Çeviri Odaklı Transdisipliner Pratikler: Organizmalardan Artırılmış Veri ve Çeviri Heykellerine*

Year 2021, Volume: 31 Issue: 1, 329 - 348, 23.06.2021

Emine Demirel , Zeynep Görgüler

Abstract

Günümüz dijital teknolojileri bir yandan demokratikleşme ve bireyin sivilleşmesi yönündeki toplumsal hareketleri desteklerken, diğer yandan veri temelli eşitsizlikleri artırmaktadır. Ağ toplumuna geçişle birlikte, günümüzde dijital ağlar etrafında yeniden inşa olan çeviri pratiklerine ve çevirmen kimliklerine tanık olunmaktadır. Bununla birlikte, çevirinin, bilim, sanat ve teknoloji alanlarıyla kurduğu kenar ilişkileri sonucunda transdisipliner kavramlar ve yaklaşımlar önem kazanmaktadır (Demirel ve Görgüler, 2020). Buradan hareketle, ilgili araştırma kapsamında, çeviri bir yeni medya pratiği olarak ele alınmaktadır. Bu kapsamda, yeni medya sanatı türü olarak biçimlenen biyo-sanat hareketinde üretilen çeviri temelli mikroskop performansları, sözü edilen transdisipliner kavramlar ve yaklaşımlar çerçevesinde incelenmektedir. İlk aşamada, yeni medya sanatçısı Ayşegül Süter tarafından hücre dokularının mikroskobik hareketlerinden yola çıkarak üretilen artırılmış veri ve çeviri heykelleri, kaynak ve erek içerik odağında çözümlenmektedir. Bu kapsamda, Microspheres, Flight Above Cells ve Cryztallization adlı biyolojik veri ve çeviri heykelleri, araştırmanın saha çalışmasını oluşturmaktadır. Daha sonrasında ise, ilgili medya sanatçısıyla ya da başka bir deyişle çevirmeni ile benimsediği üretim taktiklerine ve performans sergileme biçimlerine yönelik yapılan söyleşide, yukarıda söz konusu olan transdisipliner kavramların ve yaklaşımların izdüşümleri aranmaktadır. Çeviri pratiğini ve çevirmen kimliğini biyo-sanat hareketi etrafında sorgulamak, veri gerçekliğine yönelik de farklı algılama biçimlerini beraberinde getirmektedir. Sonuç olarak, biyo-sanat odaklı üretim biçimlerini, transdisipliner bir çeviri pratiği ve süreci olarak kavramak, veri olgusu etrafında biçimlenen demokratikleşme yönündeki toplumsal hareketlere de ışık tutmaktadır.

Keywords

Çeviri pratiği, transdisipliner yaklaşım, biyo-sanat, kenar ilişkileri, demokratikleşme

Translation-Oriented Transdisciplinary Practices: From Organisms to Augmented Data and Translation Sculptures

Abstract

While today’s digital technologies support social movements towards democratization and civilisation of the individual, they also increase data-based inequalities. With the transition to the network society, we are witnessing translation practices and translator identities reconstructed around digital networks today. However, transdisciplinary concepts and approaches gain importance as a result of the “edge effects” that translation establishes with the fields of science, art and technology (Demirel and Görgüler, 2020). With this in mind, translation is considered a new media practice within the scope of the relevant research. In this context, translation-based microscope performances produced in the bio-art movement, which are shaped as a new media art type, are discussed within the framework of the mentioned transdisciplinary concepts and approaches. In the first stage, the augmented data and translation sculptures produced by the new media artist Ayşegül Süter based on the microscopic movements of cell tissues are analyzed in the focus of source and target content. In this context, the sculptures Microspheres, Flight Above Cells and Cryztallization and their biological data constitute the fieldwork of the research. Later, in the conversation with the relevant media artist, or in other words, the translator, regarding the production tactics and performance styles she adopted, the projections of the transdisciplinary concepts and approaches mentioned above are sought. Questioning translation practice and translator identity around the bio-art movement brings together different perceptions of the data reality. As a result, grasping bio-art-oriented production forms as a transdisciplinary translation practice and process also sheds light on the social movements towards democratization shaped around the facts of the data.

Keywords

Translation practice, transdisciplinary approach, bio art, edge relations, democratization

References

• Aydemir, G. (2019, Ekim 5). Sanat ve Kültür Yoluyla Bağlantılar Kurmak. CT Haber. 1-5. Erişim adresi: https://www.cthaber.com/haber/3183235/kahverengi-devrim-ve-ekoloji-kapadokya-universitesinde-konusuldu
• Binark, M. (2017). Algoritmaların Yarattığı Yankı Odalarında Siyasal Katılımın Olanak/Sızlı/Ğı. Varlık Dergisi, (1317),19-23. Erişim adresi: https://yenimedya.wordpress.com/2017/07/10/algoritmalarin-yarattigi-yanki-odalarinda-siyasal-katilimin-olanaksizligi/
• Blevis, E., Ilpo K. Koskinen, L., Bødker S., Chen L. L., Youn L. K., Huaxin W., Wakkary R. (2015). Transdisciplinary Interaction Design in Design Education. Proceedings of the 33rd Annual ACM Conference Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems, 833-838. http://dx.doi.org/10.1145/2702613.2724726.
• Boyd, A., ve Oswald, M. D. (2015). Bela İyidir. Devrim Kılavuzu. (B. Akkuş, Çev.). Ankara: Bilgi Yayınları.
• Castells, M. (2013). İsyan ve Umut Ağları. İnternet Çağında Toplumsal Hareketler. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çetin, M. Z. (2019). Tasarım Eğitiminde Transdisipliner Yaklaşım. (Yüksek Lisans Tezi). TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirel Bogenç, E., Görgüler Z. (2015). Pratique réflexive sur la traduction collaborative en ligne en Turquie. 100% User-made translation. Revue Parallèles, (27), 137-148.
• Demirel Bogenç, E., Görgüler, Z. (2019a). Traduction dans les réseaux sociaux. Nouvelles pratiques traductives en Turquie. Classiques GarnierDes mots aux actes, (8), 271-288. http://dx.doi.org/10.15122/isbn.978-2-406-09779-2.p.0271
• Demirel Bogenç, E., Görgüler, Z. (2019b). Yeni Toplumsal Hareketlerin İşaret Fişeği: Evrim Ağacı Topluluğu ve Darwin’i Yeniden Çevirmek. Frankofoni Dergisi, (34), 79-93.
• Demirel Bogenç, E., Görgüler, Z. (2020). Ağlarda İnşa Edilen Sessel Demokrasi. İstanbul Boğazı’nın Seslerini Çevirmek, Frankofoni Dergisi, (37), 29-39. Erişim adresi: http://www.frankofoni.com.tr/wp-content/uploads/2020/09/Emine-Bogenc-Demirel-Zeynep-Gorguler.pdf
• Folaron, D. (2012). Digitalizing Translation. Translation Spaces, 5-31.
• Gambier, Y. (2012). Traduction: Des métiers différents, un processus commun, 1-19. Erişim adresi: http://docplayer.fr/1838018-Traduction-des-metiers-differents-un-processus-commun.html
• Gerbaudo, P. (2014). Twitler ve Sokaklar. Sosyal Medya ve Günümüzün Eylemciliği. (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Haraway, D. J. (2016). Staying with the Trouble Making Kin in the Chthlucene. USA: Duke University Press
• Heilbron, J., Sapiro G. (2008). Outline for a sociology of translation. Current issues and future prospects. Benjamins Translation Library, (74), 93-107.
• Kac, E. (2005). Bio Art. Dictionnaire du corps en sciences humaines et sociales, 1-3. Erişim adresi: http://www.ekac.org/bioartfrench.html
• Nicolescu, B. (2002). Manifesto of transdisciplinarity. Albany, New York: Suny Press.
• Nicolescu, B. (1997, November). The Transdisciplinary Evolution of the University Condition for Sustainable Development. The International Congress “Universities Responsabilities to Society”. Symposium conducted at International Association of Universities, Chulalongkorn University, Bangkok, Thailand. Retrieved from https://ciret-transdisciplinarity.org/bulletin/b12c8.php
• O’Hagan, M. (2016). Massively Open Translation: Unpacking the Relationship Between Technology and Translation in the 21st Century. International Journal of Communication, (10), 929-946.
• O’Hagan, M. (2009). Evolution of user-generated translation: Fansubs, translation hacking and crowdsourcing. The Journal of Internationalization and Localization, (1), 94-121.
• Pérez-González, L., Susam-Saraeva Ş. (2012). Non-professionals translating and interpreting: Participatory and engaged perspectives. The Translator, 18(2), 149-165.
• Pérez-González, L. (2010). Ad-hocracies of translation activism in the blogosphere: A genealogical case study. Text and Context: Essays on Translation and Interpreting in Honour of Ian Mason, 259-8.
• Süter, A. (n.d.). Art Made of Science – Microspheres. Ayşe Gül Süter. Erişim adresi: http://aysegulsuter.net/portfolio/microspheres/
• Yetişkin, E. (2012). Sular Artık Tersine Akıyor: Yeni Medya Sanatı Nasıl Okunabilir?. Art Unlimited Dergisi, 1-4. Erişim adresi: https://www.academia.edu/2044021/Yeni_Medya_Sanat%C4%B1_Nas%C4%B1l_Okunabilir
• Yetişkin, E. (2016). Medya Sanatları. Bir Bilim, Sanat ve Teknoloji Arayüzü. İTÜ Vakfı Dergisi: Bilim, Teknoloji ve Toplum, (73), 1-7. Erişim adresi: http://www.ebruyetiskin.com/medya-sanatlari-bir-bilim-sanat-ve-teknoloji-arayuzu/
• Yetişkin, E. (2018). Çağdaş Sanat Değil, Güncel Sanat Değil, Günümüz Sanatı. BUART, 1-11. Erişim adresi: http://www.buart.art/2018/08/oncu-ve-sra-ds-sanatsal-uretimlere.html
• Zhao, J. & Vande Moere, A. (2008). Embodiment in data sculpture: A model of the physical visualization of information. International Conference on Digital Interactive Media in Entertainment and Arts, 343-350. Retrieved from https://dl.acm.org/doi/10.1145/1413634.1413696