HANDMADE POUCHES FROM BEŞKONAKLAR ETHNOGRAPHIC MUSEUM AND TRADITIONAL MALATYA HOUSE

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 564 - 578, 31.12.2020

Ela Taş

Öz

It is known that, in order to facilitate the life, the human being has shaped and added functionality to the surrounding materials by the use of a variety of tools. Pouches are a group of accordingly produced works. Although they are hardly ever produced today, the pouches which were made in order to carry small objects or foodstuff and to avoid missing of such objects are possible to be detected in museums. This study discusses the handwork pouches from Beşkonaklar Ethnographical Museum and Traditional Malatya House. As well as there are limited publishing regarding pouches from museums in Turkey, it is detected that a study consisting the examples from Beşkonaklar Ethnographical Museum and Traditional Malatya house is lacking. 

BEŞKONAKLAR ETNOGRAFYA MÜZESİ VE GELENEKSEL MALATYA EVİ’NDE BULUNAN EL İŞİ KESELER

Öz

Tarih öncesi süreçten itibaren pek çok medeniyetin varlığına tanıklık eden Malatya ilinin, hatırı sayılır miktarda kültürel varlığa ev sahipliği yaptığı, yapılan bilimsel kazılarla ve alan araştırmalarıyla ortaya konmuştur. Çalışmalar sonucunda elde edilen ilk eserler, günümüzde evlendirme dairesi olarak hizmet veren binada korunma altına alınmıştır. Bu süreçte, Kernek Meydanı’nda yeni bir müze binasının inşasına başlanmış ve günümüzde Malatya Arkeoloji Müzesi olarak hizmet veren yapı ortaya konmuştur. Malatya ve yöresinde bulunan höyüklerden çıkarılan eserlerin yanı sıra Selçuklu, Beylikler, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde üretilen pek çok esere ev sahipliği yapan müzede toplanan eserlerin günden güne artması, yeni bir sergileme mekânı ihtiyacını doğurmuş ve 08.08.2008 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın onayıyla, ildeki tarihi konakların bir grubu restore edilerek etnografya müzesi haline getirilmiştir.
2011 yılına kadar Arkeoloji müzesinin deposunda saklanan etnografik eserlerin, restore edilen binaya taşınması ve hazırlık sürecinin tamamlanmasının ardından Beşkonaklar Etnografya Müzesi ve Geleneksel Malatya Evi’nin kuruluşu tamamlanmıştır. Kadın ve erkek kıyafetleri, takılar, işlemeler, dokumalar, mutfak kap-kacakları, aydınlanma gereçleri, seramikler, silahlar, örgü işleri bu konakta teşhir edilen ürünler arasındadır. Sergilenen eserlerin bir grubunu da el işi keseler oluşturmaktadır.
Müzede bulunan ve 1970 – 1980 yılları arasında satın alma ve hibe yollarıyla koleksiyona kazandırılan yirmi dokuz parça el işi kesenin dördüne ait görsel, müze araştırmacısı Gülsüm Aytaç tarafından kaleme alınan ve İş Bankası Kültür Sanat Dergisi’nde yayımlanan “Nerede Eski Keselerimiz?” başlıklı çalışmada yer almakla birlikte detaylı bilgiye yer verilmemiştir. Çalışmamızda koleksiyonda bulunan keseler, envanter bilgilerinin yanı sıra teknik, malzeme, kompozisyon ve motif açılarından ele alınarak, tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Malatya, Müze, Etnografya, El işi, Kese

Kaynakça

• And, M. (2014). Osmanlı tasvir sanatları 1: minyatür. İstanbul: YKY yayınları.
• Atalay, B. (1985). Divanü lügatüt Türk tercümesi, (C. 3, 45 s.). Ankara: TTK Yayınları.
• Aytaç, G. (1994). Nerde eski keselerimiz?. Kültür ve Sanat Dergisi, 23, 36-39., İstanbul: İşbankası kültür sanat yayınları
• Aytaç, G. (2009). Türk kültüründe keseler. Sanat ve insan dergisi, 1(2), 13-18. Erişim adresi http://sanatveinsan.com/wp-content/uploads/2020/08/2009-1-2-3-turk-kulturunde-keseler-gulsum-aytac.pdf Çoruhlu, Y. (2011). Erken devir Türk sanatı. İstanbul: Kabalcı yayınevi.
• Erman, E. (2014, Aralık 5). Buz adam Ötzi hakkında herşey Erişim adresi https://arkeofili.com/buzadam-otzi/
• Eronç, P. Y., (1984). Giyim süsleme teknikleri. İstanbul: Milli eğitim basımevi.
• Girgök, L. (1997). Kese. Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi, (C. 2, 1000 s.) İstanbul: Yem yayınları.
• Kayadibi, P. (2000). “Bursa yöresinde ve müzesi’nde bulunabilen tığ örgüsü para, saat ve tütün keseleri üzerine bir araştırma ve yeni tasarımlar” (yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Gazi Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü el sanatları eğitimi anasanat dalı, Ankara.
• Otar, İ. (1999). Osmanlı devletinde faiz. Yönetim (10, 53-64 ss.).
• Ögel, B. (1978). Türk kültür tarihine giriş V. Ankara: Kültür Bakanlığı yayınları.
• Özbel, K. (1945). El sanatları VI eski Türk keseleri. Ankara: CHP halk evleri bürosu
• TDK, (1988). Türkçe Sözlük (C. 2). Ankara: TDK Yayınları.
• Yıldırak, N. (1992). Köy Kadınlarının sosyo-ekonomik ve kültürel konumları. İstanbul: Friedrich Ebert vakfı yayınları.
• KTB (2020, Mayıs) Erişim adresi http://www.dosimm.gov.tr/muze/312
• KTB (2020, Mayıs) Erişim adresi http://www.dosimm.gov.tr/muze/312
• KTB (2020, Mayıs) Erişim adresi https://teftis.ktb.gov.tr/TR-263855/etnografik-nitelikteki-tasinir-kultur-varliklari-hakkin-.html
• KTB (2020, Mayıs) Erişim adresi https://teftis.ktb.gov.tr/TR-13998/muzecilik-klavuzu.html
• Erişim adresi https://i.pinimg.com/564x/d7/5e/71/d75e718672cbcc6fa732b48972c37b21.jpg
• Erişim adresi https://i.pinimg.com/564x/3e/cb/e2/3ecbe2a8505f57b9db45495fab48fb9c.jpg