden erişildi.
• Görün, M. ve Kara, M. (2010). Kentsel dönüşüm ve sosyal girişimcilik bağlamında Türkiye'de yaşam kalitesinin artırılması. 17 Mart 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/ en/download/article-file/704543 adresinden erişildi.
• Güneş, F. (2016). Eğitimde sorgulamanın gücü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 190-206.
• Heidegger, M. 1951. (2000). Wohnen, bauen, denken. I. Abteilung: Veröffentliche Schriften (1910-1976), Band 7., Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Houx, L. ve Spicer, A. (04.02.2021). Seven steps help students stay engaged online. 16 Mart 2021 tarihinde https://www.timeshighereducation.com/campus/seven-steps-help-students-stay-engaged-online adresinden erişildi.
• Ibrahim, N. L. N. ve Utaberta, J. (2012). Learning in architectural design studio. Procedia-Social and Behavioral Sciences, University Kebangsaan MalaysiaTeaching and Learning Congress 2011. Science direct, Pulau Pinang Malaysia, 60, 30-35.
• İnceoğlu, A. (2016-2020). 2 Temmuz 2020-5 Mart 2022 tarihleri arasında https:// manifold.press/arda-inceoglu adresinden erişildi.
• Koçyiğit, R. G. (2007). Mimarlıkta yersizleşme ve yerin yeniden üretimi. 7 Mart 2021 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/317995439_Mimarlikta_Yersizlesme_ve_Yerin-Yeniden_Uretimi adresinden erişildi.
• Kropf, K. (2018). The hand book of urban morphology. London: J. Wiley & Sons. Lees, L., Slater, T. ve Wyly, E. (2007). Gentrification. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Lynch, K. (1964). The image of the city. 15 Şubat tarihinde https://www. miguelangelmartinez.net/IMG/pdf/1960_Kevin_Lynch_The_Image_of _The_City_ book.pdf adresinden erişildi.
• Lynch, K. ve Hack, G. (1984) Site planning. 5 Mart 2020 tarihinde https://iris.nyit.edu/ ~maltwick/ESP/Module%202/Lynch_Site_design.pdf adresinden erişildi.
• Moskowitz, P. E. (2017). How to kill a city: Gentrification, inequality, and the fight for the neigborhood. London: Bold Type Books.
• Mumford, L. 1961 (2013). Tarih boyunca kent - Kökenleri, geçirdiği dönüşümler ve geleceği. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Neven, M. (31.05.2020). Covid-19 and the future of architectural education. 15 Haziran 2020 tarihinde https://www.archdaily.com/940505/covid-19-and-the-future-of-architectural-education adresinden erişildi.
• Nicol, D. ve Pilling, S. (2000). Changing architectural education: Towards a new professionalism. New York, London: Spon Press.
• Oh, E. (22.08.2019). Ultimate list of advice for incoming architecture students. 20 Haziran 2020 tarihinde https://www.archdaily.com/772277/back-to-school-archdaily-tips-for-incoming-architecture-students adresinden erişildi.
• Oliveira, V. (2016). Urban morphology. An introduction to the study of the physical form of cities. Switzerland: Springer International Publishing.
• Önal, G. K. ve Turgut, H. (2017). Cultural schema and design activity in an architectural design studio. Frontiers of Architectural Research, 6(2), 183-203.
• Pallasmaa, J. (2011). Tenin gözleri. İstanbul: Yem Yayıncılık.
• Pallasmaa, J. (2009). Space, place, memory, and imagination. The temporal dimension of existentialspace. New York, NY.: Routledge.
• Pallasmaa, J. ve Zambelli, M. (2021). Inseminations. Seeds for architectural though. Oxford, UK.: John Wiley&Sons Ltd.
• Psarra, S. (2009). Architecture and narrative. The formation of space and cultural meaning. London, New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• RethinkingTheFuture, (2022). The importance of 'narrative' in architecture. 10 Temmuz 2022 tarihinde https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a2775-the-importance-of-narrative-in-architecture/ adresinden erişildi.
• Robinson, S. (2021). Architecture is a verb. New York, NY: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Rossi, A. (1984). The architecture of the city.London: The MIT Press.
• Salama, A. M. (1995). New trends in architectural education: Designing the design studio. Raleigh, North Carolina: Tailored Text and Unlimited Potential Publishing.
• Schulz, C. N. (2000). Architecture: Presence, language, place. Italy/Milano: Skira Editore.
• Schulz, C. N. (2001). Yer kavramı bağlamında eski çevrelerde yapılaşma. Mimarlık Dergisi, 297, 42-45.
• Spence, C. (2020). Senses of place: architectural design for the multisensory mind. Cogn. Research 5, 46. 5 Mart 2021 tarihinde https.//doi.org/10.11.1186/s.41235-020-00243-4 adresinden erişildi.
• The Feminist Art and Architecture Collaborative: FAAC, (2017). Making, writing, teaching contested histories. Chicago: Chicago Architecture Biennial Press.
• Ulubay, S. ve Önal, F. (2020). Yeniden işlevlendirme yarışmalarının Berlin kenti örneği üzerinden irdelenmesi. Modulor 2020, 3(1), 39-65.
• Whyte, W. H. (1980). Th esocial life of small urban spaces. 5 Mart 2021 tarihinde https:// edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/4097533/mod_resource/content/1/the%20social%20life%of%20small%20urban%20spaces.pdf adresinden erişildi