1877-1878 OSMANLI-RUS SAVAŞINDA YARALILARIN TAŞINMASI

Year 2018, Cilt 19 ‘Savaş ve Bilim’ Özel Sayısı, 60 - 86, 05.12.2018

Oya Dağlar Macar

https://doi.org/10.30522/iuoba.459777

Abstract

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı Devleti
yaralı ve hasta askerlerin taşınması konusunda büyük zorluklar yaşadı. Bu
sorunların temelinde genel olarak ulaşım altyapısı ve ulaşım araçlarının
yetersizliği, iyi bir seferberlik planının olmaması, ordu sağlık teşkilatının
öneminin iyi anlaşılmamış olması, gibi nedenler vardı. Bu problemin çözümü için
yabancı devletlerden ve bazı yabancı Kızılhaç derneklerinden yardım istendi.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ne hasta nakli konusunda en
büyük desteği veren ülke İngiltere oldu. Özellikle kara ve demiryollarında
taşıma sistemleri kurdular. Bu savaşta elde ettikleri tecrübeler İngilizler
için hasta taşımacılığı konusunda önemli bir saha uygulaması oldu. Savaş
sonunda elde ettikleri tecrübeleri raporlar halinde yayımladılar. Şüphesiz bu
bilgiler İngiltere’nin hem kendi hasta nakil sistemini geliştirmesi için, hem
de ileride Doğu’da yapacağı savaşlar açısından değerli katkılar sundu.

Keywords

Yaralı ve hasta taşımacılığı, ambulans, Ormanlı ordu sağlık teşkilatı, İngiliz Kızılhaçı, Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti, ulaşım, demiryolu, Rumeli Demiryolları, aşevi, sedyeci, hastane gemisi

TRANSPORTATION OF THE WOUNDED DURING THE RUSSO-TURKISH WAR OF 1877 – 1878

Abstract

In the
Russo-Turkish War of 1877-1878, the Ottoman Empire encountered difficulties in
transporting the wounded and sick soldiers. The difficulties were generally due
to the insufficient transportation infrastructure, the lack of an effective
mobilization plan, as well as an unawareness of the importance of military
health organization. In order to overcome the difficulties, help was requested
from foreign countries and Red Cross associations. During the Russo-Turkish War
of 1877-1878, Great Britain provided great support to the Ottoman armies in
transporting their patients. The British especially established transportation
systems on highways and railways. Experiences gained in this war constituted an
important field practice for patient transport for the British officers who
published their observations at the end of the war. Undoubtedly, this practice
provided a substantial contribution to both the development of Great Britain's
own patient transportation system and the course of wars fought in the East.

Keywords

Transportation of the sick and wounded, ambulance, Military health organization of the Ottoman army, The British Red Cross, Ottoman Red Crescent, transportation, railways, Rumelian Railways, soup kitchen, litter-bearers, hospital ship

References

• Akyıldız, Ali. “Mehmed Arif Bey.” TDV İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2003.
• Altıntaş, Ayten. “Tıbhane-i Amire ve 14 Mart Tıp Bayramı.” Tarih ve Toplum 20 (1993): 45–56
• Beşikçi, Mehmet. “Askeri Modernleşme, Askeri Disiplin ve Din: Düzenli Kitle Orduları Çağında Osmanlı Ordusu’nda Tabur İmamları.” Akademik İncelemeler Dergisi 11, 1 (2016): 1- 33;
• Bayıl, Yüksel. “1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’nun İkmal ve İaşesi.” History Studies 5, 1 (2013): 17-38.
• Baylen, Joseph O., and Alan Conway, Soldier-Surgeon, The Crimean War Letters of Dr. Douglas A. Reid 1855-1856. Knoxville: The University of Tennessee Press, 1968.
• Clausewitz, Carl von. Savaş Üzerine, çeviren H. Fahri Çeliker. İstanbul: Özne Yayınevi, 1999.
• Çelik, Yüksel. “Asâkir-i Mansûre Ordusu’nda Talim Sisteminin Değişimi ve Avrupalı Uzmanların Rolü (1826-1839).” Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 39 (2008): 87-118.
• Engin, Vahdettin. Rumeli Demiryolları. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1993.
• Florence Nightingale and the Crimea 1854-55, edited by Tim Coates. London: The Stationery Office, 2000)
• Florence Nightingale Letters from the Crimea 1854-1856, edited by Sue M. Goldie. New York: Mandolin 1997.
• Furneaux, Rupert. The Breakfast War. New York: Thomas Y. Crowell Company, 1958.
• Garrison, Fielding H. Notes on the History of Military Medicine. Washington: Association of Military Surgeons, 1922.
• Gazi Ahmed Muhtar Paşa. Anılar 2 - Sergüzeşt-i Hayatımın Cild-i Sanisi, çeviren Yücel Demirel, yayına hazırlayan Nuri Akbayar. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Giddens, Anthony. Ulus Devlet ve Şiddet, çeviren Cumhur Atay. İstanbul: Kalkedon, 2008.
• Gill, Gilian. Nightingales, The Extraordinary Upbringing and Curious Life of Miss Florence Nightingale. New York, Ballantine Books, 2004.
• Haslip, Joan. İngiliz Merkezli Şark Politikası ve II. Abdülhamid, hazırlayan: Zeki Doğan. İstanbul: Fener Yayınları, 1998.
• Heinzellman, Tobias. Cihaddan Vatan Savunmasına: Osmanlı İmparatorluğu’nda Genel Askerlik Yükümlülüğü, 1826-1856, çeviren Türkis Noyan. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2009.
• Herbert, Frederick William von. Plevne Müdaafasında Bir İngiliz Zabitinin Hatıraları, hazırlayan Nurettin Artam. Ankara, Ulus basımevi, 1938.
• Hutchinson, John F. Champions of Charity, War And The Rise of the Red Cross. Colorado: Westview Press, 1996.
• Heyd, Uriel. “The Ottoman Ulema and Westernization in the Time of Selim III and Mahmud II.” In The Modern Middle East: A Reader, edited by A. Hourani, P. Khoury ve M.C. Wilson, 29-60. Berkeley: University of California Press, 1993.
• Kâhya, Esin ve Ayşegül D. Erdemir. Bilimin Işığında Osmanlı’dan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları. Ankara: Türk Diyanet Vakfı yay., 2000.
• Karadaş, Yücel. Osmanlı Ordusunda Modernizasyon ve Demodernizasyon, 1826-1918. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2016.
• Karal Akgün, Seçil ve Murat Uluğtekin. Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a. Ankara: Kızılay, 2000.
• Kurat, Yuluğ Tekin. Henry Layard’ın İstanbul Elçiliği (1877-1880). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesi Yayınları, 1968.
• Levy, Avigdor. “The Ottoman Ulema and the Military Reforms of Sultan Mahmud II.” Asian and African Studies 7 (1971):13-39.
• Macar, Dağlar Oya. “Kırım Savaşı’nda İstanbul, İzmir ve Çanakkale’deki İngiliz Hastaneleri.” Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9, 2 (2016): 194-218.
• Macpherson, R. B. Under the Red Crescent, or, Ambulance Adventures in the Russo-Turkish War of 1877-78. London: Hamilton, Adams & Co., 1885.
• Massie, Alastair. The Crimean War, The Untold Stories. London, Pan Books, 2005.
• “Medical Aspects of the War.” The Lancet, January 5, 1878.
• “Medical Aspects of the War.” The Lancet, December 22, 1877.
• “Medical Aspects of the War.” The Lancet, November 10, 1877.
• Mehmed Arif. Başımıza Gelenler, 93 Harbi’nde Anadolu Cephesi, Ruslarla Savaş, Hazırlayan M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: İz yayıncılık, 2009.
• McCallum, Jack Edward. Military Medicine: From Ancient Times to the 21st Century. Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2008.
• Nurse Sarah Anne, with Florence Nightingale at Scutari, edited by Robert G. Richardson and Charles Hugh Terrot. London: John Murray, 1977.
• O’Connor, Maureen P. “The Vision of Soldiers: Britain, France, Germany and the United States Observe the Russo-Turkish War.” War in History 4, 3 (1997): 264-295.
• Osmanlı Belgelerinde Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne, editörler A. Z. İzgöer, K. Topkar Terzioğlu. İstanbul, T.C. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, 2016.
• Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti 1329-1331 Salnamesi. İstanbul: Ahmet İhsan ve Şürekası Matbaası, 1329 [1913-1914].
• Özaydın, Zuhal. “Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Kuruluşu ve Çalışmaları.” Türkler Ansiklopedisi, vol.13, ed. Hasan Celal Güzel, 687-698. Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Özbay, Kemal. Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, cilt I. İstanbul: Yörük Basımevi, 1976.
• Özcan, Abdülkadir. “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye.” TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991.
• Özcan, Azmi. Pan-İslamizm, Osmanlı Devleti, Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1914. Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Özdemir, Hikmet. Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2005).
• Padişah’ın Himayesinde Osmanlı Kızılay Cemiyeti 1911-1913 Yıllığı. Yayına hazırlayanlar Ahmet Zeki İzgöer, Ramazan Tuğ. Ankara: Türk Kızılayı Yayınları, 2013.
• Perk, Haluk. Felaketlerin Umut Işığı Türk Kızılayı. İstanbul: Zeytinbunu Belediyesi, 2012.
• Report and Record of the Operations of the Stafford House Committee for the Relief of Sick and Wounded Turkish Soldiers: Russo-Turkish War, 1877-78. London: Spottiwoode & Co, 1879.
• Rıza Tahsin. Tıp Fakültesi Tarihçesi (Mir’ât-ı Mekteb-i Tıbbiye), cilt I-II, yayına hazırlayan Aykut Kazancıgil. İstanbul: Özel Yayınlar, 1991.
• Ryan, Charles. Kızılay Emri Altında Plevne ve Erzurum’da (1877-1878 Osmanlı-Türk Harbi). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1962.
• Stoker, George. With "The Unspeakables;" or, Two Years' Campaigning in European and Asiatic Turkey. London: Chapman & Hall, 1878).
• Summers, Anne. “Pride and Prejudice: Ladies and Nurses in the Crimean War.” History Workshop 16 (1983)
• Süer, Hikmet. 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi Rumeli Cephesi. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1993.
• Şen, Leyla. Türkiye’de Demiryolları ve Karayollarının Gelişimi. Ankara: Toplumsal Ekonomik Sosyal Araştırmalar Vakfı, 2003.
• “The Red Cross.” The Graphic, May 18, 1878.
• “The Sick and Wounded in the Russo-Turkish War.” The British Medical Journal 2/876 (1877): 540-543.
• “The Wounded in the Russo-Turkish War.” The British Journal, August 25, 1877.
• Tooley, Sarah A. The Life of Florence Nightingale. London, Cassell And Company, 1906.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri, 1877-1878 Osmanlı- Rus Harbi Kafkas Cephesi Harekatı, II. Cilt. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1985.
• Türkiye Kızılay Cemiyeti Rakam ve Resimlerle Çalışmalarımız. Ankara: Doğuş Matbaası, 1959.
• Uyar, Mesut ve Edward J. Erickson. Osmanlı Askeri Tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yay., 2014.
• Ülman, Yeşim Işıl. Galatasaray Tıbbiyesi, Tıbbiye’de Modernleşmenin Başlangıcı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları, 2017.
• Ünal, Osman. “Hiçbir Taktik Başarı Stratejik Yanlışı Düzeltemez,” 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi Rumeli Cephesi” I. Uluslararası Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa ve Dönemi Sempozyumu Bildirileri içinde, 198-210. Tokat: Gazi Osmanpaşa Üniversitesi, 2004.
• “Victims of the War: Stafford House and Blantyre Staff Red Cresscent.” The Times of India, July 4, 1878.
• Yeniaras, Orhan. Türkiye Kızılay Tarihine Giriş. İstanbul: Kızılay Bayrampaşa Şubesi, 2000.
• Yıldırım, Nuran. Savaşlardan Modern Hastanelere Türkiye’de Hemşirelik Tarihi. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı, 2014.
• Yıldırım, Nuran. “14 Mart: Kurtuluş Mücadelesinin İlk Kıvılcımı.” Bezmialem Aktüel no.19 (2018): 28-30.
• Yıldız, Gültekin. Neferin Adı Yok: Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devleti’nde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839). İstanbul: Kitabevi, 2009.
• Yıldız, Gültekin, “Kara Kuvvetleri.” Osmanlı Askerî Tarihi: Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri, 1792-1918 içinde, editör Gültekin Yıldız. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Acar, Keziban. “Russian National Identity in Patriotic Culture: Russian Descriptions of Themselves in Contrast to their Enemies during the Crimean War of 1853-56 and Russo-Turkish War of 1877-78.” PhD diss., University of Kentucky, 2000.
• Sunar, Mehmet Mert. “Cauldron of Dissent: A Study of the Janissary Corps, 1807-1826.” PhD diss., State University New York Binghamton, 2006.
• Yeşil, Fatih. “Nizâm-ı Cedid’den Yeniçeriliğin Kaldırılışına Osmanlı Kara Ordusunda Değişim 1793-1826.” Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2009.
• “Aid Abroad: The Stafford House Committee in Turkey,” The Sutherland Collection. Accessed on 20.10.2018.
• https://www.search.sutherlandcollection.org.uk/Details.aspx?&ResourceID=903&SearchType=2&ThemeID=35