ÜSTÜN ZEKALI VE ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLARDA ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYİNİN BENLİK SAYGISINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Year 2015, Volume: 12 Issue: 1, 177 - 190, 15.01.2015

Nurcan Albayrak Dengiz , Defne Yılmaz

Abstract

Bu çalışmanın amacı ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Antalya Bilim Sanat Eğitim Merkezi (BİL-SEM) e devam eden üstün zekalı ve üstün yetenekli ilkokul sınıf öğrencilerinde algılanan sosyal destek düzeyinin, benlik saygısına etkisini incelemektir.  Araştırmaya 2012- 2013 eğitim öğretim yılında Antalya Bilim Sanat Merkezinde 3, 4. ve 5. sınıflarda öğrenimine devam 73 öğrenci (32 kız, 41 erkek)  katılmıştır. Araştırmada, Morris Rosenberg (1963) tarafından geliştirilen ve Türkçe ’ye uyarlama çalışmaları Çuhadaroğlu (1986) tarafından yapılan Rosenberg Benlik Saygısı Envanterinin Benlik Saygısı Alt Ölçeği ve Yıldırım (2004) tarafından geliştirilen Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde istatistik paket programlarından SPSS’ in 17.0 sürümü kullanılmıştır. Araştırmada Antalya Bilim Sanat Merkezinde 3, 4. ve 5. Sınıflarda eğitim gören üstün zekalı ve üstün yetenekli çocukların algıladıkları sosyal destek puanlarının, benlik saygısı düzeylerini yordayıp yordamadığı regresyon ve varyans analizleri ile test edilmiştir. Sonuç olarak, aileden algılanan sosyal destek düzeyinin benlik saygısını etkilediği, arkadaştan ve öğretmenden algılanan sosyal destek düzeyinin benlik saygısını etkilemediği, annenin eğitim durumunun ve ailenin sosyo ekonomik durumunun benlik  saygısını etkilediği, cinsiyetin ve babanın eğitim durumunun benlik saygısını etkilemediği, öğretmenden algılanan sosyal desteğin benlik saygısını etkilemediği bulunmuştur.

Keywords

Üstün Zekâ, Üstün Yetenek, Algılanan Sosyal Destek, Benlik Saygısı

References

• Akarsu, F.(2004). Üstün yetenekliler. Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Akın, D. (2004). Resmi ve özel genel lise öğrencilerinin kendini kabul düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Akın, D. ve Ceyhan, E. (2005). Resmi ve özel genel lise öğrencilerinin ailelerinden, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden algıladıkları sosyal destek düzeyleri açısından kendini kabul düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 69-88.
• Altun, F. ve Yazıcı H. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin benlik kavramları ve akademik öz-yeterlik inançları: Karşılaştırmalı bir çalışma (Self-concept and academic self-efficacy beliefs of gifted students: A comparative study). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 319-334.
• Ataman, A. (1984). Üstün yetenekli çocuklara uygulanması gereken bir proje teklifi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Namık Kemal Özel Sayısı,115-121.
• Bal, S. (2010). Çocukluk örselenme yaşantıları, ana-baba-ergen ilişki biçimleri ve sosyal destek algısının, kural dışı davranışlarla ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bartel, N. P. ve Reynolds, W. M. (1986). Depression and self-esteem in academically gifted and nongifted children: A comparison study. Journal of School Psychology, 24, 55-61.
• Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bong, M.ve Skaalvik, E.M. (2003). Academic self-concept and self efficacy: How different are they really?. Educational Pyschology Review, 15, 1-40.
• Bozbeyikli, H., Doğan, H. ve Işıklar, A. (2010). Üstün yetenekli öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28 ( 2010/1), 133-149.
• Buescher, T.M. (1991). Gifted adolescents. N. Colangelo ve G.A. Davis (Editörler), Handbook of gifted education (382-401). Boston: Allyn & Bacon.
• Burak, E.M. (1995). Üstün yetenekli öğrencilerin benlik kavramlarına ilişkin bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Clark, B. (1997). Growing up gifted (5. Baskı). Upper Saddle River, New Jersey, Columbus, Ohio: Merrill, an imprint of Prentice Hall.
• Coleman, J.M. ve Fults, B.A. (1982). Self concept and the gifted clasroom: the role of social comprarisons. Gifted Chid Quaterly, 26, 116-120.
• Colangelo, N. ve Davis, G.A. (2003). Introduction and overview. N. Colangelo ve G. A. Davis (Editörler), Handbook of gifted education, 3. Baskı (7-8), Boston: Allyn and Bacon.
• Colangelo, Z. ve Colangelo, N. (2003). Counseling with the gifted and talented students. N. Colangelo ve G.A. Davis, (Editörler). Handbook of gifted education. 3. Baskı (113-125), Boston: Allyn and Bacon.
• Cornell, D.G. (1983). Gifted children. The impact of positive labelling on the familly system. American Journal Of Ortopsychiatry, 53, 322–335.
• Cornell, D.G. ve Grossberg, I.W. (1997). Family enviroment and personality adjustment in gifted program children. Gifted Child Quarterly, 31(2), 59-64.
• Çetin, C.N. (2008). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerin empatik beceri düzeylerinin ana baba tutumları ve özsaygı ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Dean, R.S. (2001). Effects of self- concept on learning with gifted children. Journal Of Educational Research, 315-317.
• Delisle, J.R. (1991). Emotional needs, encouragement, and counseling. Roeper review, 13, 17.
• Dilek, H. ve Aksoy, A.B. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ile anne-babalarının benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14 (3), 95-109.
• Ford, D.,Y. ve Trotman, M.F., (2001). Teachers of gifted students: suggested multicultural characteristics and competencies. Roeper Review. 23 (4), 235-239.
• Freeman, J. (1993). Parents and families in nurturing giftedness and talent. K. Heller, F.J. Mönks, A.H. Passow (Editörler), International handbook of research and development of giftedness and talent. (s. 669-683) Oxford, UK: Pergamon Press.
• Hoge, R.D. ve Renzulli, J.S. (1993). Exploring the link between giftedness and self concept. Review Of Educational Research, 63, 449-465.
• Kahriman, İ. (2002). Adolesanlarda aile ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek ile benlik saygısı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Karagöllü, S. (1995). Anaokulu almış ve almamış ilkokul öğrencilerinin cinsiyet ve sınıflarına göre okul başarı düzeyleri ile öz-saygı düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Karnes. F.A. ve Wherry, J.N. (1981). Self-concepts of gifted students as measured by the piers- harris children’s self-concept scale. Psychological Reports, 49(3), 9-14.
• Kırcan, S. (2006). The relationship between peer pressure, internal versus external locus of control and adolescent substance use. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Lehman, E. B. ve Edwins, C. J. (1981). The social and emotional adjusment of young ıntellectually gifted children. Gifted Child Quaterly, 25, 134-137.
• Levent, F. (2011). Üstün yetenekli çocukların hakları. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları:87.
• LeVine, E.S. ve Tucker, S. (1986). Emotional needs of gifted children: A preliminary, phenomenological view. The Creative Child and Adult Quarterly, 11 (3), 156-165.
• Levy, K.C. (2001). The relationship between adolescent attitudes towards authority, self-concept and delinquency. Journal of Adolescence, 36, 333-346.
• McCoach, D. ve Siegle, B. (2003). The structure and function of academic self- concept in gifted and general education students. Roeper Rewiew, 25 (2), 61-65.
• McElroy, J.(1997). Loneliness, social support and personality. http://www.psych.stir.ac.uk/ documents/4612/practical 4.html adresinden 16 Şubat 2013 tarihinde indirilmiştir.
• Metin, N. (1999). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Öz Aşama Matbaacılık.
• Öner, N. (1997). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler. (3. Basım). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Öner, U. (1987). Benlik gelişimine ilişkin kuramlar. B. Onur (Editör), Ergenlik Psikolojisi, (2.Basım), Ankara: Hacettepe Taş Kitapçılık.
• Özkan, N. (2009). Üstün zekalı-üstün yetenekli çocukların eğitiminde okulun, öğretmenin ve ailenin yeri. Yüksek lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Parker, W. (1996). Psychological adjustment in mathematically gifted students. Gifted Child Quarterly, 40(3), 154-157.
• Peine, M.E. (2003). Doing grounded theory research with gifted students. .Journal for the Education of the Gifted, 26, 184-200.
• Rinn, A.N., Reynolds, M.J.ve McQueen, K.S. (2011). Perceived social support and the self-concepts of gifted adolescents. Journal for the Education of the Gifted, 34, 367-396.
• Roedell, W. (1984). Vulnerabilities of highly gifted children. Roeper Review, 6 (3), 127-130.
• Sak, U. (2010). Üstün zekalılar özellikleri tanılanmaları ve eğitimleri. Ankara: Maya Akademi.
• Santor, D.A., Messervey. D. ve Kusumakar, V. (2000). Measuring peer pressure popularity and confor-mity in adolescent boys and girls: Predicting school performance sexual attitudes and substance abuse. Journal of Youth and Adolescence, 29(2), 163-182.
• Sarı, M. ve Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), http://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/viewFile/417/312 adresinden 25 Mayıs 2013 tarihinde indirilmiştir.
• Schneider, H., Clegg, M.R., Byrne, B.M., Ledingham, J.E. ve Crombie, G. (1989). Social relations of gifted children as a function of age and school program. Journal Of Educational Psychology, 81(1), 48-56.
• Schunk, D.H. (2009). Öğrenme teorileri: Eğitimsel bir bakışla. (Çeviren M. Şahin), (5. Baskıdan çeviri), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Sezginsoy, B. (2007). Bilim ve sanat merkezi uygulamasının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Shore, B.M. ve Kanevsky, L.S. (1993). Thinking processes: Being and becoming gifted. K.A. Heller, F.J. Monks ve A.H. Passow (Editörler). International handbook of research and development of giftedness and talent. (s. 133-148). Oxford: Pergamon Press Ltd.
• Steawart, J.C. (1986). Counseling parents of exceptional children. London: Charles E. Merrill Publishing Company.
• Strip, C.A. ve Hirsch, G. (2000). Helping gifted children soar: A practical guide for parents and teachers. Great Potential Press, USA.
• Swiatek, M. A. (2000). Social coping among gifted high school students and ıts relationship to self consept. Journal of Outcome Measurement, 4 (4), 19-39.
• Şahin, F. (2012). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrenciler ve özellikleri hakkında bilgi düzeylerini artırmaya yönelik eğitim programının etkililiği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tannenbaum, A.J. (2000), “A History of Giftedness in S
• chool and Society”, K.A. Heler, F.J. Monks, R.J.Sternberg ve R.F. Subotnik (Editörler). International handbook of giftedness and talent, ( 2. Baskı içinde s. 23-53). Oxford: Elsevier.
• Tuğrul, B. (1994). Okul öncesi dönemde üstün yetenekli çocukların tanınması ve eğitimleri. Ş. Bilir ( Editör). Okul öncesi eğitimcileri için el kitabı (s. 152-159). İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama Sanayi Ltd. Şti.
• Webb, J.T, Meckstroth, E.A., ve Tolan, S.S. (1994). Guiding the gifted child: A practical source for parents and teachers. Scottsdale, AZ: Gifted Psychology.
• Woolfolk, A. (1998). Educational psychology (7th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Yavuzer, H. (2004). Çocuk psikolojisi. (26. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2006). Okul çağı çocuğu (16. Basım) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, İ. (1997). Algılanan sosyal destek ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 81-87.
• Yılmaz, N. (1997). A case study ınto the uk schools for some aspects of gifted education. Unpublished Master's Thesis, University of Newcastle upon Tyne, UK.
• Yürük, A. (2003). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerle normal gelişim gösteren öğrencilerin benlik saygılarının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Zanden, J. W. V. (1997). Human development. The McCraw-Hill Company, USA.