HİKAYE ANLATIMI OLARAK GÖRSEL SANATLARDA FAUST

Year 2020, Volume: 5 Issue: 10, 19 - 35, 31.07.2020

Cumhur Okay Özgör

Abstract

Orta Çağ’da söylencelerden, halk oyunlarından, XIX. ve XX. yüzyıla Goethe ve Mann gibi birçok yazarın ölümsüzleştirdiği Faust, şeytanla anlaşma öykülerinden, en popüler, en önemlilerinden biri olmuştur. Alman halk destanı, kukla oyunu ya da gerçekten yaşadığına inanılan biri olarak öyküsü dilden dile dolaşmış ve Faust evrensel bir destan haline gelmiştir. Değişen düzenin, insan doğasının metamorfik bir anlatısının aktarıldığı Faust, özellikle anlatı sanatı için önemli bir kaynak haline gelmiştir. Edebiyatta birçok yazar, Faust’un öyküsünü özgün bir dille anlatır. Edebi eserler zamanla diğer sanat dallarını da etkilerken özellikle plastik sanatlar Faust konusuna direkt ya da örtük bir biçimde yönelmiştir. Faust hikâyelerinden öykünen ressamlar ve daha sonrasında yönetmenler için öyküde geçen karakterler ve onların öyküsü önemli bir mirastır. Görsel olarak, resim, sinema, fotoğrafçılık ve heykel gibi çeşitli sanat dalları, Faust, Mefisto (Mephisto) ve Gretchen ilişkisi üzerine oldukça etkileyici eserler üretmiştir. Resim sanatında, Gabriel Von Max, Kothe Kollwitz, Delacroix, Rembrandt, Dali, Redon, Rossetti; heykel sanatında, Mark Antokoloski, Gustav Eberlie, Eugene Antoine Aizelin gibi sanatçılar; sinemada ise Murnau, Szabo, Sokurov ve Svankmajer gibi yönetmenler Faust öyküsünü görselleştirmişleridir. Bu çalışmada sinema, resim, heykel, fotoğrafçılık ve video sanatı gibi çeşitli disiplinlerin Faust yorumlamaları üzerine görsel karşılaştırmalar yapılacaktır. Edebi disiplinlerden görsel yorumlamalara Faust'un farklılıkları, gelişimleri, dönüşümleri, Faust öyküsünde yer alan karakterlerin analizleri günümüzde de popülaritesini kaybetmemesinin başlıca nedenleri üzerinde durulacaktır.

Keywords

Faust, Goethe, şeytanla anlaşma, görsel sanatlar, visual arts

FAUST IN VISUAL ARTS AS STORYTELLING

Abstract

From medieval, in stories, theater plays to XIX. and XX. Faust, which has been immortalized by many writers such as Goethe and Mann in the 16th century, is one of the most popular and most important story about the deal with the devil. Faust, a metamorphic narrative of the changing order, human nature, has become an important resource for narrative art in particular. Many writers in literature tell the story of Faust in an authentic language. While literary works influenced other branches of art in time, especially plastic arts directed directly or implicitly to Faust. As a visually, artists for the art of painting, cinema, photography, and sculpture have produced impressive works on the relationship between Faust, Mefisto (Mephisto) and Gretchen. In painting, artists such as Gabriel Von Max, Kothe Kollwitz, Delacroix, Rembrandt, Dali, Redon, Rossetti; Mark Antokoloski, Gustav Eberlie, Eugene Antoine Aizelin; In cinema, directors such as Murnau, Szabo, Sokurov, and Svankmajer visualized the Faust story. In this study, visual comparisons on Faust interpretations of various disciplines such as cinema, painting, sculpture, photography and video art will be made. In the presentation, Faust's transformations from literary disciplines to visual interpretations, the analysis of the characters in the history of Faust and the main reasons for not losing its popularity today will be emphasized.

Keywords

Faust, Goethe, deal with devil

References

• Berman, M. (1998). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor (Ü. Altuğ, B. Peker, Çev.), 1. Basım. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dovenport, R., (2005). Gotik, 1. Basım. Ankara: Dost Kitabevi.
• Goethe, J. W. V., (2011). Faust (İ. Cankorel, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Lukacs, G. (2011). Goethe ve Çağı (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Russell, J. B. (2001). Mephistopheles/ Modern Dünyada Şeytan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Shattuck, R. (2014). Yasak Bilgi (Z. Anlı, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Diederen, R., Valk, T., Borges, S. (2018). Du bist Faust: Goethes Drama in der Kunst. Germany: Prestel Verlag Publisher.
• Watt, I. (2014). Modern Bireyciliğin Mitleri (M. Doğan, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Görsel 1: Rembrandt-Faust (1652) 20.8 x 16 cm. Baskı Rijksprentenkabinet/Hollanda. https:// www.nationalgalleries.org/sites/default/files/styles/postcard/public/externals/104434. jpg?itok=TkVL7lTx (Erişim Tarihi:11Eylül 2019).
• Görsel 2: Caravaggio-Çalışma Odasındaki Aziz Jerome (1605) 112 cm × 157 cm. TÜYB Galleria Borghese-Roma/İtalya. (Erişim Tarihi: 11 Eylül 2019). https://www.paintinghere.com/ painting/caravaggio_st_jerome_6328.html
• Görsel 3: Faust ve Mephistopheles çalışmaları-Eugene Delacroix (1827) (sol) Faust ve Mefisto 45.5 x 37.7 cm TÜYB The Wallace Collection-Londra/İngiltere (sağ) Faust, Marguerite ile Hapishanede 38.6 × 27.2 cm. Litografi Victoria National Gallery Melbourne/Avustralya. 02 Eylül 2019. https://www.brainpickings.org/2015/04/28/delacroix-goethe-faust/
• Görsel 4: Theodore Gericault-Gretchen, Dizlerinin Üstündeki Ölü Çocuğuna Zindanda Yas Tutuyor (1824) 24.3 x 18.3 cm. Kâğıt Üzerine Karışık Teknik M. Gobin-Paris/Fransa (Özel Koleksiyon). 11 Eylül 2019. http://www.artnet.com/artists/th%C3%A9odore-g%C3%A9ricault/18
• Görsel 5: Theodor von Holst-Goethe’nin Fantezisini Temel Alan Faust (1810-1844) 1116 × 757 mm. TÜYB. Tate-Londra/İngiltere. 05 Ekim 2019. https://eclecticlight.co/2019/02/12/paintinggoethes-faust-6-walpurgis-night/
• Görsel 6: Dante Gabriel Rossetti-Faust ve Margarete Zindanda (1856) 17.8 x 12 cm. (Özel Koleksiyon). 11 Eylül 2019. http://www.artnet.com/artists/dante-gabriel-rossetti/faust-andmargaret-in-prison-V75Qa13eWlxrS1Q3_Y6R2g2
• Görsel 7: Gabriel Von Max-Faust ve Gretchen Bahçede (1869) 58 x 44 cm. TÜYB Özel Koleksiyon (Basel). 17 Mayıs 2020. http://www.gabrielvonmax.com/faustandgretchenoil.html
• Görsel 8: Henri de Toulouse Lautrec-Faust Opera (1893) 36.2 x 26.5 cm. Litografi Özel Koleksiyon (Worcester). 15 Ekim 2019. https://www.ngv.vic.gov.au/explore/collection/work/117060/
• Görsel 9: Odilon Redon-Faust ve Mefisto(1880) 400 × 320 mm. Litografi Özel Koleksiyon (K. Braude Memorial Collection). 01 Ekim 2019. https://www.artic.edu/artworks/142559/faustand-mephistopheles
• Görsel 10: Kathe Kollwitz-Gretchen (1898) 25.9 x 21.2 cm. Litografi, Kupferstich-Kabinett, Dresden/Almanya. 11 Kasım 2019. https://www.art-prints-on-demand.com/a/kaethe_kollwitz/ gretchen.html
• Görsel 11: Salvador Dali-Kitap Okuyan Faust (1969) 38,1 x 27,9 cm. Gravür (Özel koleksiyon). 11 Eylül 2019. http://lawrencegallery.net/Artwork-Detail.cfm?ArtistsID=487&NewID=14603
• Görsel 12: Max Beckmann-Faust (Faust serisi) (1943) Kara Kalem Özel Koleksiyon. 11 Eylül 2019. https://auction.catawiki.com/kavels/18392619-max-beckmann-1884-1950-faust-im-alter
• Görsel 13: Julia Margaret Cameron-Gretchen (1870-1874) 349 x 262mm Fotoğraf V&A’s Koleksiyon. 23 Ağustos 2019. https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gretchen,_by_Julia_Margaret_Cameron. jpg
• Görsel 14: Stukenbrok Blick-Gretchen (1906-1912) Renkli Fotoğraflama Özel Koleksiyon. 11 Eylül 2019. http://www.goethezeitportal.de/wissen/illustrationen/johann-wolfgang-vongoethe/faust-und-gretchen-illustrationen/stukenbrok-faust.html
• Görsel 15: Antonio Tantardini-Faust ve Gretchen (1864) 130×74×83.5 cm. Mermer Galleria d’Arte Moderna - Milano/İtalya. 27 Ağustos 2019. http://munichandco.blogspot.com/2018/02/faustund-gretchen-une-oeuvre-de.html
• Görsel 16: Augustus Saint Gaudens-Eva Rohr (1872) Mermer 47.3 x 23.5 x 16.5 cm. Özel Koleksiyon (Allan H. Smith). 11 Eylül 2019. https://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/1990.317/
• Görsel 17: Eugene Antoine Aizelin-Margarete (1821-1902) 69 x 20.5 x 27 cm. Bronz Özel Koleksiyon. http://www.artnet.com/artists/eugene-antoine-aizelin/marguerite-HOZisnvYOLuBrQsmYY4- hA2
• Görsel 18: Louis Alexandere Lefevre Deslongchamps-Margarete Kilisede(1878) 76 x 67 x 57 cm. Bronz Park van Tervuren Parkı/Belçika. 17 Mayıs 2020. https://statues.vanderkrogt.net/object. php?webpage=ST&record=bevb027
• Görsel 19: Mark Antokolski-Mephisto (1883) 94×34 cm. Mermer Rus Devlet Müzesi. 15 Ekim. 2019.https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mephisto_by_Mark_Antokolski,_marble_ (GTG,_after_1883)_by_shakko_10.jpg
• Görsel 20: Pierre Eugene Emile Hebert-Mephisto (1855) 45 cm. Bronz Özel Koleksiyon. 11 Eylül 2019. https://www.mutualart.com/Artwork/MEPHISTO/E0CE239FA4C9279D
• Görsel 21: Gustav Eberlein-Faust ve Mephisto (1902) Mermer Roma/İtalya. 11 Eylül 2019. https:// www.flickr.com/photos/sjaakkempe/26637798522
• Görsel 22: Marc Quinn-Faust 59.7 cm. (1988) Karışık Malzeme (Balmumu vb.) Özel Koleksiyon. 11 Eylül 2019. http://marcquinn.com/artworks/faust
• Görsel 23: (üst) C.D. Friedrich-Ayın Önündeki İki Adam (1825) 34.9 x 43.8 cm TÜYB Metropolitan Sanat Müzesi-New York/Amerika. 11 Eylül 2019. https://www.metmuseum.org/art/collection/ search/438417
• Görsel 24: (alt üç görsel) F. W. Murnau-Faust: Bir Alman Hikayesi (Faust: Eine Deutsche Volkssage) (1926) 107 Dakika, Siyah-beyaz. 11 Eylül 2019. https://www.google.com/search?q=google+murnau+faust&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwi9r6iixdXlAhWkQEEAHVFGCb8Q_AUIEigB&biw=1366&bih=668
• Görsel 25: Faust filmleri (Kendi oluşturduğum kolaj). 15 Ekim 2019. https://www.google.com/ search?biw=1366&bih=668&tbm=isch&sa=1&ei=drbCXdGTH6LVgwfEj5fABw&q=+faust+films&oq=+faust+films&gs_l=img.3...16605.18833..19003...0.0..0.125.807.0j7......0....1.. gws-wiz-img.......0j0i30j0i5i30j0i8i30.7I55jpy03L4&ved=0ahUKEwjRpqelxdXlAhWi6uAKHcTHBXgQ4dUDCAc&uact=5