AMEN PARADE AND USED IN PAINTINGS

Year 2014, Issue: 1, 35 - 45, 07.01.2014

Mehmet Üstünipek , Şeyda Üstünipek

Abstract

Primary schools (sübyan mektebi) in Ottoman educational system were primarily established to teach Kuran- Kerim and had religious context. Besides children had to study alphabet (elifba) to read and write Kuran and in time some lessons were added to course programmes. Therefore, the context was enriched. Amen parade for children (Âmin alayı) were mostly organised in response to beginning of primary school for the children of wealthy families. It was an important tradition in Ottoman social history. The rituals of this procession have been analysed by scholars in the context of education and social history. Besides the literature, there are also some paintings made by foreign and Turkish artists which are satisfactory documents for this subject. The subject matter of these paintings may be considered as genre paintings focusing on a special event. In the eighteenth century the paintings of Van Mour, some nighteenth century gravures and the paintings of Rıfat Çeteci and Malik Aksel reflect this tradition from different points of view.

Keywords

Sübyan Mektebi (Primary school), Âmin alayı (Amen parade for children), Van Mour, Rıfat Çeteci, genre painting.

ÂMİN ALAYI VE RESİMLERDE ELE ALINIŞI

Abstract

Sübyan mektepleri, Osmanlı eğitim sisteminde öncelikle çocuklara Kuran- ı Kerim öğretmek ve din eğitimi vermek üzere kurulmuştur. Bununla birlikte, Kuran’ı okuyabilmeleri için elifba öğrenmeleri öncelikli önem taşımış ve zamanla çeşitli dersler eklenerek düzenlemeler yapılmış, eğitimin içeriği çeşitlendirilmiştir. Çocuğun okula başlaması için özellikle varlıklı aileler tarafından düzenlenen ve Bed-i Besmele töreni ya da Âmin Alayı önemli bir gelenektir. Bu törenin ritüelleri, eğitim tarihi ve toplumsal yönleriyle çeşitli araştırmalarda ele alınmıştır. Yazılı kaynakların yanı sıra yabancı ve Türk ressamlar tarafından üretilmiş resimler de birer belge niteliği taşımakta ve Türk resminde günlük yaşam konusu dahilinde özel bir alan teşkil etmektedirler. Onsekizinci yüzyılda Van Mour’un bu konuyu ele alan resimleri, bazı on dokuzuncu yüzyıl gravürleri ve Türk ressamları Rıfat Çeteci ile Malik Aksel’in çalışmaları bu geleneği farklı yönleriyle yansıtmaktadır. 

Keywords

Sübyan mektebi, Âmin alayı, Van Mour, Rıfat Çeteci, günlük yaşam resmi.

References

• AND, Metin, 1969, “XVI. Yüzyılda Eğitim ve Öğretim”, Hayat Tarih Mecmuası, 10.
• BOPPE, Auguste, 1998, XVIII. Yüzyıl Boğaziçi Ressamları, (Çev. Nevin Y. Celbiş), Pera Turizm Ticaret A.Ş.Yayını, İstanbul.
• BULL, Duncan, 2003, “Ressam ve Sanatı”, Lale Devri’nin Bir Görgü Tanığı Jean Baptiste Van Mour, (Ed. M. Şeyhun ve A. Pekin), Koçbank Yayınları, İstanbul, 25-39
• ERGİN, Osman, 1939, Türkiye Maarif Tarihi, Osmanbey Matbaası, İstanbul.
• ERGİN, Osman, 1977, Türk Maarif Tarihi, Eser Kültür Yayınları, Cilt I-II, İstanbul.
• KARA, İsmail, BİRİNCİ, Ali, 2005, Bir Eğitim Tasavvuru Olarak Mahalle/ Sıbyan Mektepleri, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• KATİPOĞLU, Halenur (Ed.), 1996, Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Resim Heykel Müzesi Koleksiyonu, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• KOÇU, Reşat Ekrem, 1966, “Sıbyan Mektepleri”, Hayat Tarih Mecmuası, İstanbul, C.I,
• MONTAGU, Lady Mary Wortley, 1977, Türkiye Mektupları 1717-1718, (Çev.Aysel Kurutluoğlu), Tercüman 1001 Temel Eser 12, Kervan Kitapçılık.
• NICOLAS, Evelin S., 2003, “Lale Devri İstanbul’unda Bir Büyükelçi”, Lale Devri’nin Bir Görgü Tanığı Jean Baptiste Van Mour, (Ed. M. Şeyhun, A. Pekin), Koçbank Yayınları, İstanbul, 9-23.
• NICOLAS, Evelin S., 2003, “Eski Arşivler Yeni Görüşler” Lale Devri’nin Bir Görgü Tanığı Jean Baptiste Van Mour, (Ed. M. Şeyhun, A. Pekin), Koçbank Yayınları, İstanbul, 103-135.
• OLGUN, Tahir, “Mektebe Başlama Merasimi”, Mahfel Mecmuası, 42, 113. ÖNDEŞ, Osman, MAKZUME, Erol, 2000, Lale Devri Ressamı Jean Baptiste Van Mour, Aksoy Yayıncılık, İstanbul.
• RASİM, Ahmet, 2007, Falaka, (Ed. Hasan Selim Hacıoğlu), İskele Yayıncılık, Türk Klasikleri Dizisi 9, İstanbul.
• RENDA, Günsel, 2003, “Van Mour ve İstanbul’da Yaşam”, Lale Devri’nin Bir Görgü Tanığı Jean Baptiste Van Mour, (Ed. M. Şeyhun, A. Pekin), Koçbank Yayınları, İstanbul, 41-71
• SEVİM, Mustafa (Ed.), 2002, Gravürlerle Türkiye Giysiler, Portreler 1, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları/1901, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y., 1979, “Eski ilk mektepler ve Mektebe başlama Merasimleri”, Asırlar Boyunca İstanbul (Cumhuriyet Gazetesi eki), Atatürk Kitaplığı, 9 Fig. 1