THE VALUES EXISTING IN PENDNÂME-I ZARÎFÎ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 345 - 376, 30.04.2015

Şerife Akpınar

Öz

In today’s world, the shifts happening in social and cultural values lead to alienation from traditions and societal collapses. Hence, the need for more teaching of values for the new generation arises. In this education, the school and the efforts of families are significant; however, these efforts should be enriched with works of art considering the interests of individuals. In these works, in addition to contemporary written texts, classical Turkish literature, which connects these days to our roots and will carry us into the future, should not be disregarded. Classical Turkish literature was called as high class literature for years, that’s why it was criticized, accused of being away from the society. However, recent research reveals that classical Turkish literature works address to the society, involve social, economical, and cultural values, and most of the time they give advice to people. Taking part especially in classical literature tradition, advice letters are advice books which are based on values, and tried to lead people into goodness, beauty, righteousness, indulgence, benevolence, and hospitality. In this study, it will be put emphasis on the values which are in Pendnâme-i Zarîfî, one of the advice letters written to guide people. This work is accepted as “a kind of etiquette book” written by one of the 18th century poet, Zarîfî. While the poet advices his readers against staying away from arrogance, hypocrisy, lie, gossip, ignorance, unlawfulness, jealousy, ambition, extravagance, greediness; he also encourages them to be righteous, generous, patient, modest, merciful, just, and keep secrets. In this way, it will be tried to contribute to the education of new generation with regards to the values appraised in Pendnâme-i Zarîfî, and it will be revealed that this work is a guiding light not just for the period it was written, but also for today’s people.

Anahtar Kelimeler

Pendnâme, Zarîfî, advice, values

PENDNÂME-İ ZARÎFÎ’DE YER ALAN DEĞERLER

Öz

Günümüz toplumunda özellikle sosyal ve kültürel değerlerde yaşanan sarsılma, geleneklerden uzaklaşmaya, toplumsal çöküşlere sebep olmaktadır. Dolayısıyla yeni nesle daha fazla değerler eğitimi verilmesi gerekliliği doğmaktadır. Verilecek eğitimde okul ve ailenin çabası önemlidir; ancak bu çaba bireylerin ilgileri de dikkate alınarak sanat eserleriyle zenginleştirilmelidir. Eserlerde güncel yazılı metinlerin yanı sıra bugünümüzü köklerimize bağlayan ve bizi geleceğe taşıyacak klasik Türk edebiyatı da göz ardı edilmemelidir. Klasik Türk edebiyatı yıllarca yüksek zümre edebiyatı olarak anılmış, bu sebeple eleştirilmiş, halktan uzak olmakla suçlanmıştır. Ancak, günümüzde yapılan araştırmalar, klasik Türk edebiyatı eserlerinin sanıldığının aksine halka hitap ettiğini; sosyal, ekonomik, kültürel değerleri kapsadığını, çoğu defa insanlara öğütler verdiğini açıkça ortaya koymaktadır. Özellikle klasik edebiyat geleneği içinde yer alan nasihatnameler, değerler üzerine kurulmuş; insanları iyiye, güzele, doğruya, hoşgörüye, cömertliğe, yardımseverliğe, misafirperverliğe yöneltmeye çalışmış birer öğüt kitaplarıdır. Bu çalışmada, insanlara yol göstermek amacıyla kaleme alınan manzum nasihatnamelerden biri olan Pendnâme-i Zarîfî’de yer alan değerler üzerinde durulacaktır. Eser, XVIII. yüzyıl şairlerinden Zarîfî’nin “bir nev’i âdâb-ı muaşeret kitabı” olarak kabul edilmiştir. Şair, burada okuyucularına; kibirden, riyadan, yalandan, dedikodudan, cehaletten, haramdan, hasetten, hırstan, israftan, açgözlülükten… uzak durmalarını öğütlerken; ayrıca onları dürüstlüğe, cömertliğe, merhametli olmaya, sır tutmaya, sabra, kanaate, tevekküle, insaflı olmaya… da davet etmektedir. Böylece Pendnâme-i Zarîfî’de tespit edilen değerlerle klasik edebiyat penceresinden özellikle günümüz gençliğinin eğitimine katkı sağlanmaya çalışılacak ve eserin sadece yazıldığı dönemde değil bugünün insanı için de yol gösterici olduğu gözler önüne serilecektir.

Anahtar Kelimeler

Pendnâme, Zarîfî, nasihat, değerler

Kaynakça

• Arslan, M. (1994). Pendname-i Zarîfî. Sivas: Dilek Matbaacılık. Beyhâkî, Sünenü’l- Kübrâ, 4/318, s. 7831. Bursalı Mehmed Tahir (2000). Osmanlı müellifleri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yayınları. Devellioğlu, F. (1993).Osmanlıca- Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi. Girgin, M. (2012). Pedagojik değerler. Ankara: Vize Yayıncılık.
• İpekten, H. vd. (1988). Tezkirelere göre divan edebiyatı isimler sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Kaplan, M. (2001). Manzum Nasihat-nâmelerde yer alan konular. Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (9), 133-185.
• Mehmed Süreyyâ (1996). Sicill-i Osmânî veya Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye. C.III. İstanbul: Sebil Yayınevi. Öztürk, Z. ( 2005). On beşinci yüzyıl şairlerinden Akşemseddinzade Hamdullah Hamdi’nin Yusuf u Zeliha mesnevisinde işlenen değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 43-74. Parlatır, İ. ( 2006). Osmanlı Türkçesi sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Taberânî, Mu’cemu’l-Kebir, 5/17, s. 4451. Tuman, M. N.(2001). Tuhfe-i Nâilî. Ankara: Bizim Büro Yayınları.