COĞRAFYA DERSLERİNDE KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTİNİN TANI ARACI OLARAK KULLANILMASI: BİTKİLER KONUSU ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Sayı: 42, 1 - 24, 25.07.2020

Adnan Buldur , Caner Aladağ , Baştürk Kaya , Yasin Duran

https://doi.org/10.32003/igge.736283

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma ile ortaöğretim öğrencilerinin Coğrafya dersi kapsamında bitkiler konusuyla ilgili olarak bilişsel yapılarının belirlenmesinde alternatif bir ölçme değerlendirme aracı olan Kelime İlişkilendirme Testinin (KİT) tanı aracı olarak kullanılması amaçlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını, 2018-2019 eğitim ve öğretim yılında Konya’da bir ortaöğretim kurumunda öğrenim gören 10. sınıf öğrencileri arasından amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiş 35 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında öğretim öncesi ve sonrasında değiştirilmeden kullanılan dört anahtar kelime (bitki, ağaç, çalı ve ot) ile hazırlanmış Kelime İlişkilendirme Testi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniklerinden olan frekans analizi tekniği kullanılmıştır. Ayrıca kesme noktası tekniği kullanılarak kavram ağı haritaları hazırlanmıştır. Bu kavram ağlarında öğrenciler tarafından anahtar kelimelere karşılık üretilen cevap kelimeler arasındaki bağlantılar ortaya konmuştur. Araştırmanın bulgularına göre, öğrencilerin ders öncesinde daha az sayıda cevap kelimesi üretebildikleri ve kavramları birbirinden bağımsızmış gibi algıladıkları; ders sonrası uygulamada ise daha fazla sayıda ve birbiriyle bağlantılı cevap kelime üretebildikleri tespit edilmiştir. Ayrıca öğrenme sonunda ortaya çıkan kavram ağları öğrencilerin bilişsel yapılarında olumlu yönde bir gelişme olduğunu gösterir niteliktedir. Sonuç olarak, kelime ilişkilendirme testi bir tanı aracı olarak Coğrafya derslerinde eğitimciler tarafından öğrencilerin ön bilgilerinin belirlenmesi ve anlamlı öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespit edilmesi amacıyla kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya Öğretimi, Ölçme ve Değerlendirme, Kelime İlişkilendirme Testi

USING THE WORD ASSOCIATION TEST IN GEOGRAPHY COURSES AS A DIAGNOSTIC TOOL: EXAMPLE OF PLANTS

Öz

With this research, it is aimed to use the Word Association Test (WAT), which is an alternative assessment and evaluation tool, as a diagnostic tool in determining the cognitive structures of high school students regarding the subject of plants in the course of Geography. The participants of the research consist of 35 students and they were selected among the 10th grade students studying in a high school in Konya in the 2018-2019 academic year, using the criterion sampling technique from purposive sampling methods. The Word Association Test form which was prepared with four keywords (plant, tree, bush and grass) used before and after the training to collect the data. Frequency analysis technique, which is one of the descriptive analysis techniques, was used in the analysis of the data. In addition, concept network maps were prepared using the cut-off technique. In these concept networks, the relations among the answer words produced by the students for the given keywords are revealed. According to the findings of the research, it was determined that students were able to produce fewer answer words and perceive the concepts as independent from each other in the pre-test but they were able to produce more related answer words in the post-test. In addition, the concept networks emerging at the end of learning show that there is a positive development in students' cognitive structures. As a result, the word association test can be used as a diagnostic tool in Geography lessons by educators to determine their students' prior knowledge and to determine whether meaningful learning takes place or not.

Anahtar Kelimeler

Geography Teaching, Measurement and Evaluation, Word Association Test

Kaynakça

• Akbaş, Y. & Gençtürk, E. (2013). Coğrafya öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme teknikleri ile ilgili görüşleri: kullanma düzeyi, sorunlar ve sınırlılıklar. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(30), 331-356.
• Akbaş, Y. (2008). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin iklim konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim yaklaşımının etkisi. (Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Aladağ, C., Tapur, T. & Duran, Y. (2018). Coğrafya öğretmen adaylarının güneş enerjisi konusundaki algılarının belirlenmesi. Future Visions Journal, 2(3), 17-27.
• Alkış, S. (2006). İlköğretim öğrencilerinin yağış kavramını algılamaları üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Atabek Yiğit, E. (2015). Exploring the relationship between cognitive structure outcomes and test achievements of pre-service science teachers on chemical bonding via flow mapping. Journal of Baltic Science Education, 14(4), 524-534.
• Atabek Yiğit, E. (2016). Investigating cognitive structures in some basic chemistry concepts via word association test. İlköğretim Online, 15(4), 1385-1398.
• Aydemir, A. (2014). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin beşeri coğrafya kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Aydın, F. & Güngördü, E. (2016). Coğrafya Eğitiminde Özel Öğretim Yöntemleri. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Aydoğan, S., Güneş, B. & Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Ayvacı, H. Ş., Özsevgeç, T. & Cerrah, L. (2004). Yıldırım kavramının farklı yaş grubundaki öğrencilerde gelişimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2), 351-360.
• Bacanlı, H. (2011). Eğitim Psikolojisi. (Geliştirilmiş 16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bahar, M. & Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Bahar, M. (2003). Misconceptions in biology education and conceptual change strategies. Educational Sciences: Theory & Practice, 3(1), 55-64.
• Bahar, M., Johnstone, A. H. & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33(3), 134-141.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. & Bıçak, B. (2015). Geleneksel-Tamamlayıcı Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri Öğretmen El Kitabı. (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Başol, G. (2016). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. (Genişletilmiş 4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bilgili, M. (2011). Coğrafya 9 ve 10. sınıf ders kitaplarındaki etkinlikler, ölçme ve değerlendirme çalışmaları ve etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 201-217.
• Bozyiğit, R. & Kaya, B. (2017). Coğrafya öğretmen adaylarının doğal afetlerle ilgili bazı kavramlar hakkındaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 55- 67.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ceci, S. J. & Roazzi, A. (1994). The effects of context on cognition: postcards from Brazil. In R. J. Sternberg & R. K. Wagner (Eds.), Mind in context: interactionist perspectives on human ıntelligence (pp. 74-101). New York: Cambridge University Press.
• Chang, C.-H., Pascua, L. & Ess, F. (2018). Closing the “hole in the sky”: The use of refutation-oriented ınstruction to correct students’ climate change misconceptions. Journal of Geography, 117(1), 3-16.
• Cope, J. S., Corney, D., Clark, J. Y., Remagnino, P. & Wilkin, P. (2012). Plant species identification using digital morphometrics: a review. Expert Systems with Applications, 39(8), 7562-7573.
• Creswell, John. W. (2016). Araştırma yaklaşımının seçimi. S. B. Demir (Ed.), Araştırma deseni-nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (4. Baskıdan Çeviri) içinde (s. 1-23). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çalışkan, H. & Yiğittir, S. (2014). Sosyal bilgilerde ölçme ve değerlendirme. B. Tay & A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 223-290). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, M., Tananis, C. A. & Trahan, K. W. (2019). İlköğretim Okullarında kullanılan alternatif değerlendirme yöntemlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 44(197), 223-238.
• Derman, A. & Ebenezer, J. (2018). The effect of multiple representations of physical and chemical changes on the development of primary pre-service teachers cognitive structures. Research in Science Education, 50, 1575-1601.
• Derman, A. & Yaran, M. (2017). Lise öğrencilerinin su döngüsü konusuyla ilgili bilgi yapıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(39), 255-274.
• Durmuş, S. & Bahar, M. (2005). 2004 öğretim programlarında ölçme değerlendirme yaklaşımı: İlköğretim matematik, fen ve teknoloji dersleri örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(10), 133-148.
• Dündar, H. (2007). Kavram analizi stratejisinin öğrencilerin kavram öğrenme başarısı ve hayat bilgisi dersine ilişkin tutumlarına etkisi. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Dündar, H. (2014). Sosyal bilgilerde kavram öğretimi. B. Tay & A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 309-342). Ankara: Pegem Akademi.
• Eğri, G. (2006). Coğrafya öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme yapabilme yeterliliği. (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, adresinden edinilmiştir.
• Ekiz, D. & Akbaş, Y. (2005). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin astronomi ile ilgili kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları. Millî Eğitim Dergisi, 165.
• Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
• Gay, L. R., Mills, G. E. & Airasian, P. W. (2012). Educational Research: Competencies for Analysis and Applications (Tenth Edition). Boston: Pearson.
• Gulacar, O., Sinan, O., Bowman, C. R. & Yildirim, Y. (2015). Exploring the changes in students’ understanding of the scientific method using word associations. Research in Science Education, 45(5), 717-726.
• Gussarsky, E. & Gorodetsky, M. (1988). On the chemical equilibrium concept: constrained word associations and conception. Journal of Research in Science Teaching, 25(5), 319-333.
• Johnson, R. B. & Christensen, L. (2014). Educational Research: Quantitative, Qualitative and Mixed Approaches. (Fifth Edition). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Karakuş, U. & Öztürk Demirbaş, Ç. (2011). Coğrafya öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme araçlarının kullanımı. Millî Eğitim Dergisi, 40(189), 71-86.
• Karakuş, U. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afet kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(3), 735-751.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel İrade Algı Çerçevesi ile Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. (İkinci yazım, 33. Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Kaya, B. & Akış, A. (2015). Coğrafya öğrencilerinin “hava” kavramıyla ilgili bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi ile belirlenmesi. Turkish Studies, 10(7), 557-574.
• Kaya, B. & Aladağ, C. (2018). Determining the cognitive structures of geography teacher candidates related to energy resources. Review of International Geographical Education Online, 8(2), 350-370.
• Kaya, M. F. & Taşdere, A. (2016). İlkokul Türkçe eğitimi için alternatif bir ölçme değerlendirme tekniği: kelime ilişkilendirme testi (KİT). Turkish Studies, 11(9), 803-820.
• MEB, (2018). Ortaöğretim coğrafya dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. 01 Haziran, 2018 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=336 adresinden edinilmiştir.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma nedir? S. Turan (Ed.), Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber içinde (s. 3-55). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Analizde ilk adımlar. S. Akbaba ve A. Ersoy (Ed.), Genişletilmiş bir kaynak kitap: nitel veri analizi (İkinci Baskıdan Çeviri) içinde (s. 50- 89). Ankara: Pegem Akademi.
• Nakiboğlu, C. (2008). Using word associations for assessing non major science students’ knowledge structure before and after general chemistry ınstruction: the case of atomic structure. Chemistry Education Research and Practice, 9(4), 309-322.
• Öztürk Demirbaş, Ç. (2017). The effect of out-of school activities on conceptual change in environmental education. Journal of Education and Training Studies, 5(2), 232-242.
• Pack, D. & Pons, L. (1985). Correlation between two ındices of commonality and of repetition in free word-association responses. Psychological Reports, 56(3), 931-938.
• Pamukcu, C. & Pınar, A. (2016). Tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme gelişim programının coğrafya öğretmen adaylarının bilgi düzeyi üzerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 225-235.
• Pınar, A. (2011). Geography teachers’ views on the assessment and evaluation instruments and methods used in the renewed geography curriculum. Educational Research and Reviews, 6(3), 334-341.
• Polat, G. (2013). 9. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme test tekniği ile tespiti. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(1), 97-120.
• Preece, P. F. W. (1978). Priming in the continued word-association test. Psychological Reports, 42(2), 675-676.
• Reinfried, S. (2006). Conceptual change in physical geography and environmental sciences through mental model building: the example of groundwater. International Research in Geographical and Environmental Education, 15(1), 41-61.
• Selçuk, Z. (2010). Eğitim Psikolojisi. (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sözen, E. (2018). 10. sınıf coğrafya dersi öğretim programında (2005) yer alan kazanımlara, öğretme-öğrenme ve ölçme-değerlendirme süreçlerine ilişkin öğretmen görüşleri. Turkish Studies, 13(27), 1305-1322.
• Sözen, E. (2019). High school students’ views and attitudes towards geography courses in Turkey. Review of International Geographical Education Online (RIGEO), 9(2), 458- 478.
• Şanlı, C. & Pınar, A. (2017). Tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme gelişim programının coğrafya öğretmen adaylarının yeterlik algısı üzerine etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 21-39.
• Tao, P. K. & Gunstone, R. F. (1999). The process of conceptual change in force and motion during computer-supported physics instruction. Journal of Research in Science Teaching, 36(7), 859-882.
• Taşdere, A., Özsevgeç, T. & Türkmen, L. (2014). Bilimin doğasına yönelik tamamlayıcı bir ölçme aracı: kelime ilişkilendirme testi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 129-144.
• Tsai, C. C. & Huang, C.-M. (2002). Exploring students’ cognitive structures in learning science: a review of relevant methods. Journal of Biological Education, 36(4), 163-169.
• Van de Ven, A. H. & Huber, G. P. (1990). Longitudinal field research methods for studying processes of organizational change. Organization Science, 1(3), 213-219.
• Van de Ven, A. H. & Poole, M. S. (1990). Methods for studying ınnovation development in the minnesota ınnovation research program. Organization Science, 1(3), 313-335.
• White, R. T. & Gunstone, R. F. (1989). Metalearning and conceptual change. International Journal of Science Education, 11(5), 577-586.
• Willcockson, M. (1944). Some misconceptions of fifth grade children in geography. Journal of Geography, 43(6), 229-235.
• Yaşar, O. (2005). Türkiye’de okutulan orta öğretim coğrafya ders kitaplarında ölçme ve değerlendirme çalışmalarına yönelik karşılaştırmalı bir yaklaşım. International Journal of Progressive Education, 1(2), 9-30.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (Genişletilmiş 10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.