Administrative Structure and Population of Tutak District in Republic Period (1923-1970)

Year 2018, Volume: 7 Issue: 4, 2569 - 2590, 30.12.2018

Harun Aydın , Meryem Aydın

https://doi.org/10.15869/itobiad.442985

Cited By: 3

Abstract

Within the borders of Upper Murat-Van region in
Eastern Anatolia, Tutak has a significant historical past. It has hosted
several ethnic groups throughout history. For example, Hurrians, Urartu,
Azzi-Hayasans, Cimmerians, The Sakas, Armenians, Byzantines and Umayyads are
some of them. Both demographically and administratively, Tutak district
displays various changes. Even though Tutak has historical significance, it had
a slow population increase rate and it has gone significant administrative
changes during the Republic period. Depending on the administrative
arrangements, some important arrangements have been made in the towns and
villages of Tutak. The changes and regulations made in the field of
administration had significant impacts on the historical growth and
distribution of the population. While putting forth this work, along with
especially the Republican Archive Records, Official Journal and Turkish
Statistical Institute Records, data and by research and investigation works the
works of the period were also utilized.           

Keywords

Administrative, District, Municipality, Population, Tutak

Cumhuriyet Döneminde Tutak İlçesinin İdari Yapısı ve Nüfusu (1923-1970)

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesi
Yukarı Murat - Van Bölümü sınırları içinde yer alan Tutak tarihsel olarak
önemli bir geçmişe sahiptir. Tarihine bakıldığında birçok millete ev sahipliği
yaptığı görülmektedir. Örneğin Hurriler, Urartular, Azzi-Hayaşalar, Kimmerler,
Sakalar, Ermeniler, Bizanslılar ve Emeviler, bunlardan birkaçıdır. Tutak ilçesi hem idari yapı hem de nüfus yapısı olarak
çeşitli değişimler olduğu görülmektedir. Tutak, tarihsel olarak büyük
öneme sahip olmasına rağmen nüfus artışı hızı
düşük olup Cumhuriyet döneminde idari yapısında çeşitli değişiklikler meydana
gelmiştir. İdari düzenlemelere bağlı olarak Tutak’ın nahiye ve köylerinde
birtakım önemli düzenlemeler
yapıldığı görülmektedir. İdari alanda yapılan değişiklikler ve düzenlemeler
nüfusun tarihsel gelişimi ve dağılışı üzerinde etkisini göstermiştir. Bu eser
ortaya konulurken, başta Cumhuriyet Arşivi kayıtları, Resmî Gazete , TÜİK
verileri ve araştırma ve inceleme eserler olmak üzere dönemin kaynaklarından
faydalanmıştır.

Keywords

Belediye, İdari, İlçe, Nüfus, Tutak.

References

• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşiv BelgeleriBCA, 30-11-1-0/10-4-3.BCA, 30-11-1/56-17-6.BCA, 30-11-1-0/80-26-11.BCA, 30-11-1-0/106-27-7.BCA,30-11-1-0/186-35-1.BCA, 30-11-1-0/164-26-19.BCA, 30-11-1-0/176-18-11. BCA, 30-11-1-0/229-2-10. BCA, 30-18-1-2/14-69-3.BCA, 30-11-1-0/144-5-7. BCA, 30-11-1-0/166-10-2.BCA, 30-11-1-0/170-26-16.BCA, 30-11-1-0/270-18-16.BCA, 30-11-1-0/69-10-13.BOA, AE. SAMD III,13, 188.BOA, AE SMST. III,188, 23084. BOA, A.) MKT. MHM/680-2-0.BOA, A.) MKT. MHM./684-28-0.BOA, A.) MKT. MHM./684-32-0.BOA, A.) MKT. MHM./685-19-0.BOA, A.) MKT. MHM./685-69-0.BOA, BEO/3366-252381-0.BOA, BEO/3560-266966-0.BOA, BEO/3804-285256-0.BOA, BEO/3904-292782-0.BOA, BEO/3919-293897-0.BOA, BEO/4229-317127-0. BOA, BEO/4368-327582-0.BOA, BEO/4512-338353-0. BOA, BEO/4576-343134-0.BOA, BEO/4616-346158-0.BOA, BEO/4622-346627-0.BOA, DH. MKT./2182-101-0.BOA, DH. MKT/2583-142-0.BOA, DH. MKT./2827-10-0.BOA. TKG, KK. TTd, 233, 337/265.
• Süreli YayınlarCumhuriyet Gazetesi, 21 Ekim 1945.Demokrat Ağrı,19 Ağustos 1957.Demokrat Ağrı,2 Eylül 1957.Karaköse,16 Haziran 1959.Karaköse,22 Haziran 1959. Karaköse,24 Şubat 1960.Resmi Gazete,12 Kasım 1930.Resmi Gazete, 16 Ağustos 1933. Resmi Gazete, 8 Şubat 1938.Resmi Gazete,11 Temmuz 1940.Resmi Gazete, 29 Ağustos 1941.Resmi Gazete, 25 Ağustos 1943.Resmi Gazete 23 Temmuz 1945.Resmi Gazete, 3 Mart 1945.Resmi Gazete,16 Mart 1945.Resmi Gazete,28 Eylül 1946.Resmi Gazete, 3 Temmuz 1947.Resmi Gazete, 30 Temmuz 1947.Resmi Gazete, 30 Mayıs 1949.Resmi Gazete,20 Temmuz 1949.Resmi Gazete,30 Nisan 1951.Resmi Gazete,9 Mayıs 1952.Resmi Gazete,30 Mayıs 1952.Resmi Gazete, 1 Temmuz 1954.Resmi Gazete,13 Mayıs 1955.Resmi Gazete, 21 Haziran 1955.Resmi Gazete,3 Temmuz 1957.Resmi Gazete,23 Temmuz 1959.Resmi Gazete,27 Temmuz 1960Resmi Gazete,10 Kasım 1961.Resmi Gazete,16 Temmuz 1964.Resmi Gazete,12 Ocak 1965.Resmi Gazete,29 Mart 1965.Resmi Gazete, 21 Haziran 1965.Resmi Gazete, 31 Mart 1966.Resmi Gazete,10 Ekim 1968.Resmi Gazete,11 Nisan 1970.Resmi Gazete,31 Ağustos 1970.Şark Ekspres,7 Ekim 1960.Şark Ekspres,4 Nisan 1960.Yayla Gazetesi,16 Temmuz 1953.
• İnternet Kaynaklarıhttp://www.tutak.gov.tr/ilce-hakkinda-genel-bilgiler.http://www.diyadinnet.com/Bolgemiz-6&Bolge=tutak-co%C4%9Frafi-bilgileri.http://www.diyadinnet.com/Bolgemiz-91&Bolge=tutak-hakk%C4%B1nda-bilgiler.http://www.tutak.gov.tr/tarihcehttp://www.gezilebilecekyerler.com/elazig-tarihi-ve-genel-bilgiler http://www.buldan.gov.tr/gorev-yapmis-kaymakamlarimizhttp://tr.yenisehir.wikia.com/wiki/Sabit_Ya%C5%9Far_Kuruhttp://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye_baskanlar.php?belediyeid=129624
• Araştırma ve İnceleme EserleriBilgi, N. (2010). Cumhuriyet’in İlk Döneminde Mülki Yapının Gelişimi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Yayınları.Develioğlu, F. (2008). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• Karpat, K. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830- 1914. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2012). Türkiye Teşkilat Ve İdare Tarihi, Ankara: Cedid Neşriyat.
• Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla),Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Tutar, H. (Ed). (2013). Ağrı’nın Sosyo-Ekonomik Durumu Ve Uygun Yatırımlar, Kars: Serhat Kalkınma Ajansı.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. 1927 Umumi Nüfus Sayımı, Ankara: Başbakanlık Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. (1937). 20 Ekim 1935 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Başbakanlık Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. (1943). 20 Ekim 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Başbakanlık Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. (1950). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Başbakanlık Yayınları.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1950). 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Devlet Basımevi.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. (1951). 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Başbakanlık Yayınları.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1953). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. Ankara: Devlet Basımevi.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1960). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul: Devlet Basımevi.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. (1961). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Başbakanlık Yayınları.Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Kurumu Genel Müdürlüğü. (1963). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus sayımı, Ankara: Başbakanlık YayınlarıTürkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1968). 24 Ekim 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara: Devlet Basımevi. Yılmaz, A.(2006). Tutak Tarihi I, Ankara: MLE Organizasyon.
• Yılmaz, A. (2010). Tutak Tarihi II, Ankara: Ander-Başarı Yayınları.
• MakalelerAkbulut, Ö. Ö. (Ekim 2001). Ulusal-Siyaset İlişkisi Bağlamında 1963 Yerel Seçimleri, Çağdaş Yerel Yönetimler, 10,36-60.
• Arslan, A. (2007). 1963’ten Günümüze, Yerel Seçim Sonuçları Temelinde Türkiye’nin Siyasi Yapısı, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4 (1), 1-32.
• Arslan, A. (Mayıs 2007).Yerel Seçim Sonuçları Temelinde Alanya’nın Siyasi Yapısı. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E Dergisi, (12), 1-17.
• Karataş, Y. (2011). XIX. Yüzyılın sonlarında Bayazıt Sancağı’nın Demografik Yapısına Dair Tespitler, Tarih Dergisi, 52 (2), 114.
• Kaya, F. (2003). Tutak İlçesinde Nüfus Gelişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 8 (9), 209-230. Kaya, F. Karataş, Y. Özgül, İ. (2014). Erzurum Vilayeti Bayezid-Diyadin-Karakilise Tutak ve Eleşkirt Kasabalarının 1913 Yılı Sıhhi ve İçtimai Coğrafyası. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (29), 562-572.
• Pınar, M. (Sonbahar 2013). Ağrı’da (Karaköse) Demokrat Parti Teşkilatlanması, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 185-206.
• Temurçin, K. (2007). Hamitabat Kazasında Nüfus (1831-1917),Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 45-68.
• Tozlu, S. (Bahar 2006). Karapapaklar Hakkında Bazı Notlar II, Karadeniz Araştırmaları, 9, 90-110.
• Yıldırım, K. (Mart 2014). Nuh’un Şehri, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi I. Araştırma Proje Yarışması, Ağrı İli’nin Turizm Potansiyeli, 35.
• Sempozyum Demirbaş, M. (2009, Eylül). Bayezid Sancağında Demografik Durum, II. Uluslararası Ağrı Dağı Ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu, İstanbul.
• Gül, A. (2011). Bayezıd Sancağının Demografik Yapısına Genel Bir Bakış, III. Uluslararası Ağrı Dağı Ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu,İstanbul.
• Karataş, Y. (2011). XIX. Yüzyılın Sonlarında Bayezid Sancağı, III. Uluslar arası Ağrı Dağı Ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu, İstanbul. Kars, Z. (2011). Cumhuriyetin İlk Yıllarından 1940 Yılına Kadar Beyazıt Ve Ağrı İllerinin Eğitim, Sağlık, Bayındırlık, İktisat Ve Sosyal Durumu Üstüne, III. Uluslar arası Ağrı Dağı Ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu, İstanbul.
• Kayserili, A. ( Ekim 2016). Bin Yıl Işığında Anadolu, II. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, İstanbul.
• TezlerGüneş, M. (2013). Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Kaya, F. (2001). Ağrı Ovası Ve Çevresinin Coğrafi Etüdü, Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, T. (2009). Yerel Demokrasi, Katılım ve Yönetişim: Adana Örneği, Yüksek lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Köse, M. (2010). 1927 Nüfus sayımı ve sonuçlarının Değerlendirilmesi, Yüksek lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü.
• Torun, S. F. (2005). Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Türkiye’de Kaza Yönetimi (1842-1876), Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, M. Z. (1996). Patnos’un Şehir Coğrafyası, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum:, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ansiklopedi Bozkurt N.(2007). Nüfus Maddesi, İslam Ansiklopedisi,33, s.293. Halaçoğlu,Y.(1981), Ağrı Maddesi, İslam Ansiklopedisi,ss.479- 481
• Özkaya Y,(2002), Kaymakam Maddesi, İslam Ansiklopedisi, 25 ,ss.84-85. Yurt Ansiklopedisi, (1981). İl İl Türkiye Dünü, Bugünü, Yarını, c.I, İstanbul: Anadolu Yayınları.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi. (2007), Dönem:22,Cilt:153, Yasama Yılı:5, Birleşim 89,17. 4. 2007, s.406