Dijital Karteller ve Eşitsizlikler: Gelir Eşitsizliğinin Artmasında Şirketlerin Rolü

Year 2020, Volume: 10 Issue: 4, 383 - 412, 15.12.2020

Ömer Torlak

Abstract

Teknolojik gelişmeler ve ekonomilerin büyümesi genel olarak bakıldığında olumlu gelişmelerdir. Ekonominin en önemli aktörleri olan işletmeler de ekonomik büyümenin motorudur. Girişimci olarak her sermaye sahibi kazancını artırmak ister. Çalışanlar da emeklerinin karşılığını almayı umut eder. Ekonomilerdeki büyüme ile ekonominin farklı aktörlerinin beklentileri çoğu zaman birbiriyle çatışır. Bu çatışmalar eşitsizlikleri besler ve büyütür. Kamu politikalarını belirleyen, uygulayan ve denetleyen kamu yönetimleri ise düzenleyici ve denetleyici rolleri ile eşitsizliklerin önüne geçmeye çalışır. En azından var olan eşitsizlikleri azaltmaya uğraşır.Bugün oldukça yeniymiş gibi görünen gelir eşitsizliği aslında erken kapitalist dönemden itibaren toplumsal bir problem olarak karşımızda durmaktadır. Şirketleşme tarihi açısından da gelir eşitsizliklerinin büyüyerek devam ettiği söylenebilir. Dijitalleşen ekonomilerde, işlevsiz kalan çok sayıda çalışanın işsiz kalması kaçınılmaz bir sonuç olarak görülebilir. Bu bağlamda kartelleşen ya da tekelleşen dijital şirketlerin gelir eşitsizliğini artıran özelliğe sahip oldukları ifade edilebilir.Bu çalışmada, şirketleşme tarihi boyunca gelir eşitsizliğinin nasıl büyüdüğü, dijital kartelleşme eğilimlerinin bu eşitsizlikleri nasıl artırdığı konuları müzakere edilmektedir. Dijitalleşme ve yeni teknolojilerin kullanımı sonucunda daha yüksek ciroların daha az istihdamla sağlandığı rahatlıkla anlaşılmaktadır. Bu değerlendirmeler bağlamında çalışmada, şirketlerin sosyal sorumluluk çabalarının artan gelir eşitsizliğini önlemede yetersiz kaldığı bunun yanında işsiz kalanlara yeni nitelikler kazandırılmasında sivil toplum kuruluşlarının çabalarının yeniden gözden geçirilmesinin eşitsizlikleri azaltma noktasında anlamlı olacağı önerilerine yer verilmektedir.

Keywords

Dijital ekonomi, platform ekonomisi, dijital şirket, gelir eşitsizliği, merkantilizm.

Digital Cartels and Inequalities: The Role Companies Have in Increasing Income Inequality

Abstract

Technological developments and growth of economies are generally positive developments. Businesses, which are the most important actors of the economy, are also the engine of economic growth. As an entrepreneur, every capital owner wants to increase his earnings. Employees also hope to get their reward. Growth in economies and expectations of different actors of the economy often conflict with each other. These conflicts feed and grow inequalities. Public administrations that determine, implement and control public policies try to prevent inequalities with their regulatory and supervisory roles. At least it tries to reduce existing inequalities.The income inequality, which seems to be quite new today, is in fact a social problem since the early capitalist period. It can be said that income inequalities continue to grow in terms of incorporation. In the digitalized economies, it can be seen as an inevitable result that many employees who remain dysfunctional. In this context, it can be stated that digital companies that are carteled or monopolized have the feature that increases income inequality.This study discusses how income inequality has grown throughout the history of incorporation, and digital cartelization trends have further increased these inequalities. As a result of digitalization and the use of new technologies, it is easily understood that higher turnovers are achieved with less employment. In the context of these evaluations, suggestions were made that companies' social responsibility efforts are insufficient to prevent increasing income inequality, and that revision of the efforts of non-governmental organizations will be significant in reducing inequalities in gaining new qualities for the unemployed.

Keywords

Digital economy, platform economy, digital company, income inequality, mercantilism.

References

• Baysal-Kar, B. (2019). Finansallaşma ve gelir eşitsizliği: Farklı kapitalizm türleri için mukayeseli bir analiz. Journal of Yasar University, 14(56), 422-440.
• Beck, U. (1992).Risk society-towards a new modernity. London: Sage Publication. brandfinance.com. (2020). https://brandfinance.com/images/upload/global_500_2019_locked_4.pdf adresinden 08.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Castells, M. (2005).Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür (Cilt 1-Ağ toplumunun yükselişi). E. Kılıç (Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Dayı, H. (2020).Çağdaş liberal devlette güç ve adalet problemi. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Eğri, T. (2020).Küresel kriz ulusal sorumluluk coronavirüs’ün ekonomi politiği. https://ilke.org.tr/kureselkriz-ulusal-sorumluluk--coronavirusun-ekonomi-politigi/2256 adresinden 14.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Enderle, G. (2018). Corporate responsibility for less income inequality.Review of Social Economy, 76(4), 399- 421.
• Faello, J., Qu, Y., Jain, A., Pomare, C. ve Shin, S. (2018). Income inequality: Does corporate income inequality parallel individual income inequality? Journal of Accounting and Finance, 18(9), 39-78.
• Granaglia, E. (2019). Can market inequalities be justified? The intrinsic shortcomings of meritocracy.
• Structural Change and Economic Dynamics, 51, 284-290.
• Hoang, L., Blank, G.ve Quan-Haase, A. (2020). The winners and the losers of the platform economy: Who participates? Information, Communication & Society, 23(5), 681-700.
• investing.com. (2020). https://tr.investing.com/equities/amazon-com-inc-historical-data adresinden 27.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• İnan, K. (2019). Bilgi toplumuna geçerken teknolojik iş(lev)sizlik(2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kartal, O.Y., Yazgan, A.D. ve Kıncal, R. Y. (2017). Bilişim çağında sosyal sermayenin yeni belirleyicileri:
• Dijital uçurum ve sosyal medya okuryazarlığı.Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),18(2), 353-373.
• Koytak, E. (2020). Meslek sosyolojisinde teorik yaklaşımlar.Journal of Economy Culture and Society.
• Lecuna, A. (2020). Income inequality and entrepreneurship.Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 33(1), 2269-2285.
• Lin, K. H. ve Tomaskovic-Devey, D. (2013). Financialization and U.S. income inequality 1970-2008.American Journal of Sociology, 118(5), 1284-1329.
• Lindberg, E. (2007). Mercantilism and urban inequalities in eighteenth-century Sweden.Scandinavian Economic History Review, 55(1), 1-19.
• Nijman, J. ve Wei, Y. D. (2020). Urban inequalities in the 21st century economy.Applied Geography, 117, 1-8.
• Özel, M. (2019).Roman diliyle iş hayatı. İstanbul: Küre Yayınları.
• Öztürk, L. (2002). Dijital uçurumun küresel boyutları.Ege Akademik Bakış, 2(19), 129-139.
• Park, S.R., Choi, D.Y. ve Hong, P. (2015). Club convergence and factors of digital divide across countries. Technological and Social Change, 96, 92-100.
• Perrons, D. (2005).The new economy and earnings inequalities: Explaining social, spatial and gender divisions in the UK and London.LSE Research Online Working Paper.http://eprints.lse.ac.uk/547/1/DPWP_10-05. pdf adresinden 15.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Stiglitz, J. E. (2016).Eşitsizliğin bedeli-bugünün bölünmüş toplumu geleceğimizi nasıl tehlikeye atıyor (5. Baskı). O. İşler (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sunar, L. (2020). Salgınla mücadelenin ilk eşiği: Eşitsizlikler.L. Sunar (Ed.). Covıd-19 salgınının sosyolojik analizi içinde (ss. 4-9). Toplumsal Yapı Araştırmaları Programı. https://tyap.net/mediaf/TYAP_korona_ analizleri.pdf adresinden 9.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Taştan, H. ve Akar, M. (2013). Türkiye imalat sanayiinde bölgesel ve sektörel ücret eşitsizliği.İktisat Fakültesi Mecmuası, 63(1), 17-49.
• Timcke, S. (2017).Capital, state, empire: The new American way of digital warfare. University of Westminister Press. https://library.oapen.org/bitstream/id/a42f2093-298d-43be-bb2a-b63b55973cd3/635223.pdf adresinden 15.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Tomanbay, M. (2020).İktisat okulları ve ünlü iktisatçılar. Ankara: İmge Kitabevi. turob.com. (2020). http://www.turob.com/tr/istatistikler/dunyada-en-cok-istihdam-saglayan-10-sirket9c4a951 adresinden 27.05.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Voss, E. ve Riede, H. (2018).Digitalisation and workers participation: What trade unions, company level workers and online platform workers in Europe think.https://www.etuc.org/sites/default/files/publication/file/2018- 09/Voss%20Report%20EN2.pdf adresinden 8.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Weforum. (2020). Universal basic income is the answer to the inequalities exposed by COVID-19. https:// www.weforum.org/agenda/2020/04/covid-19-universal-basic-income-social-inequality/adresinden 19.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• White, A. (2019). A universal basic income in the superstar (digital) economy.Ethics and Social Welfare, 13(1), 64-78.
• World Inequality Report.(2018). Executive summary-2018.https://wir2018.wid.world/files/download/ wir2018-summary-english.pdf adresinden 16.04.2020 tarihinde erişilmiştir