SERMAYE YAPISI VE FİRMA ÖZELLİKLERİNİN PERFORMANS ÜZERİNDEKİ ETKİLEŞİM ETKİSİ: BORSA İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN ŞİRKETLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 272 - 298, 26.12.2021

Yağız Alper Dolunay , Ilkut Elif Kandil Goker

https://doi.org/10.18825/iremjournal.1028510

Cited By: 1

Öz

Sermaye yapısı işletmelerin varlık finansmanında kullandıkları kaynaklar olarak ifade edilmektedir. Kullanılan kaynaklar, işletmenin riskliliğini etkileyebileceğinden işletmeye en az maliyet yükleyen ve en çok fayda sağlayan unsurlardan seçilmelidir. Tercih edilen sermaye yapısına bağlı olarak karşılaşılan riskler ve sağlanan avantajlar yatırımcılar tarafından işletme hakkında kimi zaman bir sinyal niteliği taşıdığından, kimi zaman doğrudan belirli kısıtlar oluşturduğundan, kimi zaman kaldıraç etkisi yarattığından işletmenin değerini olumlu veya olumsuz şekilde etkileyebilmektedir. Bu nedenle sermaye yapısının, firma değerine etkisi literatürde sıkça tartışılan bir konu olmuştur. Bu çalışma ile Borsa İstanbul (BİST) 100’de işlem gören işletmelerin sermaye yapılarının firma değerleri üzerine etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Aynı araştırma sorusunu ele alan çalışmalarda yer alan ekonometrik modellemelere interaktif değişkenler eklenerek literatüre katkı sağlanması amaçlanmıştır. 26 adet şirketin 2010 2. çeyrekten başlayarak 2020 3. çeyreğe kadar olan çeyrek dönemlik verileri kullanılmıştır. Panel veri analiz yönteminin kullanıldığı araştırmada firma değeri göstergeleri olarak aktif karlılık (roa), öz kaynak karlılığı (roe) ve Tobin q değerleri kullanılmıştır. Sermaye yapısı göstergeleri olarak finansal kaldıraç (fk), alacak devir hızı (adh), stok devir hızı (sdh), net çalışma sermayesi/toplam aktif (ncsta), likidite finansal kaldıraç interaktif değişkeni (coxfk) ve büyüklük finansal kaldıraç (lnaxfk) interaktif değişkeni kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre fk ve dlnaxfk değişkenlerinin aktif karlılık üzerinde negatif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu, öz kaynak karlılığının ise fk, ncsta ve dlnafk değişkenlerinden anlamlı ve negatif yönde etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sermaye Yapısı, Firma Değeri, Panel Veri Analizi

INTERACTION EFFECT OF CAPITAL STRUCTURE AND FIRM CHARACTERISTICS ON PERFORMANCE: AN APPLICATION ON COMPANIES TRADED ON BORSA ISTANBUL

Öz

Kaynakça

• Akdağ, S., & İskenderoğlu, Ö. (2018). Çeşitli finansal rasyoların karlılık üzerindeki etkisi: OECD ülkelerindeki turizm şirketleri üzerine bir uygulama. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 6(4): 18-25. doi:10.32479/iicd.150.
• Akpınar, O. (2016). Sermaye yapısının firma performansına etkisi: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11: 290-302.
• Akyüz, H.S., & Atmaca, M. (2019). Çalışma sermayesine ilişkin finansal oranların işletme karlılığına etkisi: BİST imalat sektöründe bir uygulama. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2): 217-233. doi:10.31454/usb.634720.
• Ali, M. (2020). Impact of leverage on financial performance (evidence from Pakistan food and fertilizer sector). Journal of Critical Reviews, 7(13): 447-456. doi:10.31838/jcr.07.13.79.
• Arslantürk Çöllü, D. (2021). Sermaye yapısının karlılık üzerindeki etkisi: TCMB sektör bilançoları üzerine bir araştırma. International Journal of Political Economy, 5(3): 957-977. doi: 10.25295/fsecon.971460.
• Ata, H.A., & Buğan, M.F. (2016). İmalat şirketlerinde çalışma sermayesi etkinliğinin firma değerine etkisi nasıldır?. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35: 25-33.
• Çerçel, Ö.N., & Sökmen, A.G. (2019). Çalışma sermayesi yönetiminin firma karlılığına etkisi: BİST’te işlem gören metal eşya, makine ve gereç yapım sektörü üzerinde bir araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2): 35-42.
• Dizgil, E. (2019). Firma karlılığını etkileyen içsel faktörler: BİST gıda, içecek endeksinde yer alan firmalar üzerinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2): 420-432. doi: 10.29249/selcuksbmyd.538445.
• Esin, A.A., Ekni, M., & Gamgam, H. (2006). İstatistik. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Fabozzi, F.J., Focardi, S.M., Rachev, S.T., & Höchstötter, M. (2014). Basics of financial econometrics: Tools, concepts, and asset management applications. New York, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
• Fosu, S. (2013). Capital structure, product market competition and firm performance: Evidence from South Africa. The Quarterly Review of Economics and Finance, 53: 140-151. doi: 10.1016/j.qref.2013.02.004.
• Güdelci, E.N. (2016). İşletme düzeyinde çalışma sermayesi ve karlılık ilişkisi: BİST’de faaliyet gösteren gübre işletmeleri üzerine bir çalışma. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1): 183-192.
• Gürünlü M. (2018). İşletme grupları ve kazanç yönetimi ilişkisi. Arel Ekonomi Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 31-42.
• Helhel, Y., & Karasakal, S. (2016). Konaklama işletmelerinde çalışma sermayesi yönetiminin karlılık performansına etkisi: Borsa İstanbul’da (BİST) bir uygulama. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(3): 27-39. doi: 10.24010/soid.369902.
• Hutten, E. (2014). The influence of leverage on firm performance: A corporate governance perspective. International Business Administration, Unpublished Bachelor Thesis, University of Twente, Holland.
• Islıcık, S., & Çil Koçyiğit, S. (2021). Çalışma sermayesi ve karlılık ilişkisi: Kamu hastane işletmelerine yönelik bir uygulama. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(1): 156-166.
• Karadeniz, E., & İskenderoğlu, Ö. (2011). İstanbul menkul kıymetler borsası’nda işlem gören turizm işletmelerinin aktif kârlılığını etkileyen değişkenlerin analizi. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1): 65-75.
• Karadeniz, E., Kaplan, F. & Günay, F. (2016). Sermaye yapısı kararlarının kârlılığa etkisi: Borsa İstanbul turizm şirketlerinde bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3): 38-55. Kılıç, F., & Torun, M. (2018). Bireysel kredilerin enflasyon üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1): 18-40. doi:10.11611/yead.386270.
• King, R. G. & Levine R. (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right, Quarterly Journal of Economics, 108, 717–737.
• Kuzucu. N. (2019). Working capital management, performance and market value of logitics companies listed on borsa Istanbul. Beykoz Akademi Dergisi, Özel Sayı: 86-69. doi: 10.14514/byk.m.26515393.2019.sp/86-99.
• Le, T.P.V., & Phan, T.B.N. (2017). Capital structure and firm performance: Empirical evidence from a small transition country. Research in International Business and Finance, 42: 710-726. doi:10.1016/j.ribaf.2017.07.012.
• Meder Çakır, H., & Küçükkaplan, İ. (2012). İsletme sermayesi unsurlarının firma değeri ve karlılığı üzerindeki etkisinin İMKB’de işlem gören üretim firmalarında 2000 – 2009 dönemi için analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 53: 69-86.
• Özen, T. M. (2017). Finansal kaldıraç kullanımının karlılığa etkisi: BİST çimento sektöründe bir uygulama. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Sağlam, M., & Karaca, S.S. (2015). Çalışma sermayesi unsurlarının firma karlılığına etkisi: Borsa İstanbul şirketleri üzerine bir uygulama. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(1): 119-132.
• Salim, M., & Yadav, R. (2012). Capital structure and firm performance: Evidence from Malaysian listed companies. Procedia Social and Behavioral Sciences, 65: 156-166. doi:10.1016/j.sbspro.2012.11.105.
• Savsar, A. (2012). Finansal oranlarla firma değeri arasındaki ilişki ve İstanbul menkul kıymetler borsası’nda bir uygulama. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Sheikh, N.A., Rafique, A., & Abbasi, M.N. (2016). Impact of working capital on performance of textile firms listed on PSX. Pakistan Journal of Social Sciences, 36(1): 409-419.
• Şekeroğlu, G., & Acar, M. (2021). Likidite ve finansal kaldıracın banla karlılığı üzerindeki etkisinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. İzmir İktisat Dergisi, 36(4): 857-865. doi:10.24988/ije.790213.
• Tifow, A.A. (2015). Sermaye yapısının firma performansı üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir.
• Uysal. B. (2017). Kredi temerrüt takası primini belirleyen faktörler: bir panel veri analizi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale.
• Ülker, Y., & Arslan, Ö. (2020). Finansal oranlar aracılığıyla stok yönetimi ve karlılık ilişkisinin incelenmesi: İmalat sektöründe bir uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4): 1153-1163. doi:10.18506/anemon.668756.
• Vatavu, S. (2015). The impact of capital structure on financial performance in Romanian listed companies. Procedia Economics and Finance, 32: 1314-1322. doi:10.1016/S2212-5671(15)01508-7.
• Vithessonthi, C., &Tongurai, J. (2015b). The Effect of Firm Size on The Leverage–Performance Relationship During The Financial Crisis of 2007–2009. Journal of Multinational Financial Management. 29, 1-29.
• Vithessonthi, C., &Tongurai, J. (2015a). The Effect of Leverage on Performance: Domestically-Oriented Versus Internationally-Oriented Firms. Research in International Business and Finance. 34, 265-280.
• Vo, X.V., & Ellis, C. (2016). An empirical investigation of capital structure and firm value in Vietnam. Finance Research Letters, 22: 90-94. doi:10.1016/j.frl.2016.10.014.
• Yang, R., Xia, K., & Wen, H. (2016). Venture capital, financial leverage and enterprise performance. Procedia Computer Science, 91: 114-121. doi:10.1016/j.procs.2016.07.048.
• Yaraşır Tülümce, S., & Zeren, F. (2013). OECD ülkelerinde sağlığın yakınsamasının analizi: Panel birim kök testi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2): 287-300.
• Yener, E., & Karakuş, R. (2012). Sermaye yapısı ve firma değeri ilişkisinin farklı aktif büyüklüklerde karşılaştırmalı incelenmesi: İMKB 100 firmaları üzerine bir uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2): 75-98.
• Yenisu, E. (2019). İşletme sermayesi yönetiminin firma karlılığına etkisi: BİST Bursa işletmeleri örmeği. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 6(2): 53-64.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel veri ekonometrisi (5.Basım). İstanbul: Beta Yayınevi.