Evrenin başlangıcı, Tanrı-zaman ilişkisi ve zamanın
ontolojik statüsü gibi zamanın mahiyetiyle doğrudan ilgili metafizik problemler
başlangıcından itibaren felsefenin en önemli konularından biri olagelmiştir.
Şüphesiz bu çerçevede yapılan en önemli tartışmalardan biri de Leibniz ile
Clarke arasındaki mektuplaşmalarda karşımıza çıkar. Burada ideal ve ilişkisel
zaman anlayışını savunan Leibniz, mutlak ve reel zaman anlayışını savunan
Clarke’a önemli eleştiriler yöneltir. Leibniz’e göre mutlak zaman anlayışının
kabul edilmesi ‘yeter neden’ ve ‘özdeşlerin ayırt edilemezliği’ gibi ilkeleri
ihlal ettiğinden, zamanla ilgili tartışmalarda mantık dışı sonuçlara götürür.
Buna karşılık Clarke, Leibniz’in yönelttiği eleştirileri cevaplayarak mutlak
zaman anlayışının haklılığını göstermeye çalışır. Şüphesiz Leibniz-Clarke
arasında geçen bu tartışmalar günümüz zaman felsefesi çalışmalarının anlaşılması
bağlamında önemini hala korumaktadır.
Metaphysical problems which are directly related to the
nature of time, such as the beginning of the universe, God-time
relationship and the ontological status of time, have been one of the most
important issues of philosophy since the very beginning. Undoubtedly, one of
the most important discussions in this framework is encountered in the correspondences
between Leibniz and Clarke. Here Leibniz who defends an ideal and relational
time approach criticizes Clarke who defends an absolute and real time approach. According to
Leibniz, because the acceptance of the absolute-time conception violates principles
such as ‘sufficient reason’ and ‘indiscernibility of identicals’, it will lead to
irrational conclusions in the discussions about time. On the contrary, Clarke
tries to prove the rightness of absolute time approach by answering the criticisms
of Leibniz. Undoubtedly, these debates between Leibniz and Clarke still
maintain their importance in the context of understanding today’s studies on
philosophy of time.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Philosophy |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | June 30, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 8 Issue: 2 |