DEĞİŞEN DEĞERLER VE YABANCILAŞMA BAĞLAMINDA SİNEMADA ÖZNENİN DİJİTALLEŞEN YALNIZLIĞI

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 312 - 328, 01.05.2021

Işıl Tombul

https://doi.org/10.47107/inifedergi.880853

Öz

Marksist kuram açısından, insanın doğa karşısındaki yabancılaşması kaçınılmazdır. Özellikle modern dönemde gelenekseldeki gibi üretim ve tüketimdeki bütünselliğin bozulması, insanı emeğinden uzaklaştırmıştır. Sanayi Dönemi Avrupa’sından günümüze baktığımızda kendine çoktan yabancılaşmış olan öznenin artık dijital bir dönemde hâlâ yabancılaştığını söylemek pek mümkün görünmemektedir. Çünkü zaten postmodernist döneme yabancılaşmış olarak ulaşan modern özne için yabancılaşmaktan çok parçalanmaktan bahsedilebilir. Postmodernizmden sonra ise dijital dönemin dijitalleşmiş öznesine geldiğimizde ise parçalanmışlık, akışkan (süptil) hâle gelmiştir. Özellikle Sanayi Dönemi Avrupa’sını inceleyen sosyologlar açısından toplumdaki birçok değişimin çözümlenmesinde önemli bir anahtar kelime olan değer fenomeni, yabancılaşma ile birlikte çalışır. Değer fenomeni, üretim toplumundan tüketim toplumuna geçildiğinde önemli bir kırılma yaşar. Bu kırılma öznenin parçalanmasıyla doğru orantılı olarak karşımıza çıkar. Kapitalist üretim toplumundan kapitalist tüketim toplumuna geçilen dönemde özne kendini tüketim üzerinden kimliklendirirken dijital dönemde öznenin sanal alanda kendilik, beden, bağlantısızlık ve parçalanması dikkat çeker. Bu nedenle dijital kültür içinde öznenin materyalist yalnızlığından dijital yalnızlığına ve parçalanmışlığına doğru bir dönüşüm vardır. Bu yapısal değişimleri görmemizi sağlayan Amerikan Güzeli (1999), Ben ve Sen ve Diğerleri (2005), Erkekler, Kadınlar ve Çocuklar (2014) filmlerine değer ve yabancılaşma kuramı bağlamında dönemlerin karşılaştırmalı bir analizi yapılmıştır. Nitel içerik analizi uygulanan çalışmada oluşturulan yönerge doğrultusunda filmler analiz edilmiştir. Banliyö kültürü ve aile, iş ve kariyer, nesneleşme, sanallık, sistemden çıkış başlıkları altında oluşturulan yönergeyle çalışmada, öznenin yabancılaşması ve değerlerinin değişimine, Amerikan rüyasının burjuva aile modelini sunan Amerikan banliyösünden bakılmaktadır. Araştırma sonucunda görülmüştür ki kapitalist üretim toplumundan kapitalist tüketim toplumuna geçiş sürecinde değişen değerler, özneyi saran bütün kurumsal yapıları ve insan ilişkilerini belirlerken dönemin ruhuna göre yeni biçimlerde karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

değer, yabancılaşma, teknoloji, yalnızlık, sanallık

Kaynakça

• Abbate, S. (2014). Authentisch und wertorientiert kommunizieren: Wie sie ihre unternehmenskommunikation an werten ausrichten. Wiesbaden: Springer Gabler.
• Bauman, Z. (2005). Work, consumerism and the new poor. Maidenhead: Open University.
• Bauman, Z. (2006). Liquid modernity. Malden: Polity.
• Bauman, Z. (2008). Modernity and the holocaust. Cambridge: Polity Press.
• Czudaj, A. (2016). Miranda July's intermedial art: The Creative Class Between Self-Help and Individualism. Bielefeld: Transcript Verlag.
• D’Andrade, R. (2008). A study of personal and cultural values: American, Japanese, and Vietnamese. New York: Palgrave Macmillan.
• Durkheim, É. (1973). On morality and society: Selected writings. Chicago: The University Of Chicago Press.
• Durkheim, É. (2002). Suicide: A study in sociology. (Çev. A. Spaulding), George Simpson, London: Routledge.
• Hausmann, V. (2004). Envisioning the (w)hole world "behind things": Denying otherness in American Beauty. Camera Obscura, 19(1), 112-149.
• Henderson, L. (2013). Love and money: Queers, class, and cultural production. New York: New York University Press.
• Jameson, F. (2005). Kitle kültüründe şeyleşme ve ütopya. Erol Mutlu (Der.). Kitle İletişim Kuramları (s.250-284). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Giddens A. (1996). The consequences of modernity. Cambridge, UK: Polity.
• Karlyn, K. R. (2004). "Too close for comfort": "American Beauty" and the incest motif. Cinema Journal. 44(1), 69-93.
• Kim, K. (2003). Order and agency in modernity Talcott Parsons, Erving Goffman, and Harold Garfinkel, State Albany: University of New York Press.
• Kluckhohn, C. (1962). Values and value-orientations in the theory of action: An exploration in definition and classification. In Talcott Parsons, Edward A. Shils (Ed.), Toward a General Theory of Actions, (p.388-433). Cambridge: Harvard University Press.
• Lukács, G. (1978). Marx's basic ontological principles. (Çev.David Fembach), London: Merlin Press.
• Lukács, G. (1971). History and class consciousness studies in Marxist dialectics. (Çev. Rodney Livingstone), Cambridge: The MIT Press.
• Marx, K. (1961). On the accumulation of capital. In T. Parsons, E. Shils, K. D. Naegele, J. R. Pitts (Ed.), Theories of Society, (p.1226-1253). New York: The Free Press Of Glencoe.
• Marx, K. (1988). Economic and philosophic manuscripts of 1844. (Çev. Martin Milligan). New York: Prometheus Books.
• Marx, K. (2012). Louis Bonaparte’in 18. Brumaire’i. (Çev. S. Belli). Ankara: Sol yayınları.
• McAlister, J. F. (2008). Unsafe houses: The narrative inversion of suburban morality in popular film. Liminalities: A Journal of Performance Studies, 4(1), 1-25.
• Özgökbel Bilis, P. ve Bilis, E. (2018). The role of locally produced and digitally animated cartoons in the process of acquisition of social values. In G. Sarı (Ed.), Handbook of Research on Children's Media Consumption of Digital Media, (p.195-208). Hershey, PA: IGI Global, DOI: 10.4018/978-1-5225-5733-3.ch014.
• Papajcik, J. L. (2006). The rhetoric of American Beauty: A value analysis. The Graduate Faculty of The University of Akron Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ohio.
• Pappenheim, F. (2000). Alienation in American Society. Monthly Review, 52(2), 36-53.
• Parsons, T. ve Shils, E. A. (1962). Values, motives, and systems of action. In Talcott Parsons, Edward A. Shils (Ed.), Toward a General Theory of Actions, (s. 47-278). Cambridge: Harvard University Press.
• Parsons, T. (1991). The social system. London: Routledge.
• Price, J. ve Nicholas, J. (2003). AS media studies. Cheltenham: Nelson Thornes.
• Rattner, J. ve Danzer, G. (2011). Persönlichkeit braucht tugende: Positive eigenschaften für eine moderne. Welt. Berlin: Springer Verlag.
• Rigel, N. (2001). Gülün adı: Amerikan Güzeli. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı 11, 15-18.
• Sartre, J. P. (1993). Being and nothingness. (Çev.H. E. Barnes), Washington: Washington Square Press.
• Sartre, J. P. (2007). Nausea. New York: New Directions Publishing.
• Sayers, S. (1998). Marxism and human nature. London: Routledge.
• Simmel, G. (1971). On individuality and social forms. Donald N. Levine (Ed.). Chicago: The University Of Chicago Press.
• Simmel, G. (2004). The philosophy of money. (Çev. Tom Bottomore ve David Frisby). London: Routledge.
• Tolman, E. C. (1962). A psychological model. In Talcott Parsons, Edward A. Shils (Ed.), Toward a General Theory of Actions, (p.279-364). Cambridge: Harvard University Press.
• Tönnies, F. (2001). Community and civil society. (Çev. Jose Harris ve Margaret Hollis), Cambridge: Cambridge University Press.
• Voeltz, R. A. (2017). How well has American Beauty aged?: A critical review of the suburban film genre. 49th Parallel, 39, 66-87.
• Weber, M. (1992). The protestant ethic and the spirit of capitalism. (Çev.Talcott Parsons). New York: Routledge.
• White, B. J. (2002). American Beauty, gladiator, and the new imperial humanitarianism. Global Media Journal, 1 (1), 1–36.
• Woodfin, R. (2004). Introducing Marxism: A new look for the introducing series for fall. Cambridge, GBR: Totem Books.