TÜRKİYE’DE KAMU İHALE USULÜ SEÇİMİ: KARAR ALMA MODELLERİ ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2024, , 53 - 72, 31.08.2024

Serdar Şahin

https://doi.org/10.55775/ijemi.1510816

Abstract

Bütçe hakkına sahip erkin kolektif beklentilerini karşılayabilmek için devletlerin bazı ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu ihtiyaçların tedarikinin ne şekilde yapılacağı sosyal, siyasi ya da ekonomik tartışmaları beraberinde getirmektedir. Devletin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetler tamamıyla devlet kaynakları tarafından karşılanabileceği gibi, piyasa ekonomisinden de temini gerçekleştirilebilecektir. Devletin ihtiyaç duyduğu gereksinimleri piyasa ekonomisinden temin etme yolunu seçmesi ile birlikte devlet, mal ve hizmet talep eden sıfatıyla piyasa ekonomisinin bir aktörü haline gelmektedir. Ancak, devlet tarafından piyasadan yapılan alımlarda fiyat, kalite vb. bazı bilinmezliklerin belirlenmesinde kamu yararının göz önünde bulundurulması gerekliliğinden dolayı söz konusu ekonomik faaliyetler normal piyasa ekonomisi faaliyetlerinden ayrılmaktadır. Bu durumda, söz konusu tedarik için özellikli bir yöntemin kullanılması ihtiyacı oluşmaktadır ki, bu noktada karşımıza ihale yöntemi çıkmaktadır. Kamu ihalelerinden beklenilen amaçların etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmesinin sağlanması doğru ihale usulünün seçimi ile yakından ilişkilidir. Ülkemizde 4734 sayılı Kamu İhale Kanuna göre açık ihale usulü, belli istekliler arasında ihale usulü ve pazarlık usulü olmak üzere üç farklı ihale usulü bulunmaktadır. Bu çalışmada, kamu ihalelerinde etkinliğin sağlanabilmesi için kullanılacak ihale usulünün seçiminde etkili olan argümanların belirlenmesi amaçlanmış ve bu doğrultuda seçim kriterlerinin karar verme modellerine uygunluğu araştırılmıştır. Sonuç olarak ülkemizde kanunun yazım biçiminden kaynaklı olarak ihale usulleri ile istekli seçiminde idareye son derece geniş takdir yetkisi verilmesine rağmen denetiminin oldukça sınırlı tutulması nedeniyle kamu idarelerinin ihale usullerini etkinlikten uzak bir şekilde belirlediği kanaatine ulaşılmıştır.

Keywords

Kamu İhalesi, Kamu İhale Usulleri, Karar Alma Modelleri

PUBLIC PROCUREMENT PROCEDURE SELECTION IN TURKEY: AN ASSESSMENT WITHIN THE FRAMEWORK OF DECISION-MAKING MODELS

Abstract

States have some needs in order to meet the collective expectations of the power that has the right to budget. How these needs will be supplied brings about social, political or economic debates. The goods and services needed by the state can be met entirely by state resources, or they can be procured from the market economy. When the state chooses to supply its needs from the market economy, the state becomes an actor of the market economy as a demander of goods and services. However, in purchases made by the state from the market, price, quality etc. The economic activities in question are distinguished from normal market economy activities due to the need to take into account the public interest in determining some unknowns. In this case, there is a need to use a special method for the procurement in question, and at this point we encounter the tender method. Ensuring that the objectives expected from public tenders are effectively achieved is closely related to the selection of the correct tender procedure. According to the Public Procurement Law No. 4734 in our country, there are three different tender procedures: open tender procedure, tender procedure between certain bidders and bargaining procedure. In this study, it was aimed to determine the arguments that are effective in the selection of the tender procedure to be used in order to ensure efficiency in public tenders, and accordingly, the suitability of the selection criteria with the decision-making models was investigated. As a result, it has been concluded that although the administration is given extremely wide discretion in tender procedures and bidder selection due to the way the law is written in our country, its control is quite limited and public administrations determine tender procedures in an ineffective manner.

Keywords

Public Procurement, Public Procurement Procedures, Decision Making Models

References

• AKTAN, C. C. (1991). BAHÇE, A. B., Oyun Teorisi: Temel Kavramlar, http://www.canaktan.org/ekonomi/oyn-teorisi/temel-kavramlar.htm. Erişim: 27.09.2015.
• BEGG D., FİSCHER S., DORNBUSH D. (1991). Economics, Mc Graw, Hill., Third Ed., 1991.
• DELİGÖZ, E. (2014). 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Kapsamında Kamu Alım Usullerinin ve Doğrudan Temin Alım Sürecinin Hesap Verilebilirlik Açısından İncelenmesi, İdari Uzmanlık Tezi, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Yayın No:0237, Ankara, Aralık, 2014.
• DEMİRCİOĞLU, M.Y. (2014). “İhale Yolsuzluklarında Yeni Trend “Açık İhale” Usulünün Terki “Pazarlık Yoluyla İhale” Usulünün Keşfi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.115, Kasım-Aralık, 2014.
• DİLEK, S. (2016). Oyun Teorisi Eşliğinde Sanayi Ekonomisi (Endüstriyel Ekonomi), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• DİSPENZA , V., FLYNN, J., CURRİE, D. (2003). Management Decision Making: Towards an Integrative Approach, First Published, FT Prentice Hall, Financial Times, England, 2003.
• GARİBALDİ, G. (1996). Stratégie concurrentielle, Les Editions d’Organisation, 2. Ed., Paris, 1996.
• GÖK, Y. (2012). Açıklamalı Kamu İhale Kanunu, 5. Baskı, İlksan Matbaası, Ankara, Nisan, 2012, s. 691.
• KARADAĞ, N. (2012). “Matematikte Oyun Kuramı Minimaks Teoremi ve Nash Dengesi”, Bilim ve Teknik, Aralık,2004.
• MAYERSON, R. B. (1997). Game Theory (Analysis of Conflict), Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London, England, 1997.
• OECD (2007). “Integrity in Public Procurement: Good Practice from A to Z”, OECD Publishing, 2007. www.oecd.org/dataoecd/43/36/38588964.pdf.
• PAHL, N., RİCHTER, A. (2007). SWOT Analysis. Idea, Methodology and a Practical Approach, GRİN, Berlin, 22 October 2007.
• SAATY, T. L. (2008). “Decision Making with The Analytic Hierarchy Process”, International Journal of Services Sciences, Vol. 1, No. 1, 2008.
• SAĞIR, M. (2012). Yöneylem Araştırması-1, Ed. B. Fethi ŞENİŞ, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını, No: 2528, Eskişehir, 2012.
• SCHERER F.M. (1973). Industrial Market Structure and Economic Performance, Chicago, Rant Mac Nelly, 3. Ed.,1973.
• SCHOONER, S. L. (2002). “Desiderata: Objectives for a System of Contract Law”, Public Procurement Law Review, Vol.2, 2002.
• SCHOONER, S. L. “Desiderata: Objectives for a System of Contract Law”The George Washıngton Unıversıty Law School, Publıc Law And Legal Theory Workıng Paper No. 37.
• SEZER, Y. (2002). Kamu İhale Kanunu: Şeffaflık ve Rekabet, Amme İdaresi Dergisi, C.35, S.4, Aralık, 2002.
• ŞAHİN, S. (2018). Kamu İhale Usulleri, Umuttepe Yayınları, 2. Baskı, Kocaeli, 2018.
• TİMOR, M. (2021). Yöneylem Araştırması, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2010.
• TÜRKAN, E. (2001). Rekabet Teorisi ve Endüstri İktisadı”, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
• ÜNÜBOL, N. (2012). Kamu Alım Piyasalarının Etkinliğinde Rekabetin Rolü: Rekabetin Korunması, Sağlanması ve Rekabet Savunuculuğu, Rekabet Kurumu, Yayın No: 284, Ankara, Aralık 2012.