Comparison of Geographic Skills in Textbooks Prepared According to 2005 and 2018 Social Studies Curriculum

Year 2023, , 152 - 207, 30.12.2023

Sevim Koçal , Yılmaz Geçit

https://doi.org/10.47503/jirss.1330613

Abstract

The main purpose of this study is to develop geography-related skills in grades 4-7. The aim of this study is to determine to what extent it is included in the textbooks prepared according to the 2005-2018 social studies course curriculum taught in classrooms and to what extent it has undergone a change. In this direction, the study was carried out in accordance with the qualitative research approach. The data were obtained by document analysis and subjected to descriptive analysis. As a result of the research, it was determined that the skills such as perceiving change and continuity related to the discipline of geography, using evidence, environmental literacy and perceiving the space showed a balanced distribution in terms of the themes covered in the textbooks; it was determined that skills such as position analysis, observation and drawing tables, graphs, diagrams and interpretation did not show a balanced distribution. In the light of the findings obtained as a result of the study, it was suggested that the skills related to the geography discipline in the program should be reviewed and the skills that were transferred incompletely and inadequately in the textbooks should be given more space and examined. In addition, it was presented as another suggestion that the skills in the textbooks should be distributed in a balanced way to the learning areas and to comply with a certain standard. In addition, the visual, information, activity, news and evaluation theme dimensions in the textbooks can be made in a way that the distribution of skills within themselves is equal.

Keywords

Geography, Skills, Social Studies, Social Studies Textbooks

2005 ve 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarına Göre Hazırlanan Ders Kitaplarındaki Coğrafya İçerikli Becerilerin Karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, coğrafya içerikli becerilerin 4-7. sınıflarda okutulan 2005-2018 yılı sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına göre hazırlanan ders kitaplarında belirlenen kriterler doğrultusunda ne ölçüde yer aldığı ve nasıl bir değişim geçirdiğini tespit etmektir. Bu doğrultuda çalışma nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak yürütülmüştür. Veriler doküman analizi ile elde edilmiş ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda Coğrafya disiplini ile ilişkili değişim ve sürekliliği algılama, kanıt kullanma, çevre okuryazarlığı ve mekânı algılama gibi becerilerin ders kitaplarında ele alınan temalar bakımından dengeli bir dağılım gösterdiği; konum analizi, gözlem ve tablo, grafik, diyagram çizme ve yorumlama gibi becerilerin ise dengeli bir dağılım göstermediği saptanmıştır. Çalışma sonucunda, programda bulunan coğrafya disiplini ile ilişkili becerilerin yeniden gözden geçirilerek ders kitaplarında eksik ve yetersiz bir şekilde aktarılan becerilere daha fazla yer verilmesi önerilmiştir. Ayrıca ders kitaplarında bulunan becerilerin öğrenme alanlarına dengeli bir şekilde dağıtılarak belli bir standarda uyulması da diğer bir öneri olarak sunulmuştur. Bununla birlikte ders kitaplarında görsel, bilgi, etkinlik, haber ve değerlendirme tema boyutlarında becerilerin kendi içerisinde dağılımı da eşit olacak şekilde yapılabilir.

Keywords

Beceriler, Coğrafya, Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Ders Kitapları

References

• Akbulut, G. (2004). Coğrafya öğretimi ve yaratıcı düşünce. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 216-222.
• Akdağ, H. (2014). Sosyal bilgilerin tanımı, amacı, önemi ve Türkiye’deki önemi. R. Turan, A. M. Sünbül, H. Akdağ, (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-I (s. 2-23). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aktaş, S. (2010). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler derslerinde coğrafya konularının öğretimi: sorunlar ve çözüm önerileri (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Altay, N. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının beceriler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 276-297.
• Aydemir, M. (2017). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan beceriler açısından incelenmesi. International Journal of Contemporary Educational Studies, 3(2), 2548-9373.
• Aydemir, M. ve Adamaz, K. (2017). Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki Kazanım ve Etkinliklerin Ortak ve Derse Özgü Beceriler Açısından İncelenmesi. International Journal of Field Education, 3(2), 37-59.
• Çelikkaya, T. ve Boyraz, F. (2018). Kanıt temelli öğretimin 2005 sosyal bilgiler öğretim programındaki öğretmen kılavuz kitaplarına yansıması. Kastamonu Education Journal, 26(4), 1227-1236.
• Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2017). 2005 sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen alan becerilerine kitaplarda yer verilme durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (40), 141-158.
• Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2019). 4. ve 5. sınıf yeni sosyal bilgiler programında kazandırılması hedeflenen ortak becerilere ilişkin kazanımların içeriğe yansıması. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 2 (2), 166-186.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (6. Baskı). Celepler Matbaa.
• Demir, Y. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarının çevre okuryazarlığı açısından incelenmesi. The Journal Of Turkish Educational Sciences, 20(3), 1094- 1122.
• Hayta, A. (2022). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarındaki etkinliklerin sosyal bilgiler öğretim programındaki beceriler bağlamında incelenmesi (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Karatekin, K. ve Sönmez, Ö. M. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde neden coğrafya?. D. Dilek, (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimi (s.151-178). Pegem Akademi Yayıncılık.
• MEB, (2005). 4,5,6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2013). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2013). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2014). 4. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Tuna Yayıncılık.
• MEB, (2015). 7. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2018). 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2019). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2019). 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB, (2020). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Memişoğlu, H. ve Öner, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-366.
• Oruç, Ş. ve Liman, E. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarında kullanılan harita ve şekiller üzerine bir değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 145-159.
• Öztürk, C., Keskin Coşkun, S. ve Otluoğlu, R. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller (6. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, T. ve Zayimoğlu Öztürk, F. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programının çevre eğitimi açısından analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 0(24), 1533-1550.
• Pala, Ş. M. (2022). Okuryazarlık becerilerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında incelenmesi. e- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, (9), 659-678.
• Şahin, İ. (2017). Ortaokul sosyal bilgiler programında yer alan coğrafya konularının programın genel amaçlarını karşılama düzeyleri (Yüksek Lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• TDK (2023). Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 06.07.2023 tarihinde edinilmiştir.
• Turan, İ. (2002). Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 67-84.
• Turan, S. (2019). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının disiplinler arası yapısının incelenmesi. Sosyal Bilgilerde Yenilikçi Araştırmalar Dergisi, 2(2), 166-190.
• Ünlü, M. (2011). Coğrafya derslerinde coğrafî becerilerin gerçekleşme düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(4), 2155-2172.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.