SCİENTİFİC AND ETHİCAL REQUİREMENT OF MULTİCULTURALİSM; EVALUATİON OF 12TH-15TH CENTURY TURKİSH ART RESEARCHES

Year 2017, Volume: 1 Issue: 1, 29 - 42, 01.09.2017

Canan Demirok

Abstract

The determination of the aesthetic and stylistic
characteristics of Turkish Art ,between the 12th and 15th century, is based on
the analysis of comparative art history with the grounds created by the element
of multiculturalism. Among the historical works found to be included in this
date range are unique pieces containing elements of multiculturalism.
Scientific neutrality is a known fact in international art history researches
that can not be protected by the effects of national political pressures and
sociological factors, and the effects of global government policies. In
particular, it is possible to understand the artistic values ​​of unique parts
by correctly analyzing the data provided by the comparison method. It was aimed
to contribute to cultural management in order to reveal the necessity of
categorizing the works of medieval Turkish art in the context of state and
religious arts by extracting the works in many world museums from religious art
categories. The study refers primarily to the points of emphasizing the
political elements in the research of art history, the necessity of approaching
art works with purely scientific conclusions. In this context, the stylistic
analysis of the pieces in the 12th and 15th centuries that were evaluated as
unique in Turkish handicrafts such as carpet, textile, architectural stone
decoration, ceramics, wooden decoration arts were made and it was found that
the Byzantine, Armenian Kingdom and commercial relations in the same period
were active, Similar comparisons were made from nearby geographies. For
example; In the Turkish wood ornamentation art today, a similar work exhibited
at the Ankara Ethnography Museum and described as the "Peacock Door"
has been found in the Armenian wood art. 

Keywords

Cultural Policy, Medieval Turkish Art, Comparative Art History

ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK UNSURUNUN BİLİMSEL VE ETİK GEREKLİLİĞİ; 12.YY-15.YY TÜRK SANATI ARAŞTIRMALARI DEĞERLENDİRMESİ

Abstract

Türk Sanatının 12.yy ile 15.yy arasındaki
estetik ve üslup özelliklerinin bilimsel kıstaslarla tespit edilebilmesi, çok
kültürlülük unsurunun yarattığı vaziyet nedeni ile bire bir karşılaştırmalı
sanat tarihi analizlerine bağlıdır. Bu tarih aralığında yer aldığı tespit
edilmiş tarihi eserlerin içerisinde, çok kültürlülük unsurları barındıran ünik
parçalar yer almaktadır. Çoğu zaman bu parçaların hangi kültüre ait olduğunun
tespiti, yorumlamalar ve tahminler üzerinden sürdürülmektedir. Bilimsel
tarafsızlığın, uluslararası sanat tarihi araştırmalarında ulusal politik
baskılar ve sosyolojik etkenlerden doğan nedenler ve küresel çaptaki devlet
politikalarının etkileri ile korunamadığı bilinen bir gerçekliktir. Bilhassa
ünik parçaların sanat değerlerinin anlaşılabilmesi, karşılaştırma metodu ile
sağlanmış olan verilerin doğru analiz edilebilmesi ile mümkündür. Bu araştırma,
salt bir Ortaçağ Türk Sanatı varlığının ortaya çıkarılabilmesi için önem
taşırken, başka bir açıdan da diğer kültürlere ait olan unsurların da tespitini
sağlaması bakımından örnek oluşturabilecek bir çalışmadır. Ortaçağ Türk Sanatı
kimliğinin çözümlenmesi pek çok dünya müzelerinde yer alan eserlerin din sanatı
kategorilerinden çıkartılarak devlet ve beylik sanatları bağlamında kategorize
edilmelerinin gereğini ortaya koyması bakımından kültür yönetimine katkı
sağlanması hedeflenmiştir. Çalışma, sanat tarihi araştırmalarındaki politik
unsurları yansızlaştırmak, sanat eserlerine salt bilimsel verilerle yaklaşmanın
gereği ve karşılaştırma unsurlarının daima göz önün de bulundurulması
noktalarına öncelikli olarak değinir. Araştırmada bu bağlamda, 12. yy ile 15.
yy aralığındaki halı, tekstil, mimari taş süsleme, seramik, ahşap süsleme
sanatı gibi Türk el sanatlarında ünik olarak değerlendirilen parçalarının üslup
analizleri yapılmış ve aynı dönemdeki Bizans, Ermeni Krallığı ve ticari
ilişkilerin aktif olduğu uzak ve yakın coğrafyalardan benzer parçalarla
karşılaştırmalar yapılmıştır. Örneğin; Türk ahşap süsleme sanatında bugün
Ankara Etnografya Müzesi’nde teşhir edilen ve “Tavuskuşlu Kapı” olarak tanımlanan
eserin bir benzeri Ermeni ahşap sanatında tespit edilmiştir. Ünik parçaların
karşılaştırmalı analizleri gerçekleştirildiğinde Ortaçağ kültür-sanat ortamında
çok kültürlü tasarım algısının imparatorluk, krallık ve devletlerin kültür
politikalarında dayatma, yasaklama ve kapalı politika unsurlarını taşımadığı
tespit   edilmiştir.

Keywords

Kültür Politikası, Ortaçağ Türk Sanatı, Karşılaştırmalı Sanat Tarihi

References

• Bozer,R. (1992). 15. Yy Ortasına Kadar Anadolu Türk Sanatında Ahşap Kapılar. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi
• Cantay,G. (2008). Fruit in Turkish Decorative Arts. Turkish Studies International Period Fort he Languages Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/5
• Gabriel, A. (1942). Voyages Archeologiques Dans la Turkquie Orientale. Paris
• Gantzhorn, V. (1998). Oriental Carpets. Germany
• Karpuz, H. (2008). The Photograph Album of Anatolian Seljuk Works. İstanbul
• Karamağaralı, B. (1972). Ahlat Mezar Taşları. Ankara: Selçuklu Tarih ve Medeniyet Enstitüsü
• Kuban, D. (1997). Divriği Mucizesi Selçuklular Çağında İslam Bezeme Sanatı Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Mathews, T.F. (1995), Art and Architecture in Byzantium and Armenia. Norfolk: Variorum Collected Studies Series
• Maranci,C. (2001). Medieval Armenian Architecture. Paris: Hebrew University Armenian Studies 2
• Otto-Dorn, C. (1978). Figural Stone Reliefs on Seljuk Sacred Architecture in Anatolia: Kunts des Orients , Vol.12, H.1/2, p.103-149
• Öney, G. (1978). Anadolu Selçuklu Mimarisinde Süsleme ve El Sanatları. Ankara
• Pancaroğlu,O. (2007), Medieval Islamic Ceramics From The Harvey B. Plotnick Collectio. Chicago: The Art Institute of Chicago
• Thierry,J.M. (1989). Armenian Art. New York
• Turan,O.(1965). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti. Ankara