A Local Turkist Magazine Against Turkist Magazines YAYLA

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 16, 23 - 39, 30.06.2022

Nurettin Güz , Behlül Burak Dumlu

https://doi.org/10.56133/intermedia.1017811

Öz

The press is not only effective in the formation of public opinion, but also in conveying the face of the public opinion that is formed and just like a mirror. So much so that, the areas where the traces of the past can be seen most clearly are areas of cultural activity and periodicals are the most reliable sources of witnessing about the past. One of the ideologies that influenced the Turkish press and left it under its long-term influence is undoubtedly the thoughts of nationalism and Turkism in particular. This study focuses on Yayla Magazine, which contains the idea of Turkism in its lines between 1944-1946 and was published in 45 issues by Vehbi Cem Aşkun in Sivas province, mostly for fifteen days and recently monthly in a local manner. The magazine carries the general characteristic of the early republican period press, which adopted the princip-le of 'idealizing' its readers, aiming to educate and develop the local community in areas such as literature, history, ethics and sports, as well as serving Turkishness and Turkish culture, which is its primary purpose. In this respect, Turkic thought was presented to the reader from a statist perspective in Yayla, and an opposing attitude was not included. The contents of the current writer staff and the famous pens of the period whose works were shared were also selected ac-cordingly. The research aims to reveal how the cultural development of the Turkish state, whose political construction is completed and developing in other fields, is local and how the current conditions are perceived at the local level.

Anahtar Kelimeler

Yayla Magazine, Culture and Art Magazine, Turkish Periodicals, Turkish Press History

Türkçü Dergilere Karşı Yerel Bir Türkçü Dergi YAYLA

Öz

Basın, kamuoyu oluşumunda etkili olduğu kadar oluşan kamuoyunun çehresini aktarmada da önem arz etmekte ve tıpkı bir ayna görevi görmektedir. Öyle ki geçmişin izlerinin en net görüle-bileceği alanların başında kültürel faaliyet alanları ve geçmişe dair tanıklığın en güvenilir kay-naklarının başında ise süreli yayınlar gelmektedir. Türk basınını etkileyen ve uzun dönem etkisi altında bırakan ideolojilerden birisi kuşkusuz genelden özele milliyetçilik ve Türkçülük düşünce-leridir. Bu çalışma, 1944-1946 yılları arasında Türkçülük düşüncesini satırlarında barındıran ve 45 sayı olarak Vehbi Cem Aşkun tarafından Sivas ili sınırlarında çoğunlukla on beş günlük ve son zamanlarında aylık olarak yerel olarak yayınlanan Yayla Dergisini konu edinmektedir. Der-gi, başat amacı olan Türklüğe ve Türk kültürüne hizmet etmenin yanı sıra edebiyat, tarih, ahlâk, spor gibi alanlarda yerel halkı eğitmeyi ve geliştirmeyi de amaç edinerek, okuyucusunu ‘ideali-ze’ etmeyi ilke edinen cumhuriyet dönemi basının genel karakteristik özelliğini taşımaktadır. Bu minvalde Yayla’da Türkçü düşünce devletçi bir perspektiften okuyucuya sunulmuş, muhalif bir tavra yer verilmemiştir. Mevcut yazar kadrosunun ve eserleri paylaşılan dönemin ünlü kalemle-rinin yazı içerikleri de bu doğrultuda seçilmiştir. Araştırma, siyasal anlamda inşası tamamlanan ve diğer alanlarda gelişmekte olan Türk devletinin kültürel gelişiminin yerelde nasıl olduğunu ve mevcut koşulların yerelde nasıl algılandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yayla Dergisi, Kültür Sanat Dergiciliği, Türkçü Süreli Yayınlar, Türk Basın Tarihi

Kaynakça

• Akandere, O. (1998) Milli Şef Dönemi Çok Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler 1938-1945, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Akçam, T. (1995) Türk Ulusal Kimliği ve Ermeni Sorunu, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Alaçam, S. (1940) İnkılap Türkiyesinde Kağıtçılık, Ülkü Kitabevi, İstanbul.
• Altındağ, N. (2016) “Türk Milliyetçiliğinin Siyasallaşması ve Batı/Batılılaşma Algısı”, AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2/2, 43-64.
• Andrew, V. (2006) Modern Politik İdeolojiler, (Çev: A. Tüfekçi), Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
• Arabacı, C. (2008) “Basın Birliği”, Medya ve Siyaset, Ed. Z. Damlapınar, Eğitim Kitabevi. Konya.
• Atabek, N. (2005). “Tarihsel Süreçte Türkiye’de Yerel Basın ve Yerel Yönetimler”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 23, 63-74.
• Atsız, N. (1997) Makaleler III, İrfan Yayınları, İstanbul.
• Ayhan, B. (2009) Atatürk ve Basın, Palet Yayınları, Konya.
• Berkes, N. (1965) Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler, Yön Yayınları, İstanbul.
• Calhoun, C. (2009) Milliyetçilik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Darendelioğlu, İ. (1968) Türkiye’de Milliyetçilik Hareketleri, Toker Yayınları, İstanbul.
• Duman, H. (2007) “Osmanlı Döneminde Yerel Basın (1828-1922)”, Türkiye’de Yerel Basın, Ed. S. Gezgin, İ. Ü. İletişim Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Erer, T. (1965) Basında Kavgalar, Yeni Matbaa, İstanbul.
• Ertekin, O. (2008) “Cumhuriyet Döneminde Türkçülüğün Çatallanan Yolları”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 4: Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul, 345-387.
• Girgin, A., (2001) Türk Basın Tarihi’nde Yerel Basın, İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
• Goloğlu, M. (1974) Milli Şef Dönemi (1938-1945), Kalite Matbaası, Ankara.
• Göçek, F. M. (2002) ‘‘Osmanlı Devleti’nde Türk Milliyetçiliğinin Oluşumu: Sosyolojik Bir Yaklaşım’’, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce C4 Milliyetçilik, Ed. T. Bora, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Gündoğan, A. O. (2002) Devlet ve Milliyetçilik, Doğu Batı Dergisi, 6/21, 181-193.
• Gürcan, H., İ., E.Yüksel (2001) Habercinin El Rehberi, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• Gürkan, N. (1998) Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Güz, N. (2018) “Türk Ocakları’nın Kapanması/Kapatılması”, Uluslararası Türk Kültürü ve Medeniyeti Kongresi, (Ed. A. Uysal), 5-8 EYLÜL 2018, Balıkesir, 1077-1087.
• Güz, N. (2008) Türkiye’de Basın İktidar İlişkileri 1920-1927, 2. Bsk., Turhan Kitabevi, Ankara.
• Güz, N. (1995) Tek Parti İdeolojisinin Yayın Organları Halkevleri Dergileri (1932-1950, Anka-ra.
• Güz, N. (1993) Serbest Cumhuriyet Fırkası Sonrası Basında Muhalefet ve 1931 Matbuat Kanunu, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Güz, N., B. B. Dumlu, M. G. Tutak (2019) “Halkevi Dergilerinde Haber ve Reklamlar: Taşan Dergisi Örneği”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, S. 49, Güz 2019, 153-169.
• Heyd, U. (1980) Ziya Gökalp Türk Milliyetçiliğinin Temelleri, Sebil Yayınevi, İstanbul.
• İskit, S. R. (1943) Türkiyede Matbuat İdareleri ve Politikaları, Başvekalet Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Yayını, (Ankara).
• Karakaş. M. (2006) “Türkçülük ve Türk Milliyetçiliği”, Doğu Batı Dergisi, 9/38, 57-76.
• Kayacan, İ. (1996) Basınımızın Anadolu Cephesi, Ece Yayınları, Ankara.
• Koloğlu, O. (2015) Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul.
• Köker, O. (2009) Sivas Ermenileri: Bin Varmış, Bir Yokmuş, Biamag. https://bianet.org/biamag/print/115648-sivas-ermenileri-bin-varmis-bir-yokmus, 04 Temmuz 2009, Erişim: 02.01.2021.
• Mildanoğlu, Z. (2014) Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000, Aras Yayıncılık, İstanbul.
• Nair, G. (2017) “Türk Basın Tarihinde Taşrada Yayınlanan Bir Merkez Gazetesi: Ülke”, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), C. 2, S. 4, 80-91.
• Nair, G. (2016) “Kentsel Gelişim Sürecinde Yerel Basının Önemi (Sivas Merkez İlçe Örneği)”, I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, C. 4, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Oppenheimer, F. (1997) Devlet, (Çev. A. Şenel, Y. Sabuncu), Engin Yayıncılık, İstanbul.
• Ölçekçi, H. (2013) “Türkiye’deki Milliyetçi Fikir Hareketlerinin Dönüşümü (Milliyetçi Basın Üzerine Bir İnceleme)”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Özdoğan, G. G. (2019) Turan’dan Bozkurt’a Tek Parti Döneminde Türkçülük (1931-1946), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Özkırımlı, U. (1999) Milliyetçilik Kuramları Eleştirel Bir Bakış, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• Sarınay, Y. (1994) Türk Milliyetçiliğinin Tarihî Gelişimi ve Türk Ocakları (1912-1931), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Sertel, Z. (2019) Hatırladıklarım, 2. Bsk., Can Sanat Yayınları, İstanbul.
• Şeker, M. (2007) Yerel Gazeteler, Tablet Kitabevi, Konya.
• Tanyu, H. (2007) Atatürk ve Türk Milliyetçiliği, 2. Bsk., Töre Devlet Yayınevi, Ankara.
• Topuz, H. (2003) Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Türkkan, R. O. (1943) Solcular ve Kızıllar, Bozkurtçu Yayınevi, İstanbul.
• Uluskan, S. B. (2010) Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Uzun, T. (2003) “Ulus, Milliyetçilik ve Kimlik Üzerine Bir Değerlendirme”, Doğu Batı Dergisi, 6/23, 131-154.
• Vural, A. M. (1999) Yerel Basın ve Kamuoyu, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• Vural, M. K. (2009) ““En Büyük Tehlike” Broşürü ve Buna Bağlı Olarak Turancı Akımların Kamuoyunda Tartışılması”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmları Dergisi, VIII/18-19/Bahar-Güz, 39-53.
• Weisband, E. (2002) 2. Dünya Savaşı ve Türkiye, Örgün Yayınları, İstanbul.
• Yaşın, C. (2009) “Türkiye’de Yerel Basının Yapısal Özellikleri ve Üretim Koşulları”, İletişim Dergisi, 28, 115-152.
• Yaşlı, F. (2008) “Milliyetçilik ve Faşizm: Türkiye’de Irkçı Milliyetçilik Üzerine Bir İnceleme”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, A. (2013) Çağdaş Siyasal Akımlar, Vadi Yayınları, Ankara.
• Yüksel, İ. (1992) “Habercilikte Devlet Tekeli ve Anadolu Basını. Yerel Basın Kurultayı Bildiriler”, Yerel Basın Kurultayı Dizisi: 1, Çukurova Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, Adana.
• Zorlu, V., F. Temel (2019) “Türkçü Bir Fikir Dergisi "Doğu" ve CHP İlişkisi (1932-1945)”, İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8/2, 347-364.