Ulusal ve Küresel Kimlik Bağlamında Sosyal Bilgiler Eğitimi

Year 2021, Volume: 22 Issue: 2, 1115 - 1168, 31.08.2021

Emine Meliha Kurtdaş , Ülkü Ulukaya Öteleş

https://doi.org/10.17679/inuefd.941160

Abstract

Bilimsel, teknolojik, ekonomik ve kültürel boyutları olan küreselleşme çoğu şeyin olduğu gibi kimlik kavramının da içeriğini değiştirmiştir. Aidiyet duygusunun bir ifade biçimi olan kimlik, çağımızda artık ulus kimlik anlayışının çok ötesinde anlamlar içermektedir. Nitekim küreselleşmenin ortaya çıkardığı kültürel çeşitlilik ile ulusal bütünlük arasında bir uzlaşmazlık söz konusudur. Bu uzlaşmazlık daha çok geleneksel kimlik kalıpları ile yeni kültürel kimlik kalıpları arasında yaşanmaktadır. Dolayısıyla ulusal ve küresel kimlik kavramlarının analizi oldukça önemlidir. Bireyin bir ulusa ait olma isteği ulusal kimlik kavramıyla açıklanırken günümüzde kendini bir dünya vatandaşı olarak hissetmesi ise bireyin küresel kimliğine vurgu yapmaktadır. Yaşadığımız çağda küreselleşmenin farklı dil, din, ırk ve kültürden bireyleri, daha fazla bir arada yaşama mecburiyetinde bırakması her iki kimliğin de kazanılmasını önemli kılmaktadır. Ancak bu durum kolaylıkla aşılabilecek gibi görünmemektedir. Bu nedenle kimlikler arasında bir denge unsurunun oluşturulması konusunda eğitime önemli görevler düşmektedir. Bir yandan ulusal kimlik bilincinin korunması diğer yandan küresel kimlik öğelerinin doğru bir şekilde benimsetilmesi, eğitimin temel işlevleri arasındadır. Ancak Sosyal Bilgiler öğretimi, yeni nesillere ulus bilincinin aşılanması ve bunun yanı sıra küresel çağın gereklerine uyumlu bireyler yetiştirilmesi açısından özel bir misyona sahiptir. Çalışmada, Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve ders kitaplarında ulusal ve küresel kimlik anlayışının yer alma durumu nicel ve nitel araştırma yöntemleri kullanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Keywords

Ulusal Kimlik, Küresel Kimlik, Sosyal Bilgiler Eğitimi

References

• Alkan, H. & Taş, İ. E. (2007).Yerel Siyasetin Dönüşümü Afşin Örneği. Kesit Yayınları.
• Atak, H. (2011). Kimlik Gelişimi ve Kimlik Biçimlenmesi: Kuramsal Bir Değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 163-213.
• Azer, H. (2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, Ankara: Ekoyay Yayıncılık.
• Back, L. (2014). “Yerel /Küresel”, Temel Sosyolojik Dikotomiler.Edt: Chris Jenks, Çev: İhsan Çapçıoğlu, Atıf Yayınları: Ankara.
• Bartikowski, B. &Walsh, G. (2015). Attitude Toward Cultural Diversity: A Test of İdentity-Related Antecedents and Purchasing Consequences. Journal Of Business Research, 68(3), 526-533.
• Bauman, Z. (1998). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, (8. Baskı), A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berger, P. L. (2003). “Küreselleşmenin Kültürel Dinamikleri”, Bir Küre Bin Bir Küreselleşme, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Bilton, T. Vd., (2003). Sosyoloji, Çev: Kemal İnal Vd., Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Büket, H. S. (2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, Ankara: Ata Yayıncılık.
• Chambers, I. (1994). Göç, Kültür, Kimlik(Migrancy, Culture, Identity). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çiğdem, A. (1996), “GlobalizasyonunNomos’u”,Postmodernizm ve İslam Küreselleşme ve Oryantalizm, (Derleyenler: Abdullah Topçuoğlu-Yasin Aktay) Ankara:Vadi Yayınları.
• Demirtaş, A. H. (2003). Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1(1),123-144.
• Friedman, T. (2003).Küreselleşmenin Geleceği, Çev., Elif Özsayar, İstanbul: Boyner Yayınları.
• Giddens, A. &Sutton, W:P (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar, Çev., Ali Esgin, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. Çev., Ümit Tatlıcan, İstanbul: Say Yayınları.
• Goetz, J. P. ve LeCompte, M. D. (1984).Ethnography and Qualitative Designs in Ethnographic Research. New York: Academic Publishing
• Gollnick, D. M.,Chinn, P. C., Kroeger, S. D., &Bauer, A. M. (2009). MulticulturalEducation in A PluralisticSociety (Vol. 90). Columbus, OH: Merrill.
• Habermas, J. (2002). Küreselleşme ve Milli Devletlerin Akıbeti, Çev., Medeni Beyaztaş, İstanbul: Bakış Yayınları
• Jones, L. (2000). Diversities of National Identity in A Multicultural Society: The Australian Case, National Identities, 2(2), 175-186, DOI: 10.1080/713687690
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev: O. Akınhay& D. Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MEB (2005). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Ankara: Talim Terbiye Kurulu.
• Modelski, G. (2006). “Küreselleşme”, Küreselleşme Okumaları, Edt: Kudret Bülbül, Ankara: Kadim Yayınları.
• Özdil, M. (2017).Kolektif ve Bireysel Kimlikler Bağlamında Sosyal Bütünleşme. Journal Of Suleyman Demirel University Institute Of Social Sciences, 28(3).
• Özkan, İ. (2018). Vatandaşlık Satılabilir Bir Şey Mi Dir?. Uluslararası Sanat Kültür ve İletişim Dergisi, 1(1), 53-78.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal Bilgiler: Kavram, İçerik ve Program. Cemil Öztürk (Ed.) İçinde, Sosyal Bilgiler Öğretimi (1- 31).Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Özyurt, C.(2008). “Küreselleşme, Ulusal Eğitim ve Siyasal Toplum”, 21.Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi (Editörler: Mustafa Safran & Dursun Dilek), Yeni İnsan Yayınevi.
• Parekh, B. (1999). PoliticalTheory and the Multicultural Society. Radical Philosophy, (95), 27-32.
• Rana, A.A. (1998). Kent, Kimlik ve Küreselleşme, Bursa: Asa Kitabevi.
• Reysen, S.,&Katzarska-Miller, I. (2013). A Model of Global Citizenship: Antecedents and Outcomes. International Journal of Psychology, 48(5), 858–870. Doi:10.1080/00207594.2012.701749 Ritzer, G. (1998).Toplumun McDonaldlaştırılması[The McDonaldization Of Society]. Ş. Süer Kaya (Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ritzer, G. (2011). Küresel Dünya, Çev., Melih Pekdemir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Robertson, R. (1999). Küreselleşme: Toplum Kuramı Ve Küresel Kültür, Çev., Ümit Hüsrev Yolsal, Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Rosenmann, A.,Reese, G., &Cameron, J. E. (2016). Social İdentities in A Globalized World: Challenges And OpportunitiesforCollective Action. Perspectives on Psychological Science, 11, 202–221. Doi:10.1177/1745691615621272
• Sarıbay, A.Y. (1998).“Küreselleşme, Postmodern Uluslaşma ve İslam”, Küreselleşme Sivil Toplum ve İslam (Derleyen: E.F. Keyman-A.Y.Sarıbay), Ankara: Vadi Yayınları.
• Shokef, E.,& Erez, M. (2006). Global Work Culture and Global Identity, As A Platform For A Shared Understanding İn Multicultural Teams. National CultureAnd Groups, 9, 325-352.
• Smith, A. D. (1994). Milli Kimlik (National Identity). Çev., Bahadır Sina Şener, Ankara: İletişim Dizi Kaydı Yayınları.
• Steger, M. B. (2013). Küreselleşme.Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Stone, P. J.,Dunphy, D. C., & Smith, M. S. (1966). The General Inquirer: A Computer Approach to Content Analysis, The M.I.T. Press, Massachusetts.
• Touraine, A. (2004). Demokrasi Nedir?,Çev.,a Olcay Kunal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Touraine, Alain. (2007). Bugünün Dünyasını Anlamak İçin Yeni Bir Paradigma, Çev., Olcay Kunal), İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• Tüysüz, S. (2018).Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, Ankara: Tuna Matbaacılık.
• Üstdal, M.,Vullaume, R., Gülbahar, K., & Gülbahar, Y. (2004). Bilimsel Araştırma Kılavuzu. İstanbul: Pelikan Yay.
• Waters, M. (2001).Globalization: KeyIdeas(2. B.). London: Routledge.
• Weber, M. (1993).Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Yegen, C. (2016). Siyasal İletişimde Bir Propaganda Aracı Olarak Ulusal Kimlik: 7 Haziran 2015 Türkiye Genel Seçimleri Örneği, Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yelken, R. (1999). Cemaatin Dönüşümü Geç Modern Dönemde Cemaat Sosyolojisi, Ankara: Vadi Yayınları.
• Yıldırım, F.; Kaplan, C.; Kuru, H &Yılmaz, M. (2019).Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, Ankara: Meb Yayınlar.