Bir Arşiv Yaşam İncelemesi: Zinaida Gippius’un Petersburg Günlükleri

Year 2021, Volume: 31 Issue: 2, 857 - 879, 06.12.2021

Eda H. Tan Metreş

https://doi.org/10.26650/LITERA2021-884244

Abstract

İnsanın sosyo-kültürel kişiliğinin bir uzantısı olan edebi metinler yazıldıkları dönemden ayrı tutulamayan toplumsal özle yakından ilişkili bir ifade biçimidir. Nitekim sanatçı, çağının kültürel, toplumsal, tarihsel ve düşünsel yapısıyla kurduğu bağdan beslenerek eserini yaratır. Bu çerçevede kişisel bilgilerin aktarıldığı günlükler, tarihsel süreçten ayrı tutulmayarak XX. yüzyılın başlarında Rusya’da ve yurt dışında başlatılan belge arayışının ilk adresi olur. Özellikle Rus göçmen edebiyatı temsilcilerince içselleştirilen “tarihin arşivlenmesi” fikri Devrim sonrası süreci biçimlendiren önemli bir eşik niteliğindedir. Bu anlamda 1914-1919 yıllarına ait gelişmeleri kaleme alan birkaç vakanüvisten biri de Zinaida Gippius kabul edilir. Bilhassa şiir sanatıyla isminden söz ettiren Gippius, 1917 Şubat Devrimi’yle başlayıp Ekim’de yönetimin el değiştirmesiyle sonlanan tarihsel süreci günlüklerinde günbegün aktarır. Böylelikle yazıldığı dönemin hâkim ideolojisi ve yazarın bu ideolojiyle olan yakınlığı bağlamında sübjektif bir bakış ortaya koyan Gippius’un Petersburg Günlükleri (Петербургские дневники) mahrem yaşamın sınırlarını aşarak bir dönem anlatısı niteliğine erişir. Bu çalışmada Yeni Tarihselci yaklaşımın (Новый историзм) öne çıkardığı edebi, politik, toplumsal, dinsel ve kültürel güç ilişkisi 1917 yılı özelinde, Gippius’un “Petersburg Günlükleri” örneğinde ele alınmıştır. Düşüncelerin metinselliği, tarihi anlatıların yazınsal boyutu ve bir metnin, üretildiği tarihsel koşullardan ne kadar etkilendiği gibi argümanlar söz konusu günlüklerin tarih ve edebiyat arasındaki sınırları kaldırıp bir arşiv yaşam tablosu sunduğunu ortaya koymuştur.

Keywords

Gippius, Petersburg Günlükleri, 1917, devrim, tarih

A Research on Documents of Life: The Petersburg Diaries of Zinaida Gippius

Abstract

Literary texts, as an extension of people’s socio-cultural personality, are a form of expression closely related to the social essence that cannot be separated from their period of composition. Artists create their work through inspiration drawn from their bond with cultural, social, historical, and intellectual structures of their age. Therefore, diaries, which transfer personal information, became the first choice in the document search that started in Russia and abroad at the beginning of the XX century, deemed inseparable from the historical process. The idea of “archiving history,”especially internalized by the representatives of Russian immigrant literature, is a significant threshold shaping the post-revolutionary process. In this sense, Zinaida Gippius is considered to be one of the few chroniclers to write down the developments of the years 1914–1919. Gippius flourished through her poetry, which describes day by day, the historical process that started with the 1917 February Revolution and ended with the change of government in October. Thus, her Saint Petersburg Diaries(Петербургские дневники), presents a subjective view in the context of the dominant ideology of the contemporary period and the author’s affinity with this ideology, achieves the characteristics of a period narrative, going beyond the private life’s peripheries. This study discusses the myriad inter-connected issues highlighted by the New Historicism approach (Новый историзм) in the example of Gippius’s correspondence from 1917. Arguments about the textuality of thoughts, the literary dimension of historical narratives, and how much a text is affected by its immediate historical conditions revealed that the diaries blur the boundaries between history and literature and present an archivable life trajectory.

Keywords

Gippius, Peterburg Günlükleri, 1917, devrim, tarih

References

• Anisimova, A. (2015). “Novıy istorizm” naukovedçeskiy analiz. Erişim Tarihi: 10.12.2020, https://www.litres.ru/alina-anisimova/novyy-istorizm-naukovedcheskiy-analiz/ google scholar
• Berberova, N. (1982). Predislovie. Z. Gippius. Petersburgskie dnevniki (1914-1919). Orfey. google scholar
• Brook, T. (1991). The New Historicism: And Other Old Fashioned Topics. Princeton University Press: Princeton. google scholar
• Carr, E. (2016). Bolşevik Devrimi (1917-1923)-1 (O. Suda, Çev.). İstanbul: Metis. google scholar
• Federer S. (2019). Hope, Despair, and the Struggle for Survival Everyday Life in Revolutionary Petrograd Through the Eyes of Edith Almedingen and Zinaida Hippius. (MA Russian and Eurasian Studies Master Thesis, Leiden University, Leiden). Erişim Tarihi: 22.12.2020,https://studenttheses.universiteitleiden.nl/access/item%3A2625118/view. google scholar
• Gippius, Z. (1929). Snyaya kniga. Petersburgskiy dnevnik 1914-1918, Belgrad. Erişim Tarihi: 15.10.2020,http://elib. shpl.ru/ru/nodes/17422-gippius-z-n-sinyaya-kniga-Petersburgskiy-dnevnik-1914-1918-belgrad-1929. google scholar
• _____.(2005). Sobr. soç. T. 9. Dnevniki 1919-1941. İz publitsistiki 1907-1917 gg. Vospominaniya sovremennikov. Moskva: Russkaya kniga. google scholar _____.(2016). Jivıye litsa. Moskva, Berlin: DirectMEDIA. google scholar
• Gippius-Merejkovskaya, Z. Dmitri Merejkovski. Erişim Tarihi:22. 01. 2021. http://az.lib.ru/g/ gippius _z_n/ text_1943_merezhkovsky.shtml google scholar
• Greenblatt, S. (1990). Resonance and Wonder. Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences. Erişim Tarihi: 12.01.2021,https://www.jstor.org/stable/pdf/3824277.pdf?refreqid=excelsior%3A1ec0bddddb952e778bbe ad11e88796b4 google scholar
• Heldt, B. (1987). Terrible Perfection: Women and Russian Literature, Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. google scholar
• Hutton, M. (2013). Remarkable Russian Women in Pictures, Prose and Poetry.Lincoln, Nebraska:Zea Books. Erişim Tarihi: 10.01.2021 https://digitalcommons.unl.edu/cgi/ viewcontent.cgi?article=1020&context=zeabook google scholar
• Jenkins, K. (1997). Tarihi Yeniden Düşünmek (B. S. Şener, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi. google scholar
• Karlinsky S. (2013). Freedom from Violence and Lies Essays on Russian Poetry and Music, Boston: Academic Studies Press. google scholar
• Kolobov, V. (2019). Problema janra dnevnika i samoidentifikatsii pisatelya. Voronejskiy gosudarstvennıy universitet, 82 (091), 43-61. google scholar
• Merejkovski, D., Gippius, Z., D. Filosofov ve A. Zlobin (1922). Tsarstvo antihrista. München: Drei Masken Vcrlag. google scholar
• Munjukova, S. Osobennosti vospriyatiya Petrogradskoy inteligentsiey sobıtiy 1917 goda (Na materialah dnevnikov i memuarov).(Magisterskaya programma, Sankt-Petersburgskiy gosudarstvennıy universitet). Erişim Tarihi: 12.09.2020. https://nauchkor.ru/pubs/osoben nosti-vospriyatiya-petrogradskoy-intelligentsiey -sobytiy-1917-goda-na-materialah-dnevnikov-i-memuarov-587d36715f1be77c40d58f41 google scholar
• Nikolyukin, A. (2003). Zinaida Gippius i yiyo dnevniki (V Rossii i emigratsii). T. Prokopova google scholar
• (Ed.). Z. Gippius. Sobr. soç. T. 8. Dnevniki: 1893-1919.(pp. 3-26). Moskva: Russkaya kniga. google scholar
• _____. (Ed.). (2008). Z. N. Gippius: pro et contra. SPB: RHGA. google scholar
• Novojilova, A. M. (2004). Petersburgskie dnevniki Zinaidı Gippius (“Snyaya kniga”, “Çyornıe tetradi”, “Çyornaya knijka”, “Serıy bloknot”): problemı poetiki janra. (Doktorskaya dissertatsiya, Rossiyskiy gosudarstvennıy pedagogiçeskiy universitet imeni A. İ. Gertsena). Erişim Tarihi: 12.09.2020.https://www.dissercat.com/ content/Petersburgskie-dnevniki-zinaidy-gippius-sinyaya-kniga-chernye-tetradi-chernaya-knizhka-seryi- google scholar
• Oppermann, S. (2006). Postmodern Tarih Kuramı: Tarihyazımı, Yeni Tarihselcilik ve Kuram. Ankara: Phoenix Yayınları. Sadıgov, R. (2020). Kanlı Dört Yıl. Rus İç Savaş Tarihi (1917-1920). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. google scholar
• Semenenko, İ. (2011). Rossiya XX-naçala XXI veka. Kultura i obşçestvo. Moskva: Prosveşçeniye. google scholar
• Şulgin, V. (1921). 1920 god. Oçerki. Sofya: Rossiysko-Bolgarskoe knigoizdatelstvo. google scholar
• Volkova, N. (2012). Zemlya i nebo Zinaidı Gippius. ROSSICA 1, 177-188. google scholar
• Yakovlena, N. (2012). Çeloveçeskiy dokument: istoriya odnogo panyatiya. Helsinki: Helsinki University Print. google scholar
• Yeşilyurt, Ş. (2009). Nedim Gürsel’in Romanlarının Yeni Tarihselci Bağlamda Okunması. Turkish Studies, 4 (1-II), 1990-2009. google scholar