YAŞAM BOYU ÖĞRENME MERKEZİ OLARAK BELEDİYE KÜTÜPHANELERİ: İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KÜTÜPHANELERİ ÖRNEĞİ

Year 2021, Volume: 12 Issue: 1, 157 - 195, 30.04.2021

Ahmet Altay , Burcu Umut Zan

Abstract

Bireysel ya da toplumsal açıdan bilgi ve beceri geliştirmek amacıyla yaşam boyu sürdürülen ve geliştirilen tüm öğrenme etkinliklerini kapsayan yaşam boyu öğrenme kavramı, son yıllarda özellikle eğitim bilimleri alanında sıkça gündeme gelen ve farklı boyutlarıyla araştırılan bir olgudur. Temelinde bilgi ve öğrenmenin olması sebebiyle bu kavram kütüphanecilik ve bilgi bilim alanı içinde son derece önemlidir. Zira kütüphaneler, özellikle de halk kütüphaneleri insanların yaşam boyu öğrenme sürecinde rol ve sorumluluklara sahip stratejik kuruluşlardır. İnsanlara bilgi okuryazarlığı başta olmak üzere tüm yaşam boyu öğrenme becerilerinin kazandırılması sürecinde halk kütüphanelerinin etkin hizmet ve etkinlikler gerçekleştirmeleri beklenmektedir. Bu çalışmada İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğüne bağlı olarak faaliyet gösteren belediye kütüphanelerinde görev yapan personelin yaşam boyu öğrenme sürecindeki farkındalıkları incelenmiştir. Çalışmanın amacı, belediye kütüphanelerinde görev yapan personelin, kütüphaneler ve yaşam boyu öğrenme sürecine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı çalışmanın verilerini, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı 20 belediye kütüphanesinde çalışan 195 katılımcının, anket sorularına verdiği yanıtlar oluşturmaktadır. Bu kapsamda çalışanların yaşam boyu öğrenmeye ilişkin fikirlerinin en yüksekten en düşüğe doğru derecelendirildiği 5'li Likert-tipi bir anket kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler betimleyici analizler kullanılarak değerlendirilmiştir. Anket kapsamında, katılımcıların çalıştıkları kütüphanelerin yaşam boyu öğrenmeye ilişkin rol ve sorumluluklarına, kütüphanelerinde yaşam boyu öğrenme kapsamında gerçekleştirilen etkinlik ve eğitimlerin yeterliliklerine ve kişisel ve mesleki olarak yaşam boyu öğrenme yetkinliklerine ilişkin görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ankete verilen yanıtlardan katılımcılarının neredeyse tamamının hem kütüphaneleri hem de belediye kütüphanelerini önemli bir yaşam boyu öğrenme merkezi olarak gördükleri, çalıştıkları kütüphanelerin gerçekleştirdiği yaşam boyu öğrenme ve bilgi okuryazarlığı etkinlikleri konusunda ise kararsız bir bakış açıları (3,2359) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca kütüphane çalışanlarının kişisel ve mesleki yaşam boyu öğrenme yetkinliklerine ilişkin düşüncelerinin de yüksek ortalamalarda (4,1436) olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Yaşam boyu öğrenme, halk kütüphaneleri, belediye kütüphaneleri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi

References

• Ali, A., Lee, T. L., Thoe, N. K., Ismail, N., Abu Bakar, S. Z. S. (2019). Transforming public libraries into digital knowledge dissemination centre ın supporting lifelong blended learning programmes for rural youths. Acta Informatica Malaysia, 3(1), 16-20. doi:10.26480/aim.01.2019.16.20
• Altay, A. ve Zan, B. U. (2020). Bilgi toplumuna geçiş sürecinde Türkiye’de belediye kütüphaneleri: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphaneleri örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 174-209. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/54441/662181 adresinden erişildi.
• Anthony, C.A. (2014). Innovation in puclic libraries. http://publiclibrariesonline.org/2014/02/innovation-in-public-libraries/ adresinden erişildi.
• Aspin, D. N. ve Chapman, J. D. (2007). Lifelong learning: concepts and conceptions. D.N. Aspin (Ed.), Philosophical Perspectives on Lifelong Learning içinde (ss. 19-38). Netherland: Springer Publishing.
• Bath D. M. ve Smith C. D. (2009). The relationship between epistemological beliefs and the propensity for lifelong learning. Studies in Continuing Education, 31(2), 173-189.
• Brosens, D., Donder, L. D., Dury, S., Vanwing, T. ve Vertéa, D. (2015). Life long learning: The prison library as a bridge to participation. Procedia: Social and Behavioral Sciences, 191, 1496-1500. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.04.434 Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, E. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Canata, F. (2016). Belediye kütüphaneleri gerekli mi?: Bilgi toplumu bağlamında bir değerlendirme. Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu 12-14 Mayıs içinde (s.213-241). Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Chapman, J., Gaff, J., Toomey, R. ve Aspin, D. (2005). Policy on lifelong learning in Australia. International Journal of Lifelong Education 24(2), 99-122. doi:10.1080/02601370500056227
• Cropley, A.J. ve Dave, R.H. (1978). Lifelong education and the training of teachers. Pergamon, Oxford.
• Demirel, M. (2009). Lifelong learning and schools in the twenty-first century. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 1709-1716. doi: 10.1016/j.sbspro.2009.01.303
• Diker Coşkun, Y. ve Demirel, M. (2012) Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 108-120. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7794/102006 adresinden erişildi.
• Dinevski, D. ve Dinevski, I. V. (2004). The concepts of university lifelong learning provision in Europe. Transition Studies Review, 11(3), 227-235. doi: 10.1007/s11300-004-0014-z
• Elmborg, J. (2016). Tending the garden of learning: Lifelong learning as core library value. Library Trends, 64(3), 533–555. doi: 10.1353/lib.2016.0009.
• Erdamar, G. (2011). Eğitimde yeni yönelimler. Ankara: Pegem Akademi.
• Ersoy, A. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara. https://tez.yok.gov.tr adresinden erişildi.
• Ersoy, A. ve Yılmaz, B. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 803–834. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48914/623718 adresinden erişildi.
• European Commission, (2001). Making a European area of lifelong learning a reality. http://aei.pitt.edu/id/eprint/42878 adresinden erişildi.
• Fabris, M., Čotar, S. M., Zović, I., & Horvat, A. (2010). The role of libraries in lifelong learning: the case of public libraries in Istria. In Bridging the digital divide: libraries providing access for all?
• Güleç, İ., Çelik, S. ve Demirhan, B. (2012). Yaşam boyu öğrenme nedir? Kavram ve kapsamı üzerine bir değerlendirme. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 34-48. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/192264 adresinden erişildi.
• Gündoğdu, K., Yüksel, S., Akyol, B. ve Akar Vural, R. (2016). Hayat boyu öğrenme konusunda yayımlanan tez ve makalelere ilişkin bir içerik analizi: 2000-2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1491-1513. doi: 10.17556/jef.88957
• Günüç, S., Odabaşı, H. F., ve Kuzu, A. (2012). Yaşam boyu Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 309-325. https://dergipark.org.tr/download/article-file/223340 adresinden erişildi.
• Gür Erdoğan, D. (2014). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimlerine etki eden faktörler (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. https://tez.yok.gov.tr adresinden erişildi.
• Gürdal, O. (2000). Yaşam boyu öğrenme etkinliği: Enformasyon okuryazarlığı. Türk Kütüphaneciliği, 14(2), 176-187. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/816 adresinden erişildi.
• Halk Kütüphaneleri Yönetmeliği. (2012). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/01/20120111-18.htm adresinden erişildi.
• International Federation of Library Associations [IFLA]. (2005). Beacons of the information society: The Alexandria proclamation on information literacy. http://www.ifla.org/publications/beacons-of-the-information-society-thealexandria-proclamation-on-information-literacy adresinden erişildi.
• International Federation of Library Associations [IFLA]. (2007). Halk kütüphanesi hizmeti: gelişim için IFLA/UNESCO ilkeleri (Çev. Bülent Yılmaz), Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi, İstanbul. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~byilmaz/byilmaz/iflaunescobildiri.pdf adresinden erişildi.
• Jarvis, P. (2007). Globalisation, lifelong learning and the learning society. Sociological perspectives. Lifelong learning and the learning society: Vol. 2. içinde (s. 96-155), London: Routledge. 23 Nisan 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/288172133_Globalisation_lifelong_learning_and_the_learning_society_Sociological_perspectives adresinden erişildi.
• Knowles M (1996). Yetişkin öğrenenler göz ardı edilen bir kesim. (Çev. S. Ayhan). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Knowles, M. S. (2009). Andragoji: Yetişkinlerde öğrenme konusunda yeni bir teknoloji. (Çev. S. Ayhan). A. Yıldız ve M. Uysal (Ed.). Yetişkin Eğitimi: Kuramdan Uygulamaya içinde (ss. 127-144). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Komşu, U. C. (2017). Halk eğitimi merkezlerinde görev yapan eğiticilerin yaşam boyu öğrenme yeterlikleri: Mersin örneği. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(1), 117-145. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akukeg/issue/29365/314206 adresinden erişildi.
• Konya, Ü. (2017). Yerel yönetimler ve kütüphane hizmetleri: İstanbul’daki belediye kütüphaneleri. Hiper yayın.
• Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2002). Bilgi okuryazarlığı: Bir ilköğretim okulunda yürütülen uygulama çalışması. Türk Kütüphaneciliği, 16(1), 20-40. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/181 adresinden erişildi.
• Kuşat, N. (2014). Yaşam boyu öğrenimin sürdürülebilirliğinde halk kütüphaneleri: Türkiye örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 40, 1-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32926/365785 adresinden erişildi.
• Laal, M. (2012). Benefits of lifelong learning. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (46), 4268-4272. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.06.239
• Laal, M. (2013). Lifelong learning and technology. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 83, 980-984. doi: 10.1016/j.sbspro.2013.06.182
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2014). Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi (2014-2018).Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. https://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/013.pdf adresinden erişildi.
• Naji, S. (2017). An ethnographic case study of the role of public libraries in facilitating lifelong learning activities in the North of England (Yayımlanmamış doktora tezi). The University of Huddersfield. http://eprints.hud.ac.uk/id/eprint/34666/ adresinden erişildi.
• Nielsen, B.G. ve Borlund, P. (2014). Public libraries and lifelong learning. Perspectives of Innovations, Economics and Business, 14(2), 94-102. http://dx.doi.org/10.15208/pieb.2014.11 adresinden erişildi.
• Önal, İ. (2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: Türkiye deneyimi. Bilgi Dünyası, 11(1), 101-121. http://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/116/99 adresinden erişildi.
• Özçiftçi, M. ve Çakır, R. (2015). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve eğitim teknolojisi standartları özyeterliklerinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5 (1), 1-19. doi:10.17943/etku.57410
• Öztürk, H. (2009). Öğrenme Hayat boyu öğrenim kapsamında informal öğrenmenin yeri anlamı ve önemi. Hayat boyu Öğrenim Kapsamında Türkiye'de İnformal Üzerine Ortak Bir Anlayış Geliştirme ve Farkındalık Oluşturma Projesi Konferansları: Bildiri Kitabı içinde (ss. 39-57). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Polat, C. (2005). Bilgi okuryazarlığı ve üniversiteler. M. Emin Küçük (Yay. haz.), Prof. Dr. Nilüfer Tuncer'e Armağan Kitabı içinde, (ss. 261-277). http://eprints.rclis.org/8145/1/Nil%C3%BCfer_Tuncer'e_Armagan.pdf adresinden erişildi.
• Polat, C. (2006). Bilgi çağında üniversite eğitimi için bir açılım: Bilgi okuryazarlığı öğretimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12 (30), 249-266. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2869/39227 adresinden erişildi.
• Polat, C. (2012). Yaşam boyu öğrenmenin anahtarı bilgi okuryazarlığı ve üniversite kütüphanelerinin bilgi okuryazarlığı öğretimindeki rolü. Ö. Külcü, T. Çakmak ve N. Özel (Yay. haz.), Prof. Dr. K. Gülbün Baydur’a Armağan içinde (ss. 117-131). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. http://eprints.rclis.org/30604/ adresinden erişildi.
• Polat, C. ve Odabaş, H. (2008). Bilgi toplumunda yaşam boyu öğrenmenin anahtarı: Bilgi okuryazarlığı. Küreselleşme, Demokratikleşme ve Türkiye Uluslararası Sempozyumu: 27-30 Mart 2008, Antalya. http://eprints.rclis.org/12661/ adresinden erişildi.
• Recommendation of the European Parliament and of the Council. (2006). Key competences for lifelong learning. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32006H0962 adresinden erişildi.
• Recommendation of the European Parliament and of the Council. (2018). Key competences for lifelong learning. https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?uri=uriserv:OJ.C_.2018.189.01.0001.01.ENG adresinden erişildi.
• Saatçioğlu, Ö., Özmen, Ö. ve Sürel Özer, P. (2003). Bilgi okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesinde kütüphanelerin rolü ve Dokuz Eylül Üniversitesi uygulaması. Bilgi Dünyası, 4(1), 45-63. http://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/253/246 adresinden erişildi.
• Sağlam, M. ve Kürüm, D. (2005). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde öğretmen eğitiminde yapısal düzenlemeler ve öğretmen adaylarının seçimi. Milli Eğitim, 33(167), 53-70. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/167/orta3-kurum.htm adresinden erişildi.
• Sarıgöz, O. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme yaklaşımına ilişkin görüş ve farkındalıklarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa. http://docs.neu.edu.tr/library/6504516635.pdf adresinden erişildi.
• Sinha, A. K. (2017). Knowledge communication through rural library services: Tagorean concept and experiments of department of lifelong learning & extension, visva-bharati. International Research: Journal of Library & Information Science, 7(3), 479-489. http://irjlis.com/wp-content/uploads/2017/11/8-IR433-73.pdf adresinden erişildi.
• Stanziola, J. (2011). Lifelong learning in public libraries in 12 European Union countries: Issues in monitoring and evaluation. International Journal of Lifelong Education, 30(5), 631-649. doi:10.1080/02601370.2011.611903
• Şenyurt Topçu, Ö. ve Yılmaz, B. (2012). Ankara’daki halk kütüphanesi hizmet niteliğinin değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 53-77. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/315/307 adresinden erişildi.
• Tat, E. ve Arslantekin, S. (2016). İnternette bilgi kirliliğinde seçicilikte bilgi uzmanlarının rolü: Belediye kütüphanelerinde web’de paylaşılan bilgilerin değerlendirilmesi. Belediyelerin Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu 12-14 Mayıs içinde (s.288-312). Bursa: Nilüfer Belediyesi.
• Toprak, M. ve Erdoğan, A. (2012). Yaşam boyu öğrenme: Kavram, politika, araçlar ve uygulama. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), 69-91. doi: 10.5961/jhes.2012.036
• Torun, O. (2018). Halk kütüphanelerinde yenilikçi yaklaşımlar. H. Odabaş ve M.A. Akkaya (Yay. Haz.). Halk Kütüphaneleri: Geçmişten Geleceğe Yönelimler ve Yeni Roller içinde (s. 191-226). İstanbul: Hiper Yayın.
• Toth, M. (2016). The role of public libraries in Lifelong Learning in a multicultural and digital context. Proinflow: Časopis Pro İnformační Vědy, 8(2), 32-42. doi: 10.5817/ProIn2016-2-4
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, UNESCO (1995). Halk Kütüphanesi Bildirgesi (Kasım 1994), Türk Kütüphaneciliği, 9,(2), 144–147. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/2585/2583 adresinden erişildi.
• Woodrow, M. (1999). The struggle for the soul of lifelong learning. Widening Participation & Lifelong Learning Journal, 1 (1). http://www.staffs.ac.uk/journal/voloneone /editorialtwo.htm adresinden erişildi.
• Yalvaç, M. (2003). Yaşam boyu öğrenim ve halk kütüphaneleri. (Yay haz. Bülent Yılmaz), Bilgi Toplumuna Doğru Halk Kütüphaneleri: PULMAN TX Türkiye Ulusal Toplantısı Sonuç Raporu (16-19 Kasım 2002, Milli Kütüphane, Ankara) içinde (ss. 38-45). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Yılmaz, B. (2019). Bir halk kütüphanesi türü olarak belediye kütüphaneleri: Kuramsal bir çerçeve. M.A. Akkaya ve H. Odabaş (Yay. Haz.). Bilgi Merkezleri: Kütüphaneler, Arşivler, Müzeler içinde (s. 199-224). Hiper Yayın.