Çizgi Filmlerin Çocukların Dil ve Sosyal Gelişim Alanlarına Etkisine Yönelik Ebeveyn Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2021, Volume: 5 Issue: 1, 59 - 77, 31.03.2021

Hatice Darga , Filiz Zayimoğlu Öztürk , Talip Öztürk

Abstract

Eğitimin ilk basamağı olan okul öncesi eğitim, çocuğun dünyaya geldiği günden temel eğitime başladığı güne kadar geçen süreçtir. Bu süreç içerisinde çocuğun tüm gelişim alanları büyük ölçüde tamamlanmaktadır. Çocuğun dil ve sosyal gelişimini sağlamak, uyumlu bir iletişim kurma becerisini geliştire-bilmek için gerekli olan temeli oluşturabilmek, okul öncesi eğitimin en temel amaçlarından biridir. Günümüzde teknoloji televizyon, akıllı telefonlar, tabletler ile hem yetişkinlerin hem de çocukların hayatında oldukça önemli yer tutmakta ve bireylerin zamanlarının önemli bir kısmını almaktadır. Bu bağlamda bu araştırmada, okul öncesi dönemdeki çocukların izledikleri çizgi filmlerin dil ve sosyal gelişim alanlarına etkisine yönelik veli görüşlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenoloji modeli benimsenmiş ve veriler 2018-2019 eğitim öğretim yılında görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ordu ilinde, şehir merkezinde bulunan 4 anaokulu ve ilkokul bünyesinde bulunan 7 anasınıfından 113 öğrenci velisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen kapalı ve açık uçlu soru formlarının bir arada kullanıldığı yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre katılımcıların okul öncesi dönemdeki çocukların izledikleri çizgi filmlerin çocukların dil gelişimlerine etkisine yönelik %61,6’sının, çizgi filmlerin çocukların sosyal gelişimlerine etkisine yönelik ise %64,60’ının etkisi olduğu yönde görüş bildirdikleri görülmüştür.

Keywords

Çizgi film, dil gelişimi, sosyal gelişim, veli görüşleri

References

• Adak Özdemir, A. & Ramazan, O. (2012). Çizgi filmlerin çocukların davranışları üzerindeki etkisinin anne görüşlerine göre incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 35, 157-173.
• Aktaş-Arnas, Y. (2005). 3-18 yaş grubu çocuk ve gençlerin interaktif iletişim araçlarını kullanma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 4 (3), 59-66.
• Arslan, F., Ünal, A., Güler, H. & Kardaş, K. (2006). Okul çağı çocuklarının televizyon izleme alışkanlıklarının incelenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5 (6), 392-401.
• Başal H. (2004). Gelişim ve psikoloji. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Başal, H. A. (1999). 3-6 yaş çocukların günlük yaşamlarına televizyon ve televizyon ile ilgili ana-baba görüşleri, İletişim Ortamlarına Çocuk Birey Sempozyumu Bildiriler Kitabı, AÜ Yayınları: 1172, 215-241.
• Batmaz, V. & Aksoy, A. (1995). Türkiye’de televizyon ve aile, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
• Bayır, E. & Günşen, G. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının en çok izledikleri çizgi filmlerin bilimsel açılardan analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 746-761.
• Belviranlı, S., Ceritoğlu, K., Bilgin, Ç., Bayraktar, F., Bulut, H., Vaizoğlu S. A. & Güler, Ç. (2008). Annelerin televizyon izleme konusundaki davranışları ve akıllı işaretler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(3), 191-198.
• Browne, K. D. & Hamilton-Giachritsis, C. (2005). The influence of violent media on children and adolescents: A public-health approach. The Lancet, 365, 702-710.
• Burak, Y. & Ahmetoğlu, E. (2015). Bilgisayar oyunlarının çocukların saldırganlık düzeylerine etkisinin incelenmesi, Turkish Studies, 10 (11), 363-382.
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 31-44.
• Can, A. (1995). Okul öncesi çocuklara yönelik televizyon programları içinde çizgi filmlerin çocukların gelişimine ve iletişimine etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cerrah Özsevgeç, L. & Saka, A. (2018). Çocukların izledikleri çizgi filmler ve bu tercihlerinin karakterleri ile ilişkisi, IBAD Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3 (2):725-734.
• Cesur, S. & Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: çocukların TV programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (19), 106-125.
• Christakis, D. A., Zimmerman, F. J., Di Giuseppe, D. L. & McCarty, C. A. (2004). Early television exposure and subsequent attentional problems in children. Pediatrics, 113(4), 708-713.
• Coşkun, Y. & Arslantaş, H. (2016). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların televizyon izlemelerine yönelik anne görüşlerinin incelenmesi, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2).
• Creswell, J. (2013). Nicel, nitel ve karma yöntem yaklaşımları, araştırma deseni, Çeviri Ed., Selçuk Beşir Demir, Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• Doğan, A. & Göker, G. (2012). Tematik televizyon ve çocuk: İlköğretim öğrencilerinin televizyon izleme alışkanlıkları. Milli Eğitim Dergisi, 42 (194), 5-30.
• Doğan, H. (2015). Mutlu çocuk nasıl yetiştirilir? Ankara: Çankaya.
• Fouts, G., Callan, M., Piasentin, K. & Lawson, A. (2006). Demonizing in children’s television cartoons and Disney animated films. Child Psychiatry Hum Dev, 37, 15-23.
• Giritli İnceoğlu, Y. & Akıner, N. (2008). Medya ve çocuk rehberi. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Güleken Katfar, Ü. & Yılmaz, F. (2020). Çizgi filmlerdeki baskın kişilik özelliklerinin çocuklar üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 128-138.
• Güngör, A. & Ersoy, Ö. (1994). Televizyon programlarının okulöncesi dönem çocuklarına etkisine ilişkin anne-baba görüşleri. Yapa Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırma Semineri, Ankara.
• Habib, K. & Soliman, T. (2015). Cartoons’ effect in changing children mental response and behavior. Open Journal of Social Sciences, 3, 248-264.
• Hacıbektaşoğlu, E. S. (2014). Kültürel çalışmalar ve çizgi filmlerin çocuk izleyici üzerindeki etkileri araştırmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hamarat, D., Işıtan, S., Özcan, A. & Karaşahin, H. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi filmler üzerine bir inceleme: Caillou ve Sünger Bob Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (33).
• İlhan, V. & Çetinkaya, Ç. (2013). İlkokul öğrencilerinin tematik çocuk kanallarındaki çizgi filmleri izleme alışkanlıkları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (1).
• İnce, M. (1991). Çizgi filmlerin 6-18 yaş grubu bireylerin yaşantılarında yeri ve önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İşliyen, M. (2020). Çocuk, televizyon ve cinsellik: çizgi filmler üzerine bir inceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 8 (1), 442-477.
• Johnson, B. & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları (S.B. Demir, Çev.Ed.) Ankara: Eğiten Kitap.
• Kalan, G. Ö. (2010). Medya okuryazarlığı ve okul öncesi çocuk: ebeveynlerin medya okuryazarlığı bilinci üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 1(39), 59-73.
• Karaca, Gündüz & Aral (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal davranışının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4 (2), 65-76.
• Karacan, E. (2000). Çocuklarda Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, Temmuz, 1.
• Kaya, K. & Tuna, M. (2008). İlköğretim çağındaki çocukların sosyalleşme-sinde televizyonun etkisi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17,159-182.
• Kaya, Z. & Uzoğlu, M. (2020). Çizgi filmlerin eğitim alanında kullanılmasıyla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (Eğitim ve Toplum Özel Sayısı), 6194-6214. DOI: 10.26466/opus.803593
• Kondolot, M. & Sertgil Kuleli, N. (2017). Mental ve sosyal gelişimin desteklenmesi. (İçinde İlk beş yaşta çocuk sağlığı izlemi.) (Edt. Gökçay G, Beyazova U.) İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Kongar, E. (1989). Kültür ve iletişim, Say Yayınları, İstanbul.
• Luther, C.A. & Legg, J.B. (2010). Gender differences in depictions of social and physical aggression in children’s television cartoons in the US. Journal of Children and Media. 4(2), 191-205.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks,CA:Sage
• Oruç, C., Tecim, E. & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15 (48), 281-297.
• Önder, A. & Balaban Dağal, A. (2005). Televizyon ve okul öncesi dönem çocuğu. (içinde Okul Öncesi Eğitimde Güncel Sorunlar) (Edt. A. Oktay ve Ö. Polat Unutkan). (249-264). İstanbul: Morpa Yayınları.
• Özgökbel Biliş, P. (2011). Çizgi filmlerde temsil edilen toplumsal değerler sistemi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Öztürk, H. E. (2002). Çocuk ve televizyon. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Paavonen, E. J., Pennonen, M., Roine, M., Valkonen, S. & Lahikainen, A. R. (2006). TV exposure associated with sleep disturbances in 5-to 6-year-old children. Journal of Sleep Research, 15(2), 154-161.
• Persegani, C., Russo, P., Carucci, C., Papeschi, L., Trimarchi, M. & Nicolini, M. (2002). Television viewing and personality structure in children. Individual Differences, 32, 977-990.
• Persson, A. & Musher-Eizenman, D. R. (2003). The impact of a prejudice-prevention television program on young children’s ideas about race. Early Childhood Research Quarterly, 18, 530-546.
• Rashid, A. (2015). Impact of television cartoon channels on children in India. Journal of Indian Research, 3(2), 64-72.
• Rosiek, A., Maciejewska, N. F, Leksowski, K., Rosiek-Kryszewska, A. & Leksowski, L. (2015). Effect of television on obesity and excess of weight and consequences of health. Int. J. Environ. Res. Public Health, 12(8), 9408-9426.
• RTÜK (2006). İlköğretim çağındaki çocukların televizyon izleme alışkanlıkları, RTÜK, Ankara.
• Sagvolden, T., Johansen, E. B., Aase, H. & Russell, V. A. (2005). A dynamic developmental theory of Attention Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) predominantly hyperactive/impulsive and combined subtypes. Behavioral and Brain Sciences, 28(3), 397-419.
• Samur, Ö. A., Demirhan, D. T. & Önkol, L. (2014). Pepee çizgi filminin ebeveyn öğretmen ve çocuk gözüyle değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (26), 151-166.
• Senemoğlu N. (2018). Gelişim öğrenme ve öğretim. Kuramdan uygulamaya. 25. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, S. (2012). Çocuklar için seçilecek kitaplar hangi özellikleri taşımalıdır? Eğitimci Öğretmen Dergisi, 16.
• Şen, B. & Deniz, Ü. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının izlediği rafadan tayfa çizgi filminin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Turkish Studies-Social Sciences, 14 (5), 2547-2563.
• Temizyürek, F. & Acar, Ü. (2014). Çizgi filmlerdeki subliminal mesajların çocuklar üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(3), 25-39.
• Topçu Ersoy, H. (2016). Çocukta dil gelişiminin aşamaları. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020. URL: http://www.psikoaktif.com/makale-detay/26-cocukta-dil-gelisiminin-asamalari.html
• Ünal Gürocak, S. (2007). Anasınıfına devam eden 60–72 ay çocukların dil gelişimi ve ince motor gelişimi açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Ünal, N, & Durualp, E. (2012). Televizyonun okul öncesi çocuklar üzerindeki etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2), 93-104.
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü: Caillou ve Pepee Örneği. Turkish Studies, 8 (10), 707-719.
• Yaşar, M. & Paksoy, İ. (2011). Çizgi filmlerdeki saldırgan içerikli görüntülerin çocukların serbest oyunları sırasındaki saldırganlık düzeylerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 279-298.
• Yavuzer, H. (2003). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazıcı, E., Yaman Baydar, I. & Kandır, A. (2019). Çizgi film ve çocuk: Ebeveyn görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (1), 10-19.
• Yetim, G. & Sarıçam, H. (2016). Çizgi film programlarının çocuklara etkisi konusunda ailelerin bilgi ve farkındalık düzeylerinin incelenmesi, OPUS – Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6 (11), s.341-364.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarından yararlanmayan 4-5 yaş çocuklarının dil gelişimini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.