Adilcevaz Kazasının İlk Nüfus Sayımı (30 Rebiyülevvel 1252/15 Temmuz 1836)

Year 2014, Volume: 3 Issue: 4, 718 - 738, 07.07.2014

Zülfiye Koçak , Hasan Taşkıran

https://doi.org/10.15869/itobiad.38373

Cited By: 2

Abstract

Öz

19. yüzyıl, Osmanlı devletinde birçok yenilik ve değişikliklerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu değişikliklerden birisi de, ülke genelinde nüfus sayımlarının yapılmasıdır. Osmanlı Devleti’nde modern anlamda ilk nüfus sayımı II. Mahmut döneminde 1831 yılında yapılmıştır. Devlet genelinde yapılan nüfus sayımları nüfus yapısının temel özelliklerini belirlemek açısından önemli olduğu kadar yerel anlamda da önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde NFS.d koduyla 2792 numarada kayıtlı “Van Eyaleti, Van Sancağı, Adilcevaz Kazası Müslim Nüfus Defteri”nin tanıtım ve değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Adilcevaz, Nüfus Defteri, Mahalle, Kariye.

Keywords

Adilcevaz, Nüfus Defteri, Mahalle, Kariye.

The First Census of Adilcevaz Township (30 Rebiyülevvel 1252/15 July 1836)

Abstract

19 th century, many improvements and changes in the Ottoman Empire has been experiencing. One of these changes is census. By the middle of the century with a census was conducted in the entire country. The first modern population census in Otoman Empire was made in 1831, Mahmut the 2nd’s era. These changes made throughout the Empire and the census, the state’s general population as well as the structure reveals important information on a local basis. About this article we have tried to make the presentation and evaluation in the Prime Ministry Otoman Empire Archives “Van Eyaleti, Van Sancağı, Adilcevaz Kazası Müslim Nüfus Defteri” Adilcevaz population Book, under number 2792’s. Information in the book, districtand villages have been taken under examination and area’s socio-economic state is discussed. The book register there are characteristics of people (long-haired, bearded, black bearded, grey bearded, naturally lacking bearded and tall), their ages and jobs.

Keywords

Adilcevaz, Population Registry, District, Village, Archive

References

• KAYNAKÇA
• A. Arşiv Belgeleri:
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı (BOA) (İstanbul):
• Nüfus Defterleri (NFS.d): nr. 2792.
• B. Araştırma ve İnceleme Eserleri:
• Alper, Cengiz, Çeşitli Yönleriyle Van, Ankara: 1983.
• Barkan, Ö. Lütfi, “Türkiye’de İmparatorluk Devrinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakan’a Mahsus İstatistik Defterleri”, İktisat Fakültesi Mecmuası [İFM], (1940), c. II, s. 20-21.
• Bostan, İdris, “Azeb”, (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991) c. IV, s. 312-313.
• Çimen, Adnan, “Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlıda Nüfus Hizmetleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2012), c. 14/3 s. 183-216.
• Demirtaş, Mehmet, “XIX Yüzyılın İkinci Yarısında Ahlat’ta Demografik Yapı” IV. Uluslar arası Van Gölü Havzası Sempozyumu (17-21 Haziran 2008), (İstanbul: Bitlis Eren Üniversitesi Yayınları, 2011), s. 442-447.
• Göyünç, Nejat, “Van”, İslam Ansiklopedisi (İA), ( İstanbul: MEB. Yayınları, 1986), c. XIII, s. 198.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Ankara: 1943.
• Kütükoğlu, Mübahat, “Osmanlı Sosyal ve İktisadî Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri”, Belleten, (1995), c. LIX, sayı 225, s. 395-419.
• Kılıç, Orhan, XVI. Yüzyılda Adilcevaz ve Ahlat (1534-1605), Ankara: Tamga Yayınları, 1999.
• Merçil, Erdoğan, Müslüman Türk Devletleri Tarihi, Ankara: TTK Yayınları, 2006.
• Özdeğer, Mehtap, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Miri Arazi Rejimi ve Tahrir Geleneği “, Manas Journal of Social Studies (Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi), (2003), c. 3, sayı, 5, s.1-13.
• Ögel, Bahaeddin, Hakkı Dursun Yıldız, vd..,Türk Milli Bütünlüğü İçerisinde Doğu Anadolu, Ankara: Boğaziçi Yayınları, 1986.
• Özcan, Abdülkadir, “Eşkinci,” (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995), c. XI, s.469-471.
• Sertoğlu, Midhat, “Azab”, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul 1986.
• ----------------, “Hisar Eri”, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul 1986, s. 152.
• ----------------, “Müstahfız”, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul 1986, s. 230.
• ----------------, “Redif”, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul 1986, s. 283.
• Selçuk, Hava,“Niğde’de İlk Nüfus Sayımı (23 Şevval 1246/6 Nisan 1831),” The Journal of Academic Social Science Studies, (2013), c. 6/2, s. 1263-1294.
• Şemseddin Sâmî, Kâmûs-i Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları, 2007.
• Şerefhan, Şerefnâme, çev. M. Emin Bozarslan, İstanbul: Deng Yayınları 2006.
• Tekin, Rahmi, Ahlat Tarihi, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2000.
• Yinanç, M. Halil, “Bitlis”, İA., C. 4, MEB. Yay., İstanbul 1986.
• Tufantoz, Abdürrahim “Mervânîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004),c. XXIX, s. 230-232.
• Turan, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul: 1980.