COVID-19 Pandemisi, Devlet ve Yaşam Hakkı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 55 - 60, 30.12.2021

Dikran M. Zengınkuzucu

Öz

2020 yılının başında COVID-19 salgını kısa sürede tüm dünyayı sardı ve milyonlarca insanın yaşamını etkiledi. Bir yandan hükümetler bir yandan salgına karşı koruma önlemler almaya çalışırken, hazırlıksızlık ve kaynakların yetersizliği nedeniyle bir çok kişi yaşamını yitirdi ya da yaşamı tehlikeye girdi. Bu çalışma COVID-19 salgını koşullarında devletlerin yaşam hakkına ilişkin pozitif yükümlülüklerini ele almaktadır. Çalışmanın ana konusu “COVID-19 Pandemisi gibi beklenmedik, olağan dışı veya elde olmayan durumlar devletlerin yaşam hakkı çerçevesindeki pozitif sorumluluğunu azaltır mı?”dır. Buna bağlı olarak cevabı aranacak diğer sorular “COVID-19 salgını gibi bir durum nasıl önceden görebilir ve tüm önlemleri alabilir?” veya “bu durumda salgın koşullarında hazırsızlık ve yoğunluktan dolayı ölümler bu manada yaşam hakkı ihlali midir?” olacaktır. Bu bağlamda, çalışma insan hakları hukukunun devletlerin gelecekteki beklenmedik ve olağan dışı salgın, doğal afet, iklim felaketleri gibi durumlar için nasıl davranmaları gerektiğini gösterir bir kılavuz niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, insan hakları hukuku, pozitif yükümlülük, yaşam hakkı, sağlık hakkı.

Kaynakça

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi [AİHM] (2021), “Factsheet – COVID-19 health crisis”, https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Covid_ENG.pdf (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• Akandji-Kombe, Jean-François (2008), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler (Brüksel: AK Yayınları).
• Avrupa Konseyi [AK] (2014), “Guide on the decision-making process regarding medical treatment in end-of-life situations”, https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId= 090000168039e8c5 (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• AK (2020), “Statement of principles relating to the treatment of persons deprived of their liberty in the context of the coronavirus disease (COVID-19) pandemic”, Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, 20 March 2020, https://rm.coe.int/16809cfa4b (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• Bakırcı, Hasan (2009), “AİHS’ne Üye Devletlerin Sözleşmeden Kaynaklanan Pozitif Yükümlülükleri”, Taşkın, Ahmet (Der.), 50. Yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye Sempozyumu, 4 Aralık 2009 (Ankara: Türkiye Adalet Akademisi).
• Dünya Sağlık Örgütü [DSÖ] (2020), “OHCHR, IOM, UNHCR and WHO joint press release: the rights and health of refugees, migrants and stateless must be protected in COVID-19 response”, 31 March 2020, https://www.who.int/news-room/detail/31-03-2020-ohchr-iom-unhcr-and-who-joint-press-release-the-rights-and-health-of-refugees-migrants-and-stateless-must-be-protected-in-covid-19-response (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• Fredman, Sandra (2008), Human Rights Transformed: Positive Rights and Positive Duties (Oxford: OUP).
• Haffajee, Rebecca L. (2020), “Thinking globally, Acting Locally: The U.S. Response to Covid-19”, https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2006740 (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• Inter-Agency Standing Committee (2020), “COVID-19: Focus pn Persons Deprived of Their Liberty”, 27 March 2020, https:// interagencystandingcommittee.org/system/files/2020-03/IASC%20Interim%20Guidance%20on%20COVID-19%20-%20Focus%20on%20Persons%20Deprived%20of%20Their%20Liberty.pdf (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• İnsan Hakları Komisyonu [İHK] (2020), “Urgent action needed to prevent COVID-19 ‘rampaging through places of detention’ – Bachelet.”, 25 March 2020, https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25745&LangID=E> (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• O'Donnell, Francis Martin (2020), “Coronavirus: An Opportunity for Global Governance Reform”, Metropole, 4 April 2020, https://metropole.at/coronavirus-an-opportunity-for-global-governance-reform (Son Erişim: 27 Eylül 2021).
• Tocci, Nathalie (2020), “International Order and the European Project in Times of COVID19”, IAI Commentaries 20: 1-7.