Yılsonu Harcama Artışı (Aralık Ateşi) Bağlamında Bütçe Harcamaları Üzerine Tartışma

Year 2023, Volume: 16 Issue: 2, 603 - 619, 31.12.2023

Nur Belkıs Bektaş

https://doi.org/10.37093/ijsi.1233051

Abstract

Devlet bütçeleri genellikle bir yıllık süre ile sınırlıdır. Bütçenin yıllık olma ilkesi bağlamında kamu kurumları kendilerine tahsis edilen ödenekleri ancak mali yıl içinde harcayabilirler. Devlet bütçesi olarak hazırlanan merkezi yönetim bütçesinin gerçekleşmesinde yılın her ayına eşit dağıtılmış bir ‟ödenek harcamasının” olmadığı, özellikle ödeneklerin harcanmasında yılın son aylarına diğer aylara göre daha fazla yüklenildiği yerli ve yabancı literatürdeki çeşitli çalışmalarda ortaya konmuştur. Özellikle uluslararası çalışmalarda yılın son aylarına doğru gerçekleşen harcamaların etkin olmayan harcama profili oluşturduğu ifade edilmiş, bu durumun ortadan kaldırılması yönünde öneriler ortaya atılmış hatta ödeneklerin ertesi yıla devri gibi öneriler de getirilmiştir. Bu çalışmada ise aralık ateşi konusu Türkiye açısından ele alınmış ve Türkiye’deki bütçe ödeneklerinin hareketi harcama türü -cari, yatırım, transfer- temelinde incelenerek gerçekleşen durumun olağan mı? yoksa olağanüstü bir durum mu? olduğu üzerine bir tartışma yapılmıştır. Sonuç olarak bütçe teorisi ve ihale mevzuatı yönüyle aralık ateşi durumunun Türkiye’de özellikle yatırım harcamaları açısından olağan bir durum olduğu, gelecek yıla ödenek devri önerisinin ise Türkiye için genel bir uygulama olarak geçerli olamayacağı ancak karşılığı nakit bulunan ödeneklerde ve bütçe fazlasının verildiği dönemlerde bu önerinin geçerli olabileceği kanaati oluşmuştur.

Keywords

bütçe, kamu harcamaları, aralık ateşi, yılsonu harcamaları, ödenek devri

Ethical Statement

Bu çalışmada etik ilke ve standartlara uyulduğu beyan edilmiştir.

Supporting Institution

Yazar bu çalışma için herhangi bir finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Debate on Budget Expenditures in the Context of the Year-End Spending Increase (December Fever)

Abstract

In most cases, a government budget has a one-year lifespan. According to the annual budget principle, government agencies may spend only money that was budgeted for them in the current fiscal year. Many studies in domestic and international literature indicated that the budget implementation process lacked an equal distribution of spending across each month of the fiscal year. These studies show that the latter months of the year have a higher concentration of expenditures than the other months. It has been argued, especially in international research, that spending in the last months of the year creates an inefficient expenditure profile, and measures have been proposed to address this, such as carrying over unused appropriations to the following fiscal year. This article analyzes the December fever issue from Türkiye's standpoint by examining the categories of expenditures—current, investment, and transfer—and determining whether the situation is typical or exceptional. The article's findings indicate that the December fever situation in Türkiye is a typical situation from a budgeting theory and tender law perspective, particularly in terms of investment expenditures. The proposal of appropriation transfer to a next-year budget cannot be useful for Türkiye as a general practice. However, this solution may be reasonable in cash-based appropriations and when the budget surplus is given.

Keywords

budget, public expenditures, december fever, year-end spending, appropriation transfer

References

• Baumann, S. (2019). Putting it off for later: Procrastination and end of fiscal year spending spikes. The Scandinavian Journal of Economics, 121(2), 706-735. https://doi.org/10.1111/sjoe.12287
• Candreva, P. J. (2021, October 1). A Critical Look at “Use or Lose.” Social Science Research Network; RELX Group (Netherlands). https://doi.org/10.2139/ssrn.3636471
• Edizdoğan, N., & Çetinkaya, Ö. (2021). Kamu bütçesi (10. bs.). Ekin Yayınevi.
• Eichenauer, V. Z. (2016, September 30). December fever in public finance [Conference paper]. 10th Annual Conference on the Political Economy of International Organizations, Bern. https://www.peio.me/wp-content/uploads/2016/12/PEIO10_paper_89.pdf
• Eichenauer, V. Z. (2020, January). December fever in public finance. [KOF Working Papers, No. 470], KOF Swiss Economic Institute. https://doi.org/10.3929/ethz-b-000393827
• Fitzenberger, B. Furdas, M., Sajons, C. (2016, December). End-of-year spending and the long-run employment effect of training programs for the unemployed [Discussion Paper, No. 16084]. ZEW Centre for European Economic Research. http://ftp.zew.de/pub/zew-docs/dp/dp16084.pdf
• Hartanto, S., Sunarto, H., Supramono, S. (2020). The determinants of the end-of-year spending behavior of local governments’ financial managers: A lesson learn from Indonesia. Montenegrin Journal of Economics, 16(1), 193-206. https://doi.org/10.14254/1800-5845/2020.16-1.13
• Hurley, W. J., Brimberg, J., & Fisher, B. (2014). Use it or lose it: On the incentives to spend annual defence operating budgets. Defence and Peace Economics, 25(4), 401-413. https://doi.org/10.1080/10242694.2013.780758
• Hyndman, N., Jones, R., & Pendlebury, M. (2007). An exploratory study of annuality in the UK public sector: Plus ça change, plus c’est la même chose? Financial Accountability & Management, 23(2), 215-237. https://doi.org/10.1111/j.1468-0408.2007.00426.x
• Kamu İhale Kanunu [KİK] (2002). Kanun No: 4734, T.C. Resmi Gazete. Yayım 22.01.2002. Sayı 24648.
• Kamu İhale Kurumu (2016, Ağustos). Kamu Alımları İzleme Raporu 2016: Dönem 01.01.2016-30.06.2016. https://www2.ihale.gov.tr/Duyurular2012/Kamu_al%C4%B1mlari_izleme_raporu_2016_alti_ay.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2017a, Şubat). Kamu Alımları İzleme Raporu 2016: Dönem 01.01.2016-31.12.2016. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/kamu_alimlari_izleme_rapor_2016_y%C4%B1lsonu.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2017b, Ağustos). Kamu Alımları İzleme Raporu 2017: Dönem 01.01.2017-30.06.2017. https://www2.ihale.gov.tr/Duyurular2012/2017_yar%C4%B1y%C4%B1l_kamu_al%C4%B1mlar%C4%B1_izleme_raporu_REV4.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2018a, Şubat). Kamu Alımları İzleme Raporu 2017: Dönem 01.01.2017-31.12.2017. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/2017_kamu_al%C4%B1mlar%C4%B1_izleme_raporu_rev3.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2018b, Ağustos). Kamu Alımları İzleme Raporu 2018: Dönem 01.01.2018-30.06.2018. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/kamu_al%C4%B1mlar%C4%B1_izleme_raporu_2018_alt%C4%B1_ay_rev3.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2019a, Mart). Kamu Alımları İzleme Raporu 2018: Dönem 01.01.2018-31.12.2018. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/Kamu_al%C4%B1mlar%C4%B1_izleme_raporu_2018_y%C4%B1lsonu_rev8.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2019b, Eylül). Kamu Alımları İzleme Raporu 2019: Dönem 01.01.2019-30.06.2019. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/2019_alt%C4%B1_ayl%C4%B1k_d%C3%B6nem_KAMU_ALIMLARI_%C4%B0ZLEME_RAPORU.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2020a, Şubat). Kamu Alımları İzleme Raporu 2019: Dönem 01.01.2019-31.12.2019. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/kamu_ihale_kurumu_2019_12_aylik_kamu_alimlari_istatistikleri.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2020b, Ağustos). Kamu Alımları İzleme Raporu 2020: Dönem 01.01.2020-30.06.2020. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/2020_yariyil_kamu_alimlari_izleme_raporu.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2021a, Şubat). Kamu Alımları İzleme Raporu 2020: Dönem 01.01.2020-31.12.2020. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/Kamu_alimlari_izleme_raporu_2020_yilsonu.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2021b, Ağustos). Kamu Alımları İzleme Raporu 2021: Dönem 01.01.2021-30.06.2021. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/2021_yili_6_aylik_kamu_alimlari_istatistikleri.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2022, Şubat). Kamu Alımları İzleme Raporu 2021: Dönem 01.01.2021-31.12.2021. https://dosyalar.kik.gov.tr/genel/Raporlar/Kamu_alimlari_izleme_raporu_2021_yilsonu.pdf
• Kamu İhale Kurumu (2023). İhale İlan Süreleri ve Kuralları [EKAP Yardım Portalı]. https://dosyalar.kik.gov.tr/yardim/dokumanlar/2023_Ihale_Ilan_Sureleri_ve_Kurallari.pdf
• Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003). Kanun No. 5018, T.C. Resmi Gazete. Yayım 24.12.2003. Sayı 25326.
• Kartalcı, K. (2009). Kamu harcamalarında aralık ayı sendromu ve çözüm önerileri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 298–317. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4382/60140
• Kıral, H., & Kurtulmuşlar, M. (2020). Devlet bütçesinde yılsonu harcama artışı: Aralık ateşi olgusu ve Türkiye açısından değerlendirilmesi. Sayıştay Dergisi, 31(116), 7–31. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sayistay/issue/61572/919293
• Liebman, J. B., & Mahoney, N. (2017). Do expiring budgets lead to wasteful year-end spending? Evidence from federal procurement. The American Economic Review, 107(11), 3510-3549. https://doi.org/10.1257/aer.20131296
• Nemec, J., & Špaček, D. (2020). The Covid-19 pandemic and local government finance: Czechia and Slovakia. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 32(5), 837-846. https://doi.org/10.1108/JPBAFM-07-2020-0109
• McCue, C. P., Prier, E., & Lofaro, R. J. (2021). Examining year-end spending spikes in the European Economic Area: A comparative study of procurement contracts. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 33(5), 513–532. https://doi.org/10.1108/JPBAFM-11-2020-0186
• Muhasebat Genel Müdürlüğü (2022). Merkezi Yönetim Bütçe İstatistikleri [Veri seti]. Hazine ve Maliye Bakanlığı. https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butceistatistikleri
• Shand, D. (1996). Budgetary reforms in OECD member countries. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 10(1), 63-88. https://doi.org/10.1108/JPBAFM-10-01-1998-B003
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2022). 2022 Yılı Harcamaları ve Bütçe Uygulamaları Hakkında Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Genelgesi (Genelge Sıra No. 1). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/2022-Genelge-Sira-No1.pdf