XIX. Yüzyıl Ortalarında Umurlu’nun Demografik Yapısı

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 636 - 658, 27.12.2019

Aysun Sarıbey Haykıran , Mehmet Başaran

https://doi.org/10.21551/jhf.656674

Öz

Arşiv belgeleri bir tarihçi için en başta gelen başvuru kaynaklarından olup, geçmişten bakarak günümüze ulaşan birinci elden kaynak ve tanıklardandır.
Arşiv belgeleri içerisinde önemli bir yer tutan nüfus defterleri de sosyo-demografik özellikleri ile yaşanan yerin yani bir yerleşimin aydınlatılmasında vazgeçilmez bir özellik sunmaktadır.
Yerleşim yerlerinin niceliksel ve niteliksel verilerini günümüze aktaran bu belgelerden olan nüfus defterlerinde Umurlu, Aydın Eyaleti’nin idaresindeki Aydın Sancağı dâhilinde bulunan Güzelhisar-ı Aydın Kazası’na bağlı bir köy durumundadır.
Tımar, muhasebe ve avarız sayımları sonrasında, modern anlamda II. Mahmut zamanında yapılan, asker ve vergi kaynaklı olarak müslim ve gayrimüslimlerin kayıtlandığı bu sayım defterlerinden olan ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı’nda kayıtlı 1841 /1842 yılını içeren ve NFS. d. 03012 kodlu nüfus defterinin 1 ve 27. sayfaları arasında yer alan Umurlu Karyesi ele alınmış ve değerlendirme yoluna gidilmiştir.
Defterde yer alan 205 hane reisinin özellikleri ile birlikte yaşları ve akrabalık durumunu içeren nitelikler, askerlik ve benzeri durumlar hakkında da ilk elden bilgi sahibi olunarak bir yerleşim yerinin tarihi geçmişini ile ilgili olarak önemli ayrıntılara ulaşmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

XIX. Yüzyıl, Nüfus Defteri, Nüfus Sayımı, Umurlu Karyesi, Aydın Sancağı

Destekleyen Kurum

Aydın Adnan Menderes Üniversitesi

Proje Numarası

FEF-17027

The Demographic Structure Of Umurlu In The Mid Of The 19th Century

Öz

Archive records are among the most important sources of reference for historians, besides being among the primary sources on the way of understanding history.
Population registers, which occupy an important place within the archives, provide an indispensable feature in illuminating the place where they live with their socio-demographic characteristics.
From these documents, which convey the quantitive and qualitative data of the settlements to our present day, Umurlu, in the population registers, is seen as a village connected to Güzelhisar-Aydın province which was located in the sanjak of Aydın. This document which is registered in the Ottoman Archives of Turkish Republic with a year 1841/1842, and with a code NFS. d. 030212. In this document Umurlu can be found between the 1st and the 27th pages.
In this study, the demographic structure of Umurlu, will try to be analyzed by following the data that is provided by the document which is mentioned above.

Anahtar Kelimeler

19th century, Census, Population Registers, Sanjak of Aydın, Umurlu

Proje Numarası

FEF-17027

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA)
• BOA, ML.VRD. d. 02017.
• BOA, NFS. d. 03012.
• BOA, NFS. d. 3008.
• R. 1307/H. 1308 Tarihli Aydın Vilayet Salnâmesi
• Aydın, Mahir, “Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri”, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri: 28-30 Haziran 1989 Bildiriler, İstanbul Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1990, ss. 81-106.
• Behar, Cem, “Osmanlı Nüfus İstatistikleri ve 1831 Sonrası Modernleşmesi”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Ed. H. İnalcık-Ş. Pamuk, Ankara 2000, ss. 62-72.
• Bozkurt, Nebi, “Nüfus”, DİA, c. 33, İstanbul 2007, ss. 293-294.
• Budak, Lütfi, “1260-1261/1844-1845 Temettuat Sayımına Göre Umurlu Köyünün SosyoEkonomik Durumu” Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Yıl: 2, S. 3 (Aralık 2018), ss. 1-18.
• Göyünç, Nejat, “Hane”, DİA, c. 15, İstanbul 1997, ss. 552-553.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara 1995.
• Karpat, Kemal, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
• Koç, Yunus, “Nüfus”, DİA, c. 33, İstanbul 2007, ss. 294-299.
• Özbekler, Kerim, Aydın ve İlçeleri, 2. Baskı İzmir 1981.